Τετάρτη 24 Σεπτεμβρίου 2014

Δέκα πράγματα που ενδεχομένως δεν γνωρίζετε για τον Φρόιντ

Για τον Σίγκμουντ


 
Ο Σίγκμουντ Φρόιντ πέθανε στις 23 Σεπτεμβρίου του 1939, στο Λονδίνο, σε ηλικία 83 ετών. Οι ριζοσπαστικές του ιδέες για την λειτουργία του ανθρώπινου μυαλού έθεσαν τις βάσεις της επιστήμης της ψυχολογίας. Με αφορμή την 75η επέτειο του θανάτου του το History δημοσίευσε δέκα πράγματα που ενδεχομένως να μην γνωρίζετε για τον άνθρωπο που έμεινε στην ιστορία ως «ο πατέρας της σύγχρονης ψυχανάλυσης».

1. Ο θάνατος του Φρόιντ ενδέχεται να ήταν μια υποβοηθούμενη αυτοκτονία
Το καλοκαίρι του 1939 ο Φρόιντ ήταν πλέον αδύναμος και υπέφερε από έντονους πόνους λόγω καρκίνου του στόματος. Στις 21 Σεπτεμβρίου ο Φρόιντ άρπαξε το χέρι του γιατρού και φίλου του, Μαξ Σουρ, και του υπενθύμισε μια παλαιότερη υπόσχεσή του: «να μην τον βασανίσει χωρίς λόγο». «Τώρα πια αυτό που ζω δεν είναι παρά βασανιστήρια χωρίς κανένα λόγο», του είπε. Αφού έλαβε την άδεια από την κόρη του Φρόιντ, Άννα, ο  Σουρ του χορήγησε μια υπερβολική δόση μορφίνης με ένεση για να του περάσουν οι πόνοι. Ο Φρόιντ έπεσε σε κώμα και δεν ξύπνησε ποτέ.
2. Ήταν μανιώδης καπνιστής και είχε υποβληθεί σε 30 χειρουργικές επεμβάσεις για αφαίρεση όγκων
Ο Φρόιντ εθίστηκε στο κάπνισμα μετά το πρώτο τσιγάρο που άναψε σε ηλικία 20 ετών. Καθημερινά σταματούσε σε ένα κατάστημα καπνού για να αγοράσει πούρα, καπνίζοντας πάνω από 20 καθημερινά. Παρά τις προειδοποιήσεις των γιατρών για το μανιώδες κάπνισμά του, ο Φρόιντ πίστευε πως η αγαπημένη του συνήθεια αυξάνει την παραγωγικότητα και τη δημιουργικότητά του. Μετά την ανακάλυψη όγκων στο στόμα, το 1923, οι γιατροί του αφαίρεσαν ένα μεγάλο μέρος από το σαγόνι του. Υποβλήθηκε συνολικά σε 33 χειρουργικές επεμβάσεις μέσα σε 16 χρόνια, όμως ποτέ δεν σταμάτησε το κάπνισμα.
3. Ο Φρόιντ πίστευε πως η κοκαϊνη είναι ένα θαυματουργό φάρμακο
Στη δεκαετία του 1880 ο Φρόιντ ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για ένα ελάχιστα γνωστό αλλά νόμιμο, εκείνη την περίοδο φάρμακο, που χρησιμοποιούσε ένας Γερμανός στρατιωτικός γιατρός για να αναζωογονήσει τους κουρασμένους στρατιώτες. Αυτό το φάρμακο δεν ήταν άλλο από την κοκαϊνη. Ο Φρόιντ πειραματίστηκε με την κοκαϊνη και μάλιστα τη μοίραζε σε φίλους και τη σύντροφό του, διαφημίζοντας μάλιστα τα «θεραπευτικά οφέλη» της σε μια έγγραφη αναφορά του το 1884 με τίτλο «Περί Κοκαϊνης», την οποία αποκαλούσε έναν «ύμνο σε αυτή τη μαγική ουσία». Ο Φρόιντ χορήγησε κοκαϊνη και στον φίλο του Ερνστ Φλάισλ φον Μάρξοφ σε μια προσπάθεια αποτοξίνωσής του από τον εθισμό της μορφίνης. Ο Μάρξοφ εθίστηκε στην κοκαϊνη. Όταν ο Φρόιντ πληροφορήθηκε πως φαινόμενα εθισμού αλλά και θανάτου από υπερβολική δόση κοκαϊνης έχουν καταγραφεί και σε άλλα άτομα σταμάτησε να υποστηρίζει τα ιατρικά οφέλη της. Ωστόσο συνέχισε να τη χρησιμοποιεί ο ίδιος ως φάρμακο για τις ημικρανίες, τη ρινική φλεγμονή και την κατάθλιψη μέχρι τα μέσα της δεκαετία του 1890.
4. Αρνήθηκε 100.000 δολάρια από έναν αμερικανό μεγιστάνα του Χόλιγουντ
Από το 1925 η φήμη του Φρόιντ είχε εξαπλωθεί σε τέτοιο βαθμό που ο παραγωγός ταινιών Σάμιουελ Γκολντγουιν του προσέφερε 100.000 δολάρια για να γράψει η να προσφέρει τις συμβουλές του για τη συγγραφή ενός σεναρίου με θέμα «τις μεγάλες ιστορίες αγάπης στον κόσμο». Ο Φρόιντ αρνήθηκε την προσφορά, όπως είχε κάνει και με τα 25.000 δολάρια που του είχε προσφέρει, το προηγούμενο έτος, ο εκδότης της εφημερίδας Chicago Tribune για να γράψει μια ψυχολογική ανάλυση για τους δύο διάσημους εγκληματίες Λέοπολντ και Λομπ, οι οποίοι θα δικάζονταν σε λίγο καιρό.
5. «Η Ερμηνεία των Ονείρων» ήταν αρχικά μια εμπορική αποτυχία
Το βιβλίο του Φρόιντ που θεωρείται ως η σημαντικότερη δουλειά του είχε πολύ μικρή ανταπόκριση όταν πρωτοδημοσιεύτηκε το 1899, πουλώντας μόλις 351 αντίτυπα σε έξι χρόνια. Δεύτερη έκδοση του βιβλίου δεν κυκλοφόρησε μέχρι το 1909.
6. Ο διάσημος καναπές του ήταν ένα δώρο από έναν ευγνώμων ασθενή
Ο Φρόιντ ξεκίνησε να εφαρμόζει τη μέθοδο της ύπνωση όταν άνοιξε το πρώτο του ιατρείο στη Βιέννη το 1886 με τους ασθενείς του να ξαπλώνουν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Όταν άρχισε να χρησιμοποιεί τη «διαλεκτική θεραπεία» κατά τη διάρκεια της ψυχανάλυσης ο Φρόιντ συνέχισε να καλεί τους ασθενείς του να ξαπλώνουν, στον περίφημο καναπέ του που ήταν ένα ευχαριστήριο δώρο από έναν ασθενή, ενώ ο ίδιος καθόταν στην πολυθρόνα του κρατώντας σημειώσεις.
7. Οι Ναζί έκαψαν τα βιβλία του - Διαφυγή από την Αυστρία
Ο Φρόιντ ήταν άθεος, ωστόσο η οικογένειά του ήταν εβραϊκή και ο ίδιος κυνηγήθηκε από τους Ναζί. Τα βιβλία του ήταν μεταξύ εκείνων που κάηκαν το 1933 από το ναζιστικό καθεστώς. Ο ίδιος αντιμετώπισε με σαρκασμό το γεγονός. «Έχουμε κάνει πρόοδο. Στον Μεσαίωνα θα έκαιγαν εμένα», είχε πει. Μετά την προσάρτηση της Αυστρίας, οι Ναζί εισέβαλαν στο σπίτι του, συλλαμβάνοντας και ανακρίνοντας την κόρη του. Με τη βοήθεια του φίλου και μιας ασθενούς του κατέφυγε στο Παρίσι και στη συνέχεια στο Λονδίνο με τη σύζυγό του και την κόρη του.
8. Τέσσερις από τις αδερφές του πέθαναν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης
Οι τέσσερις αδελφές του δεν κατάφεραν να τον ακολουθήσουν παρά τις προσπάθειες. Ο Φρόιντ πέθανε λίγες μόλις εβδομάδες μετά την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ οι τέσσερις αδελφές του που έμειναν στη Βιέννη στάλθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης όπου τελικά σκοτώθηκαν.
9. Είχε μελετήσει τη σεξουαλική ζωή των χελιών
Ενώ ήταν ακόμη στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, ο νεαρός Φρόιντ μελετούσε ζωολογία. Σε ένα ερευνητικό ταξίδι στην Τεργέστη μελέτησε την αναπαραγωγή των χελιών, με τον καθηγητή να του αναθέτει να ερευνήσει ειδικά τα αρσενικά αναζητώντας τους όρχεις τους. Ο Φρόιντ μετά από πολλές ώρες μάταιης ανατομίας κατέληξε στο συμπέρασμα: «Όλα τα χέλια που έχουν ερευνήσει είναι θηλυκά».
10. Προσπάθησαν να κλέψουν τις στάχτες του
Οι στάχτες του Φρόιντ τοποθετήθηκαν σε έναν αρχαιοελληνικό αμφορέα. Η γυναίκα του, η Μάρθα, απεβίωσε το 1951 και οι στάχτες της τοποθετήθηκαν στον ίδιο αμφορέα, στο κρεματόριο Golders Green στο Λονδίνο. Το Ιανουάριο του 2014, η αστυνομία του Λονδίνου ανέφερε πως κλέφτες προσπάθησαν να πάρουν τις στάχτες. Αποτέλεσμα των προσπαθειών τους ήταν ο αμφορέας, 2.300 χρόνων, να υποστεί ζημιά.






ΠΗΓΗ
tvxs

Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2014

ΕΘΝΟΣ

ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ


Σε μια εποχή που τα Κοινοβούλια των εσεις βαλκανικών χωρών δεν κατορθώνουν να διοργανώσουν ούτε καν ένα μίνι ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα (η σχετική προσπάθεια, δύο εβδομάδες πριν, στην Αγκυρα, δεν τελεσφόρησε, γιατί στάθηκε αξεπέραστο εμπόδιο το όνομα που θα αναγραφόταν στη φανέλα της ομάδας της FYROM)· σε μια εποχή που ο ποδοσφαιρικός αγώνας δύο εθνικών, της ελληνικής και της αλβανικής, προσλαμβάνει γνωρίσματα σύγκρουσης εθνών και φυλών και όχι ενδεκάδων (το κουρέλιασμα της αλβανικής σημαίας θα μας στοιχειώνει για πολύ), τίποτε δεν θα φαινόταν περισσότερο παράδοξο από την υπενθύμιση του παμβαλκανικού οράματος που διακόνησε η ελληνική ποίηση. 

Πρώτα ο Ρήγας Βελεστινλής, το 1797, εκδίδοντας στη Βιέννη το φυλλάδιο που περιείχε την επαναστατική προκήρυξη, το κείμενο του πολιτεύματος και τον Θούριο (αντίτυπα του οποίου διοχετεύτηκαν στις κοινότητες της βαλκανικής διασποράς στην Κεντρική Ευρώπη), κι ύστερα ο Κωστής Παλαμάς, το 1913, σχημάτισαν με την πολιτική-ποιητική τους φαντασία μια Βαλκανική Ουτοπία.

Τώρα πια μπορεί να ακούγεται δικαιωμένο, σχεδόν αυτονόητο, το ποιητικό πόρισμα του Μανόλη Αναγνωστάκη, «κανένας στίχος σήμερα δεν ανατρέπει καθεστώτα», η εμπλοκή πάντως της ποίησης με την πολιτική είναι παμπάλαιη. Οι στίχοι, τραγουδισμένοι ή όχι, ανέλαβαν συχνά, όχι μόνο στα δικά μας μέρη, τον ρόλο της θρυαλλίδας. Δεν χρειάζεται να καταφύγουμε στην αρχαιότητα, στον Τυρταίο ή στα στασιωτικά ποιήματα του Αλκαίου. Αρκεί να θυμηθούμε πως ο σολωμικός «Υμνος εις την Ελευθερίαν», που γράφτηκε τον Μάιο του 1823 και τυπώθηκε το 1824 στο Μεσολόγγι, δεν ήταν μια εκτός ιστορίας υπόθεση των γραμμάτων, αφού συγκίνησε αγωνιστές και λογίους και πλήθυνε τους φιλέλληνες.

Ας επανέλθουμε στον Φεραίο. Μόλις τυπώθηκε το επαναστατικό του φυλλάδιο, όπως σημειώνει ο Πασχάλης M. Κιτρομηλίδης (στην εισαγωγή του στον πέμπτο τόμο των Απάντων του Βελεστινλή που εξέδωσε η Βουλή των Ελλήνων), «ο κύριος όγκος των αντιτύπων συσκευάσθηκε σε κιβώτια για να μεταφερθεί από τον ίδιο τον Ρήγα στην Ελλάδα και να διανεμηθεί στον λαό για να υποκινηθεί επανάσταση κατά του δεσποτισμού» (κατά της «δυσφορωτάτης τυραννίας του οθωμανικού βδελυρωτάτου δεσποτισμού» με τα λόγια του Ρήγα). Στην Τεργέστη, «μετά την προδοσία και τη σύλληψη του Ρήγα από τις αυστριακές αρχές, το κιβώτιο με τα έντυπα κατασχέθηκε. O φόβος που ακολούθησε τη σύλληψη και την εκτέλεση του Ρήγα και η ενεργός εκστρατεία της Εκκλησίας εναντίον των ιδεών του κατά το έτος 1798 είχαν ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση όλων των αντιτύπων που κυκλοφορούσαν παράνομα εντός της οθωμανικής επικράτειας». Την επανέκδοση του Θούριου, στην Κέρκυρα, τη χρωστάμε στον Χριστόφορο Περραιβό.

Αν «με τον Θούριο ο Ρήγας εισήγαγε έναν νέο όρο στο ελληνικό ποιητικό λεξιλόγιο», ο ίδιος εισήγαγε στο ελληνικό πολιτικό λεξιλόγιο τον όρο «πατριωτισμός», ο οποίος, στη γαλλική του μορφή, δήλωνε τον οπαδό της Γαλλικής Επανάστασης. Ο,τι προβλέπει στο Σύνταγμά του ο Βελεστινλής, το αποδίδει και σε στίχους, απευθυνόμενους σε λαϊκότερο ακροατήριο: «H Ελληνική Δημοκρατία είναι μία, με όλον οπού συμπεριλαμβάνει εις τον κόλπον της διάφορα γένη και θρησκείας· δεν θεωρεί τας διαφοράς των λατρειών με εχθρικόν μάτι. [...] O ελληνικός λαός, τουτέστιν ο εις τούτο το βασίλειον κατοικών, χωρίς εξαίρεσιν θρησκείας και γλώσσης, διαμοιράζεται εις πρώτας συναθροίσεις εις τας τοπαρχίας (ήγουν καδηλίκια) διά να βάλη εις πράξιν την αυτοκρατορικήν εξουσία του», διαβάζουμε στο Σύνταγμα δύο άρθρα που η πραγμάτωσή τους εκκρεμεί. 

Και έμμετρα πια: «Σ' ανατολή και δύση και νότον και βοριά, / για την πατρίδα όλοι να 'χωμεν μια καρδιά. / Στην πίστη του καθένας, ελεύθερος να ζη. [...] Βουλγάροι κι Αρβανίτες, Αρμένοι και Ρωμιοί, / Αράπηδες και άσπροι, με μια κοινήν ορμή, / για την ελευθερίαν να ζώσωμεν σπαθί». Στη δημοκρατία του Ρήγα χωρούν ακόμα Βλάχοι και Σέρβοι («του Σάβα και Δουνάβου, αδέρφια Χριστιανοί»), Μαυροθαλασσινοί και Λαζοί, Χριστιανοί, «εθνικοί» και Τούρκοι, αφού η προτροπή είναι «να σφάξωμεν τους λύκους που στον ζυγόν βαστούν, / και Χριστιανούς και Τούρκους σκληρά τούς τυραννούν».

Ξαναδιαβάζει κανείς όλα τούτα τα φωτισμένα, που οι πιο «αυστηροί» ίσως τα χαρακτηρίσουν ανιστόρητα προϊόντα αχάλινης φαντασίας, μετράει και ξαναμετράει πόσα μέτωπα μένουν ανοιχτά στην πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων, καθώς και πόσες αφορμές μίσους ανακαλύπτουν οι μεγαλοΐδεάτες που ζουν πίσω απ' όλα τα σύνορα, και βεβαιώνεται ότι το σάλπισμα του Ρήγα ήχησε στο κενό. Το προσκλητήριό του δεν βρήκε πολιτική συνέχεια, βρήκε όμως ποιητικό διάδοχο, έστω υπό σμίκρυνση. Μιλώ για την «Μπαλκανική συμπολιτεία» του Κωστή Παλαμά, ποίημα που αρχίζει και τελειώνει με το στίχο «Πλατιά είν' η γη μας για το τράνεμα όλων». 

Αν ο Ρήγας εδραζόταν στον επαναστατικό ενθουσιασμό και συναρτούσε το όραμά του με το γεγονός ότι υπήρχε ένας δυνάστης, η Οθωμανική Αυτοκρατορία, που σκίαζε όλους τους βαλκανικούς λαούς, ο Παλαμάς, πάνω από έναν αιώνα μετά, νιώθει ότι οφείλει να ερμηνεύσει, να δικαιολογήσει, για να μην ακουστεί παράταιρος. Δοκιμάζει λοιπόν να κατευνάσει τα πάθη («γαλήνεψε, θυμέ, και σβήσε, φτόνε») και στρέφεται προς την ίδια την ιστορία για να την πείσει να πάψει να είναι «βραχνάς», με το (δις επαναλαμβανόμενο) επιχείρημα «αλλάζουν οι αιώνες»:

«Μπαλκανική Συμπολιτεία! Απ' άκρη / σ' άκρη, στη γη την κατασπαρασμένη, / στη φωτομάνα Ανατολή, γιορτάστε, / και ομόφυλοι και αλλόφυλοι, το θάμα. / Ιστορία! το πέτρινο είδωλό σου / στο σιδερένιο βάθρο του μαγνάδι / πλατύ, αλαφρό, αραχνένιο ας το σκεπάσει [...] Κατέβα, πέτρινο είδωλο, κατέβα / από το σιδερένιο σου το βάθρο, / και περπάτησε. Ας είσαι οδηγητής μας, / όχι βραχνάς. Αλλάζουν οι αιώνες. [...] Μπαλκανικοί αδερφοποιτοί, χορεύτε / τον πυρρίχιο χορό παλικαρίσια, / το χορό το χαϊντούκο και τον κλέφτη, /και σύρτε το χορό με την αράδα / χεροπιασμένοι, ο ένας του άλλου, και όλοι».

Ο Παλαμάς εδώ, όπως σημειώνει ο Π. Δ. Μαστροδημήτρης στο βιβλίο «H νεοελληνική σύνθεση» («Νεφέλη», 1999), «θυμάται και δοξολογεί το όραμα του Χαρίλαου Τρικούπη (τη Βαλκανική Ομοσπονδία) κατά το 1913, λίγο μετά τους μεγάλους νικηφόρους Βαλκανικούς πολέμους, βλέποντας στην έκβασή τους όχι την υπερίσχυση του ελληνικού κράτους, αλλά την απαρχή μιας ευρύτερης συνεννόησης των λαών της Βαλκανικής. Σε μιαν εποχή εθνικιστικών παραληρημάτων, ο Τρικούπης είχε οραματισθεί μια υπερεθνική συνεργασία, γεγονός που επαινεί με επικολυρικό τρόπο ο Παλαμάς». 

Οι «μπαλκανικοί αδερφοιποιτοί» ή «σταυραδέρφια» που προσκαλεί ο ποιητής (Σέρβοι, Μαυροβουνιώτες, Βούλγαροι) ορίζουν μια γεωγραφία στενότερη εν συγκρίσει με το ανοιχτό προσκλητήριο του Ρήγα. Για να τους πείσει μάλιστα να συσπειρωθούν αντλεί ένα επιχείρημα από το ιδανικευμένο παρελθόν («Της πίστης είμαι και της αρμονίας / πολίτης, τι με γέννησεν η Ελλάδα»), το οποίο όμως έπρεπε πρώτα να βρει ανταπόκριση στην ίδια την Ελλάδα. 

Περίπου άλλον έναν αιώνα μετά, σήμερα, η «υποψία», που κι ο Παλαμάς την έβλεπε να δουλεύει, δεν έχει μείνει άνεργη. Οσο για την ιστορία, συνεχίζει να ειρωνεύεται: Το στρατόπεδο της ελληνικής αποστολής στο Κοσσυφοπέδιο ονομάζεται «Ρήγας Φεραίος».




ΠΗΓΗ
Παντελής Μπουκάλας, Η Καθημερινή

 





























Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου 2014

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ

24 Οκτωβρίου: 50 χρόνια πριν η Ελλάδα πήρε το πρώτο της Νόμπελ – Η συγκλονιστική ομιλία του Σεφέρη

Στην ανακοίνωση της η Ακαδημία της Στοκχόλμης σημείωνε πως o Γιώργος Σεφέρης πήρε το βραβείο εξαιτίας «της εξέχουσας λυρικής γραφής του, που εμπνέεται από βαθιά αισθήματα για τον Ελληνικό κόσμο του πολιτισμού». Ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός Μαυρομιχάλης χαρακτήρισε τη διάκριση «βαρυσήμαντον γεγονός».

Ο Γιώργος Παπανδρέου τηλεγράφησε στον ποιητή πως «είμαστε όλοι συγκινημένοι και υπερήφανοι για τη μεγάλη και δίκαιη τιμή που απεδόθη στο ελληνικώτατο έργο σου».

Τον Δεκέμβριο του 1963 μετέβη για την απονομή στην Στοκχόλμη και απήθυνε μια ομιλία που έχει μείνει ιστορική και διαβάζεται πάντα με σαφείς αναφορές στην ιστορική συνθήκη κάθε στιγμής.

«Τούτη την ώρα αισθάνομαι πως είμαι ο ίδιος μια αντίφαση. Αλήθεια, η Σουηδική Ακαδημία έκρινε πως η προσπάθειά μου σε μια γλώσσα περιλάλητη επί αιώνες, αλλά στην παρούσα μορφή της περιορισμένη, άξιζε αυτή την υψηλή διάκριση. Θέλησε να τιμήσει τη γλώσσα μου, και να – εκφράζω τώρα τις ευχαριστίες μου σε ξένη γλώσσα*. Σας παρακαλώ να μου δώσετε τη συγγνώμη που ζητώ πρώτα πρώτα από τον εαυτό μου.

Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου. Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που τη χαρακτηρίζει είναι ότι μας παραδόθηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται καθετί ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα.

Άλλο χαρακτηριστικό αυτής της παράδοσης είναι η αγάπη της για την ανθρωπιά· κανόνας της είναι η δικαιοσύνη. Στην αρχαία τραγωδία, την οργανωμένη με τόση ακρίβεια, ο άνθρωπος που ξεπερνά το μέτρο πρέπει να τιμωρηθεί από τις Ερινύες. O ίδιος νόμος ισχύει και όταν ακόμη πρόκειται για φυσικά φαινόμενα: «Ήλιος ουχ υπερβήσεται μέτρα» λέει ο Ηράκλειτος· «ει δε μη, Ερινύες μιν Δίκης επίκουροι εξευρήσουσιν»*.

Συλλογίζομαι πως δεν αποκλείεται ολωσδιόλου να ωφεληθεί ένας σύγχρονος επιστήμων, αν στοχαστεί τούτο το απόφθεγμα* του Ίωνα φιλοσόφου. Όσο για μένα συγκινούμαι παρατηρώντας πως η συνείδηση της δικαιοσύνης είχε τόσο πολύ διαποτίσει την ελληνική ψυχή, ώστε να γίνει κανόνας και του φυσικού κόσμου. Και ένας από τους διδασκάλους μου, των αρχών του περασμένου αιώνα, γράφει: «...θα χαθούμε, γιατί αδικήσαμε...»*. Αυτός ο άνθρωπος ήταν αγράμματος· είχε μάθει να γράφει στα τριάντα πέντε χρόνια της ηλικίας του.

Αλλά στην Ελλάδα των ημερών μας, η προφορική παράδοση πηγαίνει μακριά στα περασμένα όσο και η γραπτή. Το ίδιο και η ποίηση. Είναι για μένα σημαντικό το γεγονός ότι η Σουηδία θέλησε να τιμήσει και τούτη την ποίηση και όλη την ποίηση γενικά, ακόμη και όταν αναβρύζει* ανάμεσα σ' ένα λαό περιορισμένο.

Γιατί πιστεύω πως τούτος ο σύγχρονος κόσμος όπου ζούμε, ο τυραννισμένος από το φόβο και την ανησυχία, τη χρειάζεται την ποίηση. Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα – και τι θα γινόμασταν, αν η πνοή μας λιγόστευε;

Είναι μια πράξη εμπιστοσύνης – κι ένας Θεός το ξέρει αν τα δεινά μας δεν τα χρωστάμε στη στέρηση εμπιστοσύνης.

Παρατήρησαν, τον περασμένο χρόνο, γύρω από τούτο το τραπέζι, την πολύ μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις ανακαλύψεις της σύγχρονης επιστήμης και στη λογοτεχνία· παρατήρησαν πως ανάμεσα σ' ένα αρχαίο ελληνικό δράμα και ένα σημερινό η διαφορά είναι λίγη. Ναι, η συμπεριφορά του ανθρώπου δε μοιάζει να έχει αλλάξει βασικά. Και πρέπει να προσθέσω πως νιώθει πάντα την ανάγκη ν' ακούει τούτη την ανθρώπινη φωνή που ονομάζουμε ποίηση.

Αυτή τη φωνή που κινδυνεύει να σβήσει κάθε στιγμή από στέρηση αγάπης και ολοένα ξαναγεννιέται. Κυνηγημένη, ξέρει πού να 'βρει καταφύγιο· απαρνημένη, έχει το ένστικτο να πάει να ριζώσει στους πιο απροσδόκητους τόπους. Γι' αυτή δεν υπάρχουν μεγάλα και μικρά μέρη του κόσμου.

Το βασίλειό της είναι στις καρδιές όλων των ανθρώπων της γης. Έχει τη χάρη ν' αποφεύγει πάντα τη συνήθεια, αυτή τη βιομηχανία. Χρωστώ την ευγνωμοσύνη μου στη Σουηδική Ακαδημία, που ένιωσε αυτά τα πράγματα· που ένιωσε πως οι γλώσσες, οι λεγόμενες περιορισμένης χρήσης, δεν πρέπει να καταντούν φράχτες, όπου πνίγεται ο παλμός της ανθρώπινης καρδιάς· που έγινε ένας Άρειος Πάγος ικανός: να κρίνει με αλήθεια επίσημη την άδικη μοίρα της ζωής,

– για να θυμηθώ το Σέλλεϋ*, τον εμπνευστή, καθώς μας λένε, του Αλφρέδου Νομπέλ, αυτού του ανθρώπου που μπόρεσε να εξαγοράσει την αναπόφευκτη βία με τη μεγαλοσύνη της καρδιάς του.

Σ' αυτό τον κόσμο, που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν' αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου και να βρίσκεται.

Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Oιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Oιδίποδα.» 
ΠΗΓΗ
BriefingNews.gr

Κ.Π ΚΑΒΑΦΗΣ

Καβάφης, «ο σπουδαιότερος ανατόμος της επιθυμίας»

Ο μεταφραστής του Καβάφη Ντάνιελ Μέντελσον μιλάει αύριο στη Στέγη για «την Ιστορία και την επιθυμία στην καβαφική ποίηση»
Ο Αμερικανός κλασικιστής Ντάνιελ Μέντελσον, ένας από τους πλέον διακεκριμένους σύγχρονους μεταφραστές της καβαφικής ποίησης, από τους σημαντικότερους μελετητές του Ευριπίδη και έγκριτος αρθρογράφος των «New Yorker» και «New York Review of Books», θα μιλήσει αύριο στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών για την πολιτική διάσταση του καβαφικού έργου και τις διαχρονικές ανθρώπινες έννοιες που πραγματεύεται καθιστώντας το μοντέρνο. 
 «Είμαι σίγουρος ότι η τρέχουσα ελληνική κρίση θα ενέπνεε τον Καβάφη», υποστηρίζει ο κορυφαίος Αμερικανός μεταφραστής του Συνομιλητής του θα είναι ο λέκτορας Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Δημήτρης Παπανικολάου.
Ο Μέντελσον, που υποστηρίζει ότι ζούμε «μια καβαφική στιγμή στην Ιστορία μας», δεν διστάζει να δηλώσει στην «Ε» ότι η καβαφική ποίηση μπορεί να αλλάξει τη ζωή των ανθρώπων, «όπως κάθε σπουδαία ποίηση. Αλλαξε και τη δική μου!». 

Ο τρόπος που αντιλαμβάνεται ο Αλεξανδρινός την Ιστορία, εστιάζοντας στον «ανώνυμο άνθρωπο» και στις ιστορικές οντότητες που «η Ιστορία έχει ξεχάσει», τον επηρέασε σε μεγάλο βαθμό όταν συνέγραφε το «Χαμένοι. Αναζητώντας έξι από τα έξι εκατομμύρια» («Πόλις»), το συγκλονιστικό χρονικό της αναζήτησης του χαμένου ιστορικού παρελθόντος της οικογένειάς του, θυμάτων των ναζί, που εξελίχθηκε σε διεθνές best seller.
«Τείνουμε να σκεπτόμαστε την Ιστορία μόνον ως κάτι το "σπουδαίο". Ο Καβάφης πάντα μας υπενθυμίζει ότι η Ιστορία παρασύρει εξαφανίζοντας εκατομμύρια ανθρώπων που οι ιστορίες τους ποτέ δεν θα ακουστούν, όπως έκανε, μεταξύ άλλων, στο "31 π.Χ. στην Αλεξάνδρεια" ή στον "Οροφέρνη" - ζωές που χάνονται εκτός και αν υπάρχει ασφαλώς ένας Καβάφης και γράψει γι' αυτές!», υποστηρίζει. 

Η σύγχρονη Ελλάδα της κρίσης δεν θα προκαλούσε μόνον αποστροφή στον ποιητή: «Είμαι σίγουρος ότι η τρέχουσα κρίση, αλλά και η Μεγάλη Ιδέα και οι επιπτώσεις της το 1920, θα τον ενέπνεαν», λέει με βεβαιότητα ο Μέντελσον. «Βεβαίως», διευκρινίζει ο κορυφαίος μεταφραστής του, «το να είσαι ο Καβάφης σημαίνει ότι δεν γράφεις για την κρίση αυτή καθ' εαυτήν. Θα αλίευε ιστορικά γεγονότα από την αρχαιότητα για να κάνει τη μεταφορά στη σημερινή κρίση. Ο Καβάφης απολάμβανε τις πλούσιες ειρωνείες που του παρείχει η σύγχρονή του πολιτική σκηνή, αλλά του άρεσε να την "ντύνει" με ιστορικά "ενδύματα". Το ίδιο θα έκανε και με τη σημερινή κρίση». 

«Εξάλλου, πολλά από τα καβαφικά ποιήματα αφορούν τη διεθνή πολιτική και τον τρόπο με τον οποίο αυτοκρατορίες και ιδεολογίες αναδύονται και καταρρέουν», προσθέτει ο 54χρονος καθηγητής του Bard College και μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών. Και μας υπενθυμίζει όσα ποιήματά του τοποθετούνται τη χρονική στιγμή που συνυπάρχει ο παγανισμός με τον αναδυόμενο χριστιανισμό: «Ο Καβάφης, ως μαθητής της ανθρώπινης φύσης (εν τέλει της ίδιας της Ιστορίας), απολαμβάνει να βλέπει τον τρόπο που η εξουσία αλλάζει χέρια. Το πρωταρχικό ηθικό μέλημά του είναι να εξετάσει τον τρόπο που οι άνθρωποι διαχειρίζονται αυτή την απώλεια. Ο Βασιλιάς Δημήτριος, για παράδειγμα, επιδεικνύει το θαυμασμό του για τους ανθρώπους που γνωρίζουν πότε τελειώνει η παρουσία τους στη σκηνή του κόσμου και αποσύρονται ήρεμα. Τα ποιήματά του για τον Ιωάννη Κατακουζηνό είναι γεμάτα θαυμασμό για την ικανότητα του αυτοκράτορα να συνδυάζει το ρεαλισμό με τον ιδεαλισμό. Από την άλλη, ο Καβάφης απεχθάνεται φιγούρες σαν τον Νέρωνα που δεν μπορούν να διακρίνουν τι βρίσκεται μπροστά απ' τα μάτια τους. Ασφαλώς όλα αυτά μπορούν να σχολιάσουν τη σύγχρονη πολιτική!». 

Ο Μέντελσον διαρκώς αναπαράγει ένα χαρακτηρισμό αναφερόμενος στον Αλεξανδρινό: «ποιητή-ιστορικό» τον αποκαλεί. «Η βαθιά έγνοια του για την Ιστορία διαπερνά όλα τα ποιήματά του, όχι μόνο τα ιστορικά, αλλά και τα ερωτικά», επισημαίνει. Κάτι που προϋποθέτει ο αναγνώστης του να γνωρίζει Ιστορία; «Οποιος αγνοεί την Ιστορία, διαβάζοντάς τον, το κάνει με κίνδυνο δικό του!». Είναι ο λόγος για το ότι στη μετάφρασή του προβάλλει και ένα πλήρες ιστορικό σχόλιο. «Πρέπει κάποιος να γνωρίζει την «πλοκή», ώστε να κατανοήσει τις συχνά ειρωνικές ή πικρές γραμμές που διαπερνούν τα ποιήματα». 

Ως μεταφραστής, εστίασε στην «αναπαραγωγή συγκεκριμένων τυπικών συστατικών του καβαφικού έργου»: στον ισχυρό ρυθμό του και ειδικά στην ομοιοκαταληξία του. «Ο Καβάφης έχει τη φήμη ενός πεζού ποιητή και ώς ένα βαθμό είναι έγκυρο - τα ποιήματά του είναι λιγότερο επιβαρημένα από το στόμφο της απαγγελίας και τα τεχνάσματα της ποίησης σύγχρονων ομοτέχνων του». «Πολλοί Εγγλέζοι μεταφραστές του», προσθέτει, «τον διαβάζουν ως μια μορφή πρόζας που αναπτύσσεται!». Εξ ου θεώρησε «κρίσιμο» να αναπαραγάγει την «αίσθηση της μετρικής του και το ρυθμό του». 

Η μετάφραση του Αμερικανού κλασικιστή θεωρείται ότι έκανε την τομή που είχε κάνει πριν από πολλές δεκαετίες η εμβληματική εργασία του Εντμουντ Κίλι. Ο ίδιος ο Μέντελσον, δυσανάλογα μετριόφρων σε σχέση με την απήχησή της, δεν συμφωνεί: «Η μετάφρασή μου έχει μεγάλη επιτυχία στις ΗΠΑ, κάτι θαυμάσιο όχι για εμένα, αλλά για τον ίδιο τον Καβάφη. Η δουλειά μου έφερε νέους αναγνώστες στο έργο του. Δεν μπορώ να ισχυριστώ όμως ότι ανέδειξε νέες οπτικές». 

«Δεν υπάρχει σπουδαιότερος ανατόμος της επιθυμίας από τον Καβάφη!», υποστηρίζει ο Μέντελσον, που η μονομερής ανάδειξη του γκέι Καβάφη (αν και ο ίδιος είναι δηλωμένος ανοικτά γκέι) τον κάνει να δυσανασχετεί: «Η ομοφυλοφιλία ήταν μέρος της ταυτότητάς του, όπως ήταν η ελληνικότητα, το ότι υπήρξε χριστιανός ορθόδοξος και διακρινόταν για το πάθος για την Ιστορία. Οφείλουμε να εστιάζουμε εξίσου σε όλες τις ιδιότητές του χωρίς να καταπιέζουμε κάποια. Το να επιχειρούμε να τον διαβάσουμε χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη μας το στοιχείο της ομοφυλοφιλίας θα ήταν, ωστόσο, πρωθύστερο. Θα ήταν σαν να προσπαθούσαμε να διαβάσουμε τον Ευριπίδη παραβλέποντας τους γυναικείους χαρακτήρες του. Ποιος διαβάζει με αυτό τον τρόπο; 
Ισως οι πολιτικοί. Οχι, πάντως, οι εραστές της ποίησης». 

Στην κορυφή των προκαταλήψεων που βαραίνουν το καβαφικό έργο τοποθετεί -αδιαφιλονίκητα- την «προνομιακή» θέση της «Ιθάκης»: «Το γνωστότερο από τα ποιήματά του, η "Ιθάκη", δεν είναι και το αντιπροσωπευτικότερό του! Ολοι μας αγαπάμε αυτό το ποίημα, αλλά, ειλικρινώς, είναι πολύ περισσότερο συναισθηματικό από ό,τι είναι οι περισσότεροι καβαφικοί στίχοι. Και πάντοτε "φωνάζω" στον κόσμο ότι υπάρχει και κάτι περισσότερο στον Καβάφη από την "Ιθάκη" του!».





ΠΗΓΗ
, Εφημερίδα Ελευθεροτυπία

Πέμπτη 18 Σεπτεμβρίου 2014

Χόρχε Μπουκάι: Ο όρος "φυσιολογικός" είναι από μόνος του πεδίο προς διερεύνηση

Χόρχε Μπουκάι: Ο όρος
Ο Αργεντίνος Χόρχε Μπουκάι, γιατρός και ψυχοθεραπευτής της σχολής Γκεστάλτ, όταν αποφάσισε να ασχοληθεί με τη συγγραφή, είδε περισσότερα από δώδεκα βιβλία του να μεταφράζονται σε -τουλάχιστον- είκοσι μία γλώσσες και να τοποθετούνται πρώτα στις λίστες των ευπώλητων κάθε χώρας. Είναι απ' τους επιστήμονες που έχουν βρει τον τρόπο να κοινωνούν -χωρίς να εκλαϊκεύουν- το αντικείμενό τους σε μεγάλη μερίδα του κόσμου.  Το "μέσον" με το οποίο επιτυγχάνεται ο "σκοπός" είναι η τέχνη του λόγου του, που καταφέρνει -ακόμα- να διεγείρει στοιχεία του εσώκοσμού μας. Η λογοτεχνία είναι, λοιπόν, το διαβατήριο. Εφόσον όμως του επιτρέπουμε την είσοδο, στη συνέχεια μας επιτρέπει εκείνος να δούμε τον εξωτερικό και εσωτερικό μας κόσμο με μια διαφορετική ματιά, που δεν θα την πούμε μόνο ψυχολογική, αλλά βαθιά ανθρώπινη.

Συνέντευξη: Κωνσταντίνα Θεοφανοπούλου

Culturenow.gr: Είναι επιβεβαιωμένο ότι τα ανθρώπινα όντα «από τις απαρχές της ύπαρξής τους» συνεργάζονταν όχι μόνο όταν απειλούνταν η επιβίωσή τους, αλλά και για να ζήσουν καλύτερα. Αν, όμως, αυτό συνέβαινε πάντοτε, γιατί σήμερα μιλάμε για τη σημασία της κοινωνικής νοημοσύνης, σαν να είναι κάτι καινούργιο;

Χόρχε Μπουκάι: Ίσως να οφείλεται στο ότι αφ’ ενός η τάση μας για απομόνωση έχει διογκωθεί και αφ’ ετέρου η ανάγκη να εργαστούμε συντονισμένα με τους άλλους έχει γίνει πιο προφανής.

Cul. N.: Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι τείνουμε να συσχετιζόμαστε  με τους άλλους σύμφωνα με το πώς μας συμπεριφέρθηκαν στην οικογένειά μας;

Χ.Μ.: Από κάθε άποψη. Μαθαίνουμε να δημιουργούμε δεσμούς με τους υπόλοιπους κατά το πρότυπο των πρώτων μας δεσμών και στη συνέχεια, καλώς ή κακώς, τροποποιούμε το πρότυπο αυτό σύμφωνα με τις κατά καιρούς αποφάσεις μας (που είναι προϊόντα βέβαιων συναγωγών ή συγχύσεων).

Cul. N.: Θεωρείτε ότι με το πέρασμα των χρόνων εξαρτόμαστε λιγότερο ή περισσότερο από τους άλλους;

Χ.Μ.: Καλύτερα να μην γενικεύουμε. Πιστεύω ότι κάθε μέρα, κάθε άτομο συνειδητοποιεί καλύτερα από ποιον είναι εξαρτημένος και με σημείο εκκίνησης αυτή τη συνειδητοποίηση προσπαθεί να μην εξαρτάται ή τουλάχιστον κλίνει προς μια τέτοια συμπεριφορά, που κατ’ εμέ είναι δηλωτική μικρού βαθμού εξέλιξης και ποιότητας.

Cul. N.: Πώς εξηγείτε την παραδοξότητα του Ίντερνετ; Είναι φυσιολογικό σε έναν κόσμο, όπου ζούμε περιτριγυρισμένοι από τόσους ανθρώπους, να νιώθουμε όλο και πιο μόνοι;

Χ.Μ.: Ο όρος «φυσιολογικός» είναι από μόνος του πεδίο προς διερεύνηση. Δεν μπορούμε να συσχετίσουμε την ποσότητα των ανθρώπων με το συναίσθημα της μοναξιάς. Πρόκειται για δυο στοιχεία που ακολουθούν διαφορετικούς δρόμους.

Cul. N.: Είμαστε εφοδιασμένοι με συγκεκριμένα αντανακλαστικά που μας ειδοποιούν για την κοινωνική απόρριψη, με αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές να επιλέγουμε να «συμμορφωθούμε». Πώς θα μπορούσαμε να βρούμε μια ισορροπία ανάμεσα σε αυτό που χρειαζόμαστε και επιθυμούμε σαν άτομα και σε εκείνο που χρειάζεται και επιθυμεί η κοινωνία;

Χ.Μ.: Αυτό που προτείνω είναι να έχουμε πλήρη συνείδηση όταν εμμένουμε σε μια θέση για την οποία μας απορρίπτουν, αλλά να έχουμε επίσης συνείδηση όταν διαπραγματευόμαστε τον τρόπο με τον οποίο αντιδράμε, για να ευθυγραμμιστούμε με τις ανάγκες του περίγυρου. Το να αγκιστρώνεται κανείς σε μια άποψη (στη δική του ή σε αυτή του περίγυρου) μπορεί να είναι εξίσου επιβλαβές. Πρόκειται για μια προσωπική και αενάως μεταβαλλόμενη διαδικασία αξιολόγησης.

Cul. N.: Είναι πλέον επιστημονικά αποδεδειγμένη η άμεση ανάγκη του κοινωνικού και συναισθηματικού αλφαβητισμού. Γιατί, όμως, δεν έχει συμπεριληφθεί ακόμα στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα;

Χ.Μ.: Ως προς αυτό είμαι αισιόδοξος. Είμαι πεπεισμένος ότι όσο αυξάνονται αυτές οι αποδείξεις,  όλο και περισσότερο θα συνειδητοποιούμε ότι οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη ο κόσμος είναι όντως αυτές και όχι άλλες καθαρά ακαδημαϊκού περιεχομένου. Υπολογίζω ότι ο κόσμος μας χρειάζεται περίπου εκατό χρόνια για να σχεδιάσει ένα τέτοιο μοντέλο· δεν νομίζω ότι γίνεται να αλλάξει το σύστημα μέσα σε μια εικοσαετία.

Cul. N.: Ποια είναι, τελικά, η βάση των ηθικών μας κωδίκων; Πρόκειται για κάτι έμφυτο, πολιτισμικό, θρησκευτικό;

Χ.Μ.: Παιδεία, πληροφόρηση, πολιτισμός , μίμηση και απόφαση. Δεν είναι μόνο ένα πράγμα. Αλλά είναι σίγουρο ότι η οικογένεια επηρεάζει «επαναστατικά» τις αρχές και τους κώδικές μας.

Cul. N.: Σε πρακτικό επίπεδο τι θα μας προτείνατε να κάνουμε για να προστατεύσουμε τη νοητική μας υγεία, όπως κάνουμε με τη σωματική;

Χ.Μ.: Δυστυχώς δεν μπορώ να πω παρά προφανή πράγματα και λυπάμαι. Η υγεία δεν αποκτάται με ένα εγχειρίδιο πρακτικών συνταγών. Ό, τι κι αν κάνεις, το σημαντικότερο είναι να αντιληφθείς τη σημασία του να βαδίζεις προς την υγεία, καθώς και  την υπευθυνότητα που σου αναλογεί σε αυτή τη διαδικασία. Η συμβουλή των σοφών της Ανατολής είναι σαφής (αν και δεν πρόκειται για μια συνταγή): «Ανάλυσε καλά την πραγματικότητα γύρω σου, σκέψου καλά, νιώσε καλά και πράξε καλά».

Cul. N.: Τα κείμενά σας είναι υβριδικά. Είναι συγχρόνως ψυχολογία και λογοτεχνία. Πώς αντιλαμβάνεστε  τη σχέση μεταξύ αυτών των δύο; Χρησιμοποιείτε τη λογοτεχνία για να κοινωνήσετε την επιστήμη της ψυχολογίας με ένα πιο εύκολα κατανοητό τρόπο;

Χ.Μ.: Μπορώ να πω ότι το προσπαθώ με πολύ μεγάλη αφοσίωση. Ωστόσο, θεωρώ τον εαυτό μου περισσότερο έναν καθηγητή που εξηγεί μια επιστήμη παρά ένα συγγραφέα που κατέχει το καλλιτεχνικό χάρισμα του γραπτού λόγου. Εννοείται ότι προσπαθώ να το κάνω με τον καλύτερο δυνατό αισθητικό τρόπο. Θεωρώ ότι είναι το λιγότερο που μπορώ να κάνω για να ευχαριστήσω εκείνους που μου παραχωρούν το προνόμιο να με διαβάζουν.

Cul. N.: Πιστεύετε ότι η Θεωρία Γκεστάλτ (Θεωρία σύμφωνα με την οποία ο νους αντιλαμβάνεται κάθε φαινόμενο ως όλον), την οποία υποστηρίζετε, μπορεί να εφαρμοστεί σε ευρύτερα συστήματα, όπως αυτό της κοινωνίας; Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι ίσως εκεί να βρίσκεται η λύση πολλών προβλημάτων, αφού σήμερα αντιμετωπίζουμε το κοινωνικό σύστημα «καθ’ έκαστον» και όχι «καθ’ όλου»;

Χ.Μ.: Υπάρχουν περισσότερες από 300 σχολές που προτείνουν την «προέκταση» του ατομικού στο κοινωνικό επίπεδο. Μία από αυτές είναι και η Γκεστάλτ, ούτε η μόνη ούτε η καλύτερη. Το σημαντικό δεν είναι το μοντέλο που ακολουθούμε αλλά η κατεύθυνση. Σε κάθε περίπτωση, όμως, το γεγονός ότι θεραπευτές όπως εγώ ασχολούμαστε περισσότερο με το άτομο καθεαυτό είναι λογικό και αναμενόμενο, αφού προσεγγίζουμε το ίδιο το άτομο από έξω προς τα μέσα. Και δεν πιστεύω ότι η κοινωνία αντιτίθεται ή καθιστά δύσκολο το έργο του ατόμου.






ΠΗΓΗ
CultureNow.gr

ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Κύριος στόχος των εμπνευστών της Τράπεζας Θεμάτων είναι η τοποθέτηση φίλτρων για σταδιακή μείωση του αριθμού των μαθητών και αποφοίτων του Λυκείου, άρα στην πράξη και η συρρίκνωση πολλών σχολών στα ΑΕΙ και ΤΕΙ. Αλήθεια, γιατί δεν παρουσιάζουν με ειλικρίνεια και επιχειρήματα αυτή την ιδεολογική θέση, 

Με το χαρακτηριστικό αυτό σκίτσο (και με πολλά ανάλογα βλ. http://www.educartoon.gr) αποτύπωσαν οι μαθητές της Α’ τάξης του Λυκείου Λουτρακίου τα συναισθήματά τους για την Τράπεζα Θεμάτων. Καλό θα ήταν ο υπουργός Παιδείας να δει προσεκτικά αυτήν την εικαστική «κραυγή» των μαθητών, για να αντιληφθεί τις βαθύτερες συνέπειες αυτού του εγχειρήματος για τους νέους ανθρώπους. Και κυρίως να δείξει αυτές τις μαθητικές δημιουργίες σε ορισμένους εμπνευστές αυτής της Τράπεζας από αυτό το θεσμικό μόρφωμα της αναξιοκρατίας που ονομάστηκε ΙΕΠ (αντικαθιστώντας τον ιστορικό θεσμό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου), για να πάψουν να ψελλίζουν τα περί «δημοκρατικού» χαρακτήρα της Τράπεζας Θεμάτων.
Κατ’ αρχάς, κανείς δεν θα είχε αντίρρηση να υπάρχει μια τράπεζα, όχι θεμάτων, αλλά σύγχρονου διδακτικού υλικού, στο οποίο θα εντάσσονταν και ποικίλης μορφής και διαβάθμισης ερωτήσεις–δραστηριότητες αξιολόγησης της επίδοσης των μαθητών, ώστε οι εκπαιδευτικοί να τις αξιοποιούν κριτικά στη διδασκαλία, αλλά και η πολιτεία να διαπιστώνει, με επιστημονικά σύγχρονες μεθόδους, την επίτευξη ή μη των διδακτικών στόχων της συγκεκριμένης σχολικής βαθμίδας, για να σχεδιαστούν οι απαραίτητες βελτιωτικές παρεμβάσεις. Στην περίπτωση όμως της υπαρκτής Τράπεζας Θεμάτων δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Αντίθετα, πρόκειται για έναν μηχανισμό εξεταστικού και μόνο χαρακτήρα, που λειτουργεί υπονομευτικά για τη μαθησιακή και κοινωνική λειτουργία του σχολείου.
Αναλυτικότερα, η εφαρμογή και λειτουργία της Τράπεζας Θεμάτων φέτος οδηγεί στα εξής συμπεράσματα:
1. Με το ευτελές επιχείρημα ότι δεν ολοκληρωνόταν η ύλη στα σχολεία και ομολογώντας ότι διοικητικά αυτό είναι αδύνατο να ελεγχθεί, η Τράπεζα αυτή φαντάζει σαν μηχανισμός επίτευξης αυτού του στόχου, αδιαφορώντας ή αποκρύπτοντας το γεγονός ότι το ζήτημα της ολοκλήρωσης της ύλης είναι ένα σύνθετο πολυπαραγοντικό ζήτημα.
2. Δεν υπήρξε καμία ουσιαστική κριτική αξιολόγηση της λεγόμενης «ύλης» και γενικότερα των γνώσεων που παίρνουν οι μαθητές στις αρχές του Λυκείου. Τι είναι περιττό, τι είναι χρήσιμο, τι άλλο χρειάζεται να μάθει ένας νέος στην εποχή της κρίσης που διανύει η χώρα; Αντίθετα, παρατηρήθηκε δουλική εμμονή σε αναπαραγωγή γνώσεων από αναλυτικά προγράμματα και σχολικά εγχειρίδια που έχουν παραμείνει τα περισσότερα στην προηγούμενη 20ετία τουλάχιστον.
3. Αυτή η δουλική εμμονή σε ποσοτικά μεγάλη και ποιοτικά παρωχημένη -σε αρκετές περιπτώσεις- γνώση συνδυάστηκε με την προχειρότητα και την τυποποίηση ως κύριο χαρακτηριστικό των ερωτήσεων που δόθηκαν φέτος. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει, εκτός από οργανωτικό αυτοσχεδιασμό, μια προκλητική επιστημονική ανεπάρκεια, αποτέλεσμα και της αδιαφανούς συγκρότησης των αντίστοιχων ομάδων «κατασκευής» ερωτήσεων. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το κομβικό μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, όπου η επιλογή ελάχιστων κειμένων (περίπου 60) από ευκαιριακές πηγές (χωρίς πρωτοτυπία, πολυφωνία, πολυτροπικότητα κ.λπ.) που είχε η ομάδα στη διάθεσή της, αποδεικνύει όχι μόνο βιασύνη, αλλά και παχυλή αγραμματοσύνη!
4. Οι δοθείσες ερωτήσεις, πέραν του εμφανούς προσανατολισμού τους -στις περισσότερες περιπτώσεις- στη στείρα αναπαραγωγή των σχολικών βιβλίων, λειτουργούσαν και υπονομευτικά στη φιλοσοφία των προγραμμάτων σπουδών (οι ερωτήσεις στη Νεοελληνική Γλώσσα είναι αδιαμφισβήτητη απόδειξη).
5. Η «φαεινή ιδέα» να δημοσιοποιηθούν οι ερωτήσεις δύο μέρες πριν από τις εξετάσεις και φυσικά μία μέρα μετά τις εκλογές, με παιδαριώδεις δικαιολογίες, αποτελεί απόδειξη ότι κύριος στόχος ήταν να μην προλάβουν εκπαιδευτικοί και μαθητές να τις προσεγγίσουν, έστω κι αν αποδύονταν σε ολονύκτιες πλοηγήσεις στον ωκεανό χιλιάδων ερωτήσεων σε 12 διαφορετικά μαθήματα! Τρέμω, όταν ακούω ορισμένους φωστήρες του ΙΕΠ να λένε ότι από τον Σεπτέμβριο η Τράπεζα για τη Β’ Λυκείου θα είναι έτοιμη και ανοιχτή! Δηλαδή προτείνουν ανενδοίαστα τη λειτουργία της Τράπεζας Θεμάτων ως μηχανισμού παρακυβέρνησης του σχολείου. Αιδώς Αργείοι!
6. Η εξέλιξη αυτή, σε συνδυασμό με τα ποικίλα προβλήματα αφομοίωσης και κατανόησης της ετερόκλητης ύλης τόσων μαθημάτων, οδήγησε στην αυξημένη αποτυχία πολλών μαθητών, άρα στη διαφαινόμενη επίτευξη του κύριου στόχου των εμπνευστών της Τράπεζας Θεμάτων, την τοποθέτηση φίλτρων για σταδιακή μείωση του αριθμού των μαθητών και αποφοίτων του Λυκείου, άρα στην πράξη και στη συρρίκνωση πολλών σχολών στα ΑΕΙ και ΤΕΙ. Αλήθεια, γιατί δεν παρουσιάζουν με ειλικρίνεια και επιχειρήματα αυτή την ιδεολογική θέση, παρά συνθηματολογούν υποκριτικά περί ισότητας των μαθητών σε μια εκπαιδευτική πραγματικότητα, όπου οι ποικίλες ανισότητες ζουν και βασιλεύουν;
Αυτά τα επιμέρους συμπεράσματα για την εφαρμογή της Τράπεζας Θεμάτων (άκουσα επίσημα χείλη να την αποκαλούν «θεσμό» και θυμήθηκα τον Θουκυδίδη για την παραποίηση της σημασίας των λέξεων) μας οδηγούν να αναδείξουμε τις πολύ σοβαρότερες επιπτώσεις της για την πνευματική ελευθερία των μαθητών, των εκπαιδευτικών και του σχολείου:
● Για τον ψυχισμό των μαθητών που βιώνουν μια αφόρητη πίεση εξετάσεων από την Α’ Λυκείου με επώδυνα αποτελέσματα.
● Για το πνευματικό επίπεδο των μαθητών, αφού μετατρέπονται σε «δοχεία» αποστήθισης στείρων γνώσεων.
● Για τη διδασκαλία στην τάξη, που μεταβλήθηκε ήδη ουσιαστικά σε κούρσα απάντησης των χιλιάδων ερωτήσεων της Τράπεζας μακράν κάθε διδακτικής πρωτοβουλίας ή καινοτομίας.
● Για το περιβάλλον όλου του σχολείου-Λυκείου, αφού νεκρώνεται από δημιουργικές δράσεις στον πολιτισμό, στην κοινωνική αλληλεγγύη, στο περιβάλλον κ.λπ.
● Για την αναγκαία αλλαγή της εκπαίδευσης ως διέξοδο από την κρίση, αφού παρουσιάζονται ως μεταρρυθμίσεις τεχνικού και εξεταστικού χαρακτήρα ρυθμίσεις που ουσιαστικά συντηρούν τα προβλήματα, τους μηχανισμούς, τις συμπεριφορές και τα πρόσωπα, τα οποία ευθύνονται για τη σημερινή κρίση.
● Για την ίδια την ελληνική κοινωνία, η οποία βλέπει στην εποχή της κρίσης την επόμενη γενιά ψυχικά και ιδεολογικά δουλαγωγημένη, αλλά και σταδιακά εκπαιδευτικά και κοινωνικά περιθωριοποιημένη.
Υπάρχει όμως κάτι ακόμα πιο επικίνδυνο! Αν δεχτούμε την άποψη ότι «ο ολοκληρωτισμός ταυτίζεται με την επιβεβλημένη ομοιομορφία», το εγχείρημα της Τράπεζας Θεμάτων, με την απολυτότητα, την ισοπεδωτική ομοιομορφία, τον ψευδεπίγραφο εξισωτισμό και τη στέρηση της ελευθερίας της έκφρασης και της ερμηνείας, αποτελεί έναν ακόμα μηχανισμό που στρώνει τον δρόμο στο κτήνος του φασισμού! Κι αυτό δεν μπορούμε να το αγνοήσουμε και κυρίως να το επιτρέψουμε ως πολιτικοί και ως πολίτες με δημοκρατική ευαισθησία και σεβασμό στην ανθρώπινη ύπαρξη.
ΠΗΓΗ
Κώστας Αγγελάκος, Εφημερίδα των Συντακτών

Τετάρτη 17 Σεπτεμβρίου 2014

Χόρχε Μπουκάι: Ο όρος "φυσιολογικός" είναι από μόνος του πεδίο προς διερεύνηση


Χόρχε Μπουκάι: Ο όρος
Ο Αργεντίνος Χόρχε Μπουκάι, γιατρός και ψυχοθεραπευτής της σχολής Γκεστάλτ, όταν αποφάσισε να ασχοληθεί με τη συγγραφή, είδε περισσότερα από δώδεκα βιβλία του να μεταφράζονται σε -τουλάχιστον- είκοσι μία γλώσσες και να τοποθετούνται πρώτα στις λίστες των ευπώλητων κάθε χώρας. Είναι απ' τους επιστήμονες που έχουν βρει τον τρόπο να κοινωνούν -χωρίς να εκλαϊκεύουν- το αντικείμενό τους σε μεγάλη μερίδα του κόσμου.  Το "μέσον" με το οποίο επιτυγχάνεται ο "σκοπός" είναι η τέχνη του λόγου του, που καταφέρνει -ακόμα- να διεγείρει στοιχεία του εσώκοσμού μας. Η λογοτεχνία είναι, λοιπόν, το διαβατήριο. Εφόσον όμως του επιτρέπουμε την είσοδο, στη συνέχεια μας επιτρέπει εκείνος να δούμε τον εξωτερικό και εσωτερικό μας κόσμο με μια διαφορετική ματιά, που δεν θα την πούμε μόνο ψυχολογική, αλλά βαθιά ανθρώπινη.

Συνέντευξη: Κωνσταντίνα Θεοφανοπούλου

Culturenow.gr: Είναι επιβεβαιωμένο ότι τα ανθρώπινα όντα «από τις απαρχές της ύπαρξής τους» συνεργάζονταν όχι μόνο όταν απειλούνταν η επιβίωσή τους, αλλά και για να ζήσουν καλύτερα. Αν, όμως, αυτό συνέβαινε πάντοτε, γιατί σήμερα μιλάμε για τη σημασία της κοινωνικής νοημοσύνης, σαν να είναι κάτι καινούργιο;

Χόρχε Μπουκάι: Ίσως να οφείλεται στο ότι αφ’ ενός η τάση μας για απομόνωση έχει διογκωθεί και αφ’ ετέρου η ανάγκη να εργαστούμε συντονισμένα με τους άλλους έχει γίνει πιο προφανής.

Cul. N.: Σε ποιο βαθμό θεωρείτε ότι τείνουμε να συσχετιζόμαστε  με τους άλλους σύμφωνα με το πώς μας συμπεριφέρθηκαν στην οικογένειά μας;

Χ.Μ.: Από κάθε άποψη. Μαθαίνουμε να δημιουργούμε δεσμούς με τους υπόλοιπους κατά το πρότυπο των πρώτων μας δεσμών και στη συνέχεια, καλώς ή κακώς, τροποποιούμε το πρότυπο αυτό σύμφωνα με τις κατά καιρούς αποφάσεις μας (που είναι προϊόντα βέβαιων συναγωγών ή συγχύσεων).

Cul. N.: Θεωρείτε ότι με το πέρασμα των χρόνων εξαρτόμαστε λιγότερο ή περισσότερο από τους άλλους;

Χ.Μ.: Καλύτερα να μην γενικεύουμε. Πιστεύω ότι κάθε μέρα, κάθε άτομο συνειδητοποιεί καλύτερα από ποιον είναι εξαρτημένος και με σημείο εκκίνησης αυτή τη συνειδητοποίηση προσπαθεί να μην εξαρτάται ή τουλάχιστον κλίνει προς μια τέτοια συμπεριφορά, που κατ’ εμέ είναι δηλωτική μικρού βαθμού εξέλιξης και ποιότητας.

Cul. N.: Πώς εξηγείτε την παραδοξότητα του Ίντερνετ; Είναι φυσιολογικό σε έναν κόσμο, όπου ζούμε περιτριγυρισμένοι από τόσους ανθρώπους, να νιώθουμε όλο και πιο μόνοι;

Χ.Μ.: Ο όρος «φυσιολογικός» είναι από μόνος του πεδίο προς διερεύνηση. Δεν μπορούμε να συσχετίσουμε την ποσότητα των ανθρώπων με το συναίσθημα της μοναξιάς. Πρόκειται για δυο στοιχεία που ακολουθούν διαφορετικούς δρόμους.

Cul. N.: Είμαστε εφοδιασμένοι με συγκεκριμένα αντανακλαστικά που μας ειδοποιούν για την κοινωνική απόρριψη, με αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές να επιλέγουμε να «συμμορφωθούμε». Πώς θα μπορούσαμε να βρούμε μια ισορροπία ανάμεσα σε αυτό που χρειαζόμαστε και επιθυμούμε σαν άτομα και σε εκείνο που χρειάζεται και επιθυμεί η κοινωνία;

Χ.Μ.: Αυτό που προτείνω είναι να έχουμε πλήρη συνείδηση όταν εμμένουμε σε μια θέση για την οποία μας απορρίπτουν, αλλά να έχουμε επίσης συνείδηση όταν διαπραγματευόμαστε τον τρόπο με τον οποίο αντιδράμε, για να ευθυγραμμιστούμε με τις ανάγκες του περίγυρου. Το να αγκιστρώνεται κανείς σε μια άποψη (στη δική του ή σε αυτή του περίγυρου) μπορεί να είναι εξίσου επιβλαβές. Πρόκειται για μια προσωπική και αενάως μεταβαλλόμενη διαδικασία αξιολόγησης.

Cul. N.: Είναι πλέον επιστημονικά αποδεδειγμένη η άμεση ανάγκη του κοινωνικού και συναισθηματικού αλφαβητισμού. Γιατί, όμως, δεν έχει συμπεριληφθεί ακόμα στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα;

Χ.Μ.: Ως προς αυτό είμαι αισιόδοξος. Είμαι πεπεισμένος ότι όσο αυξάνονται αυτές οι αποδείξεις,  όλο και περισσότερο θα συνειδητοποιούμε ότι οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη ο κόσμος είναι όντως αυτές και όχι άλλες καθαρά ακαδημαϊκού περιεχομένου. Υπολογίζω ότι ο κόσμος μας χρειάζεται περίπου εκατό χρόνια για να σχεδιάσει ένα τέτοιο μοντέλο· δεν νομίζω ότι γίνεται να αλλάξει το σύστημα μέσα σε μια εικοσαετία.

Cul. N.: Ποια είναι, τελικά, η βάση των ηθικών μας κωδίκων; Πρόκειται για κάτι έμφυτο, πολιτισμικό, θρησκευτικό;

Χ.Μ.: Παιδεία, πληροφόρηση, πολιτισμός , μίμηση και απόφαση. Δεν είναι μόνο ένα πράγμα. Αλλά είναι σίγουρο ότι η οικογένεια επηρεάζει «επαναστατικά» τις αρχές και τους κώδικές μας.

Cul. N.: Σε πρακτικό επίπεδο τι θα μας προτείνατε να κάνουμε για να προστατεύσουμε τη νοητική μας υγεία, όπως κάνουμε με τη σωματική;

Χ.Μ.: Δυστυχώς δεν μπορώ να πω παρά προφανή πράγματα και λυπάμαι. Η υγεία δεν αποκτάται με ένα εγχειρίδιο πρακτικών συνταγών. Ό, τι κι αν κάνεις, το σημαντικότερο είναι να αντιληφθείς τη σημασία του να βαδίζεις προς την υγεία, καθώς και  την υπευθυνότητα που σου αναλογεί σε αυτή τη διαδικασία. Η συμβουλή των σοφών της Ανατολής είναι σαφής (αν και δεν πρόκειται για μια συνταγή): «Ανάλυσε καλά την πραγματικότητα γύρω σου, σκέψου καλά, νιώσε καλά και πράξε καλά».

Cul. N.: Τα κείμενά σας είναι υβριδικά. Είναι συγχρόνως ψυχολογία και λογοτεχνία. Πώς αντιλαμβάνεστε  τη σχέση μεταξύ αυτών των δύο; Χρησιμοποιείτε τη λογοτεχνία για να κοινωνήσετε την επιστήμη της ψυχολογίας με ένα πιο εύκολα κατανοητό τρόπο;

Χ.Μ.: Μπορώ να πω ότι το προσπαθώ με πολύ μεγάλη αφοσίωση. Ωστόσο, θεωρώ τον εαυτό μου περισσότερο έναν καθηγητή που εξηγεί μια επιστήμη παρά ένα συγγραφέα που κατέχει το καλλιτεχνικό χάρισμα του γραπτού λόγου. Εννοείται ότι προσπαθώ να το κάνω με τον καλύτερο δυνατό αισθητικό τρόπο. Θεωρώ ότι είναι το λιγότερο που μπορώ να κάνω για να ευχαριστήσω εκείνους που μου παραχωρούν το προνόμιο να με διαβάζουν.

Cul. N.: Πιστεύετε ότι η Θεωρία Γκεστάλτ (Θεωρία σύμφωνα με την οποία ο νους αντιλαμβάνεται κάθε φαινόμενο ως όλον), την οποία υποστηρίζετε, μπορεί να εφαρμοστεί σε ευρύτερα συστήματα, όπως αυτό της κοινωνίας; Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι ίσως εκεί να βρίσκεται η λύση πολλών προβλημάτων, αφού σήμερα αντιμετωπίζουμε το κοινωνικό σύστημα «καθ’ έκαστον» και όχι «καθ’ όλου»;

Χ.Μ.: Υπάρχουν περισσότερες από 300 σχολές που προτείνουν την «προέκταση» του ατομικού στο κοινωνικό επίπεδο. Μία από αυτές είναι και η Γκεστάλτ, ούτε η μόνη ούτε η καλύτερη. Το σημαντικό δεν είναι το μοντέλο που ακολουθούμε αλλά η κατεύθυνση. Σε κάθε περίπτωση, όμως, το γεγονός ότι θεραπευτές όπως εγώ ασχολούμαστε περισσότερο με το άτομο καθεαυτό είναι λογικό και αναμενόμενο, αφού προσεγγίζουμε το ίδιο το άτομο από έξω προς τα μέσα. Και δεν πιστεύω ότι η κοινωνία αντιτίθεται ή καθιστά δύσκολο το έργο του ατόμου.





ΠΗΓΗ
Culturenow.gr

ΓΛΩΣΣΑ

Κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας


Η ελληνική γλώσσα θεωρείται από τους μεγαλύτερους επιστήμονες του κόσμου ως η πιο κατάλληλη γλώσσα στη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Και αυτό γιατί διαπιστώθηκε πως η ελληνική γλώσσα είναι γλώσσα «νοηματική» και πως είναι η μοναδική νοηματική γλώσσα που υπάρχει. Όλες τις υπόλοιπες γλώσσες τις χαρακτηρίζουν οι επιστήμονες ως γλώσσες «σημειολογικές». 

Νοηματική είναι η γλώσσα στην οποία το σημαίνον , δηλαδή η ίδια η λέξη , και το σημαινόμενον , δηλαδή αυτό που η λέξη εκφράζει , έχουν μεταξύ τους πραγματική πρωτογενή σχέση. Αντίθετα η σημειολογική είναι γλώσσα στην οποία αυθαιρέτως ορίζεται ότι το α πράγμα εννοείται με το α σημείο.
Με άλλα λόγια η ελληνική είναι η μόνη γλώσσα της οποίας οι λέξεις έχουν πρωτογένεια ενώ σε όλες τις άλλες είναι συμβατικές , δηλαδή σημαίνουν κάτι απλώς επειδή έτσι συμφωνήθηκε μεταξύ αυτών που τη χρησιμοποιούν.
Συναφής εκδήλωση για τη σπουδαιότητα της ελληνικής γλώσσας είναι πως Άγγλοι επιχειρηματίες προτρέπουν τα ανώτερα στελέχη τους να μάθουν αρχαία ελληνικά γιατί αυτά εμπεριέχουν μια φιλοσοφία με ξεχωριστή σημασία για τους τομείς οργανώσεως και διαχειρίσεως επιχειρήσεων. Σε αυτό το συμπέρασμα βέβαια οδηγήθηκαν μετά από έρευνες Βρετανών ειδικών ότι η ελληνική γλώσσα ενισχύει τη λογική και τονώνει τις ηγετικές ικανότητες.  
Γι’αυτούς τους λόγους οι Ισπανοί Ευρωβουλευτές ζήτησαν να καθιερωθεί η Ελληνική ως επίσημη γλώσσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης διότι, όπως οι ίδιοι είπαν, το να μιλά κανείς για Ε.Ε. χωρίς την ελληνική είναι σαν να μιλά σ’ έναν τυφλό για χρώματα.
Δυστυχώς όμως η ελληνική γλώσσα αναγνωρίζεται και υποστηρίζεται στον μεγαλύτερο τουλάχιστον βαθμό μόνο από τους ξένους και όχι από τους ίδιους τους Έλληνες που υποστηρίζουν με κάθε μέσο τις ξένες γλώσσες και μάλιστα κάνουν λόγο για την κατάργηση της ελληνικής μέσα στην ίδια την Ελλάδα και την αντικατάστασή της από την Αγγλική τα στιγμή που οι ίδιοι οι Άγγλοι μιλούν για την ανωτερότητα και τη σπουδαιότητα της ελληνικής.
Γι’ αυτό εάν παρατηρήσουμε λίγο προσεκτικά τα μέσα ενημέρωσης, τον Τύπο, διάφορες ανακοινώσεις και ομιλίες πολιτικών μπορούμε να πούμε πως όλοι αγωνίζονται για το ποιος θα χαλάσει περισσότερο την ελληνική όμορφη γλώσσα μας. Και όλες αυτές οι κακοποιήσεις γίνονται στο όνομα της δημοτικής από πολλούς όψιμους δημοτικιστές. Και αν κάποιος επιχειρήσει να τους πει το σωστό τότε τον ειρωνεύονται. Βέβαια το κακό δεν θα ήταν τόσο μεγάλο εάν περιοριζόταν μόνο σε αυτούς που το διαπράττουν. Όμως δυστυχώς το γλωσσικό λάθος επαναλαμβάνεται από τα μέσα ενημέρωσης και εμπεδώνεται στη συνείδηση του πολλού κόσμου και η διόρθωσή του γίνεται πολύ δύσκολη. 
Θα πρέπει λοιπόν να προσέχουμε να μην κακοποιούμε την πλούσια γλώσσα μας με ακρότητες και εκφράσεις που προσκρούουν στο γλωσσικό μας αισθητήριο και στην αισθητική μας καλλιέργεια. Γιατί πολλοί δημοτικιστές , είτε από άγνοια είτε από υπερβολικό ζήλο και φανατισμό, δε χρησιμοποιούν σωστά τη γλώσσα και διαστρέφουν το γλωσσικό μας αισθητήριο. Ωστόσο για την καταστολή της κακοποίησης της γλώσσας θα ήταν καλό, στα διάφορα Υπουργεία , οργανισμούς και τις άλλες υπηρεσίες καθώς επίσης και στη ραδιοφωνία την τηλεόραση, τις εφημερίδες και σε όλα τα μέσα ενημέρωσης, να υπάρχουν υπεύθυνοι για τη γλωσσική επιμέλεια των εγγράφων, εγκυκλίων, αποφάσεων, δελτίων ειδήσεων, ρεπορτάζ και άλλων που δίνονται στη δημοσιότητα.    

Βλέπουμε επίσης ότι σήμερα η ελληνική γλώσσα κατακλύζεται από την εισβολή ξένων λέξεων και εκφραστικών τρόπων σκέψης πράγμα το οποίο συντελεί άμεσα στο πρόβλημα της κρίσης. Και αυτό γιατί όλα έχουν αρχίσει να γίνονται στη χώρα μας με τη χρήση της Αγγλικής ή Γαλλικής γλώσσας. Και περισσότερο οι νέες γενιές χρησιμοποιούν στον καθημερινό τους λόγο πλήθος ξένων λέξεων μεγαλύτερο σε ποσοστό από το ελληνικό λεξιλόγιο. 

Με αυτή την τακτική σε μικρό χρονικό διάστημα το ελληνικό λεξιλόγιο θα περιορισθεί τόσο πολύ στους νέους που θα είναι πια κατόρθωμα να ακούμε καμμιά ελληνική λέξη , και θα μας φαίνεται και αξιοπερίεργο. (Εδώ μια και γίνεται λόγος για τη σχέση των ξένων λέξεων με τις ελληνικές λέξεις μπορεί να σημειωθεί η έρευνα του πανεπιστημίου του Ιρβάιν της Καλιφόρνιας που κατάφερε να αποθησαυρίσει στον Η/Υ «Ίβυκο» 6 εκατομμύρια λέξεις και 78 εκατομμύρια λεκτικούς τύπους της γλώσσας μας , όταν η Αγγλική γλώσσα έχει συνολικώς 490.000 λέξεις και 300.000 τεχνικούς όρους , δηλαδή ως γλώσσα είναι μόλις το 1/100 της δική μας. Στον Η/Υ «Ίβυκο» έχουν επίσης ταξινομηθεί 8.000 συγγράμματα 4.000 αρχαίων ελλήνων και το έργο ακόμη συνεχίζεται. 

Μιλώντας γι’ αυτό ο καθηγητής Μπρούνερ είπε: «Σε όποιον απορεί γιατί τόσα εκατομμύρια δολάρια για την αποθησαύριση των λέξεων της Ελληνικής απαντούμε: Μα πρόκειται για τη γλώσσα των προγόνων μας και η επαφή μας με αυτούς θα βελτιώσει των πολιτισμό μας». 

Υπολογίζεται ότι οι Ελληνικοί λεκτικοί τύποι θα φθάσουν τα 90 εκατομμύρια έναντι των 9 εκατομμυρίων της Λατινικής.) 

Ως αιτία της γλωσσικής κρίσης μπορεί να θεωρηθεί επίσης και η αποδυνάμωση της ελληνικής γλώσσας και του γλωσσικού θησαυρού από την εισδοχή της εικόνας στη σύγχρονη ζωή. Η εικόνα μέσα στο σπίτι και όλους τους χώρους που συχνάζει ο άνθρωπος καταδικάζει σε σιωπή. Όλα σε μορφή εικόνας. Εικόνα που καλλιεργεί σύμβολα βουβά , μεταβιβάζουν μηνύματα χωρίς καμμία δυνατότητα απάντησης , αντιλόγου ή διαλόγου. Ο άνθρωπος μεταβάλλεται στο τέλος σε παθητικό δέκτη αυτών των μηνυμάτων και ο ίδιος δεν εκφράζει γνώμη παρά παραμένει ένα άλαλο ζώο. 

Πέρα από αυτά η χρησιμοθηρική αντίληψη της παιδείας και ο πολιτικός λαϊκισμός έχουν αποπροσανατολίσει το λαό. Υπάρχουν πολλοί δυστυχώς που πιστεύουν πως η γλωσσική απλούστευση και απλοποίηση της γλώσσας, όπως η κατάργηση του πολυτονικού και η χρήση της φωνητικής γλώσσας θα κάνουν ευκολότερα τη μόρφωση κτήμα του λαού. Και αυτό γιατί η κοινωνία μας τώρα κατέχεται έντονα από την τάση προς τον ελάσσονα κόπο. Όμως πρέπει να ξέρουμε πως η γλώσσα ως όργανο παιδείας και μάθησης απαιτεί προσεκτική και επιμελημένη εργασία. Απαιτεί πνευματική πειθάρχηση, επιμονή και υπομονή, πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με την αντίληψη της εύκολης μόρφωσης. Χρειάζονται αρετές με τις οποίες λίγη σχέση έχουν πλέον οι σημερινοί άνθρωποι. 
Μπορεί πάντως ο καθένας μας να κάτσει να σκεφτεί λίγο τις διαπιστώσεις και τις έρευνες που έκαναν πρώτοι οι ξένοι και να αναρωτηθεί γιατί η ελληνική γλώσσα κίνησε το ενδιαφέρον όλων αυτών των επιστημόνων και αναγνωρίσθηκε ως η πιο πλούσια , η πιο ωραία και η πιο εκφραστική γλώσσα που δίνει με τη μελωδία της μία αισθητική απόλαυση. Είμαι σίγουρος πως κάποτε και οι Έλληνες θα αναγνωρίσουν την αξία της γλώσσας που κληρονόμησαν από τους προγόνους τους , όμως μπορεί να είναι πια αργά και τότε να μετανιώσουν. Καλό θα ήταν να μη φτάσουν σε εκείνο το σημείο και να προλάβουν το κακό πριν φτάσει στα άκρα και αναζητάμε τη γλώσσα μας. Προς το παρόν ας την υποστηρίξουν οι Ισπανοί Ευρωβουλευτές μέχρι να το κάνουν αυτό και οι Έλληνες.

Ας μην ξεχνάμε πως η γλώσσα μας έχει συνεχή , γραπτή και προφορική παράδοση περίπου τριών χιλιάδων ετών. Από την αρχή ακόμη του μακρότατου αυτού χρονικού διαστήματος χρησιμοποιούνται χιλιάδες λέξεις που είναι εντελώς οι ίδιες και σήμερα , ίσως ελάχιστα αλλαγμένες. Όλες αυτές τις λέξεις εφόσον διατηρούν την ίδια σημασία που είχαν και παλιά γιατί πρέπει να τις διώξουμε από το λεξιλόγιό μας; Και αν ακόμα έχουμε πιο καινούριες επιβάλλεται παράλληλα να χρησιμοποιούμε και τις πιο παλιές. 

Η γλώσσα μας κερδίζει από αυτό , και το κέρδος της γλώσσας είναι κέρδος για εκείνους που τη μιλούν και τη γράφουν σωστά.






ΠΗΓΗ
Σταύρος Μεσσήνης   
     


ΑΓΑΠΗ

Ένεκα του χριστουγεννιάτικου πνεύματος που χτυπά κατακούτελα πολλούς από εμάς, θα ήθελα να αφιερώσω το σημερινό άρθρο στην Αγάπη. Όχι εκείνη την αγάπη που μας πιάνει για δυο εβδομάδες και τρέχουμε να κάνουμε αγαθοεργίες λόγω Χριστουγέννων , αλλά εκείνη που σταθερή στη ζωή μας δίνει κίνητρο και νόημα. Την έχουν εξυμνήσει ανά τους αιώνες ποιητές, καλλιτέχνες, φιλόσοφοι, θρησκείες και όλη η ανθρωπότητα μαζί. Όλοι έχουμε ένα δικό μας ορισμό για αυτήν και την αναζητούμε σε κάθε ευκαιρία. Έχει γίνει αυτοσκοπός. Την κυνηγάμε, την επιδιώκουμε, την επιθυμούε και αν ο σκοπός μας δεν εκπληρώνεται, ματαιωνόμαστε.

Τι είναι όμως η αγάπη;  
Δεν νομίζω ότι υπάρχει ένας αντικειμενικός ορισμός που να μας το εξηγεί, για αυτό και οι ποιητές με τις λέξεις τους προσπαθούν με τόσο πάθος να μας το αποδώσουν. Ούτε η επιστήμη μπορεί να την ορίσει. Είναι τόσα πολλά μαζί που μόνο να τη νιώσουμε και να την ψηλαφίσουμε μπορούμε. Σύμφωνα με τον Erich Fromm η αγάπη αφορά μια ψυχική ικανότητα και όχι ένα απλό, εφήμερο συναίσθημα και δε σχετίζεται με το εκάστοτε αντικείμενο. Δεν έρχεται τυχαία όπως πιστεύουν οι περισσότεροι, ούτε οφείλεται στα άτομα που έρχονται στον δρόμο μας. Για αυτό κάνουμε τόσες υπέρμετρες προσπάθειες να αγαπηθούμε από τους άλλους, αλλά δεν δίνουμε έμφαση στο να αγαπήσουμε, να καλλιεργήσουμε την αγάπη, απόρροια μιας κοινωνίας που κατά βάση ζητά να λαμβάνει και να καταναλώνει και όχι να προσφέρει.

Σύμφωνα με τον Fromm η πιο βαθειά ανάγκη του ανθρώπου είναι να ξεπεράσει τη χωριστή του ύπαρξη, να ξεφύγει από τη φυλακή της μόνωσης του. Η αγάπη είναι «η λύση απέναντι στο υπαρξιακό πρόβλημα του πώς να ξεπεράσει το χωρισμό του, πώς να πετύχει την ένωση, πώς να υπερβεί τα όρια της ατομικής ζωής και να φτάσει στην ενότητα. Αυτός ο πόθος για διαπροσωπική συνένωση είναι η πιο ισχυρή ορμή μέσα στον άνθρωπο, είναι η δύναμη που κρατά ενωμένη την ανθρώπινη φυλή, το γένος την οικογένεια, την κοινωνία.» Χωρίς αυτήν θα υπήρχε αστάθεια και καταστροφή. Είναι η συνδετική κόλλα που κρατά τον κόσμο σε ισορροπία και το πιο ανακουφιστικό φάρμακο μπρος στην υπαρξιακή μας μοναξιά.

Πολύ σημαντικό είναι να τονιστεί ότι η αγάπη είναι μια ενεργητική δύναμη εντός μας που ενώ μας ενώνει με τους άλλους, μας βοηθά να διατηρούμε και την ατομικότητα μας. Ενώ μας ενώνει, ταυτόχρονα μας δίνει χώρο για τον εαυτό μας. Δίνει τη δύναμη της ένωσης, αλλά ταυτόχρονα μας επιτρέπει να διατηρούμε την ακεραιότητά μας. Έχει τη μαγική αυτή ιδιότητα : οι δυο γίνονται ένας και όμως παραμένουν δυο.

Και συνεχίζει ο Fromm «Η αγάπη είναι μια τέχνη, όπως ακριβώς τέχνη είναι και η ίδια η ζωή . Αν θέλουμε να μάθουμε πώς να αγαπάμε, πρέπει να προχωρήσουμε με τον ίδιο τρόπο που προχωρούμε όταν θέλουμε να μάθουμε μια οποιαδήποτε άλλη τέχνη.» Αυτό φυσικά προϋποθέτει να γνωρίζει κανείς τη θεωρία και μετά να περνά στην πράξη, καθώς επίσης να είναι για αυτόν τόσο σημαντικό ώστε να προσπαθεί πραγματικά για αυτό. Αν το πιστέψουμε αυτό, σημαίνει ότι η αγάπη καλλιεργείται και απαιτεί προσπάθεια. Για να επιτευχθεί χρειάζεται πειθαρχία, συγκέντρωση, υπομονή και ενδιαφέρον Πόσοι από εμάς είναι πρόθυμοι για αυτό;

Μια αποδεκτή θεωρία στην Ψυχολογία, η τριγωνική θεωρία της αγάπης του R.Sternberg διατυπώνει ότι η αγάπη αποτελείται από τρία χαρακτηριστικά: την οικειότητα, το πάθος και την δέσμευση. Το μέγεθος της αγάπης που βιώνει κανείς εξαρτάται από το πόσο έντονα είναι αυτά τα χαρακτηριστικά και το είδος της αγάπης εξαρτάται από τη δύναμη που ασκεί το ένα στο άλλο. Διαφορετικά στάδια και είδη αγάπης εξηγούνται ως διαφορετικοί συνδυασμοί των παραπάνω χαρακτηριστικών. Μια σχέση που βασίζεται μόνο σε ένα στοιχείο είναι λιγότερο πιθανό να επιβιώσει σε σχέση με μια που βασίζεται σε δυο ή τρία.

 Με βάση αυτά τα τρία στοιχεία μπορούν να δημιουργηθούν οχτώ διαφορετικοί τύποι αγάπης κατά Sternberg.  

1) H έλλειψη αγάπης (χαμηλά στην κλίμακα και στα τρία στοιχεία), 2) η αρέσκεια (υψηλά μόνο στην κοντινότητα), 
3) ο πόθος (μόνο το πάθος),  
4) η άδεια αγάπη (μόνο δέσμευση),  
5) η ρομαντική αγάπη (κοντινότητα και πάθος),  
6) η συντροφικότητα (κοντινότητα και δέσμευση),
7) η ανόητη αγάπη (πάθος και δέσμευση),
 8) η ολοκληρωμένη αγάπη (και τα τρία στοιχεία υψηλά). 

Η έρευνα δείχνει ότι η οικειότητα, η συναισθηματική σύνδεση και η εγγύτητα είναι βασικές σε όλες τις ανθρώπινες σχέσεις. Εκεί που διαφέρουν είναι στο ποσοστό του πάθους και της δέσμευσης.

Τι άλλο περιλαμβάνει λοιπόν η αγάπη;  
Αγάπη είναι η φροντίδα του άλλου χωρίς να ζητάς ανταλλάγματα και χωρίς να βάζεις προϋποθέσεις. Αγάπη είναι να θες την πρόοδο και την εξέλιξη του άλλου, να γίνεται ευτυχισμένο και ολοκληρωμένο άτομο, ακόμα και αν δεν συνάδει με τις δικές σου ανάγκες, Αγάπη σημαίνει ελευθερία, η αγάπη δε γεννιέται ούτε μεγαλώνει στη σκλαβιά. Σαν το σπόρο που χρειάζεται νερό για να αναπτυχθεί και να ανθίσει,έτσι και αυτή αναπτύσσεται εκεί που βρίσκει χώρο. Αγάπη σημαίνει αλληλεπίδραση, δηλαδή χρειάζεται δυο για υπάρξει και να εξελιχθεί. Αγάπη σημαίνει νοιάξιμο και ενδιαφέρον για τον άλλον και προσπάθεια για την ευζωία του. Αγάπη είναι το πλησίασμα των εσωτερικών μας εαυτών χωρίς παραπετάσματα καταργώντας τις μάσκες και τα προσχήματα. Αγάπη είναι η πραγματική επαφή, αυτή που φέρνει κοντά τους ανθρώπους και τους ωθεί στο να γίνονται διαρκώς καλύτεροι. Αγάπη σημαίνει αποδοχή του άλλου χωρίς όρους και προϋποθέσεις, χωρίς την ανάγκη να τον αλλάξω και να του επιβάλω δικές μου επιθυμίες. Αγάπη , τέλος, σημαίνει και πίστη σε ό,τι καλύτερο κρύβει ο καθένας μέσα του και περιμένει να πραγματωθεί.

Τι δεν είναι αγάπη;  
Αγάπη δεν είναι εξάρτηση. Όταν αγαπώ κάποιον δεν υπάρχω μόνο μέσα από αυτόν, αλλά διατηρώ την ατομικότητά μου. Δε συγχωνεύομαι ακόμα και αν ενώνομαι. Αγάπη δεν είναι η παθολογική ζήλεια, η οποία διατηρεί υψηλό το ναρκισσισμό, την κτητικότητα, την αδιαλλαξία. Αγάπη δεν είναι η ασφυξία, να πνίγεις τον άλλον με τα δεσμά που του χαρίζεις μέσα σε χρυσόχαρτα και αστερόσκονες για να εξυπηρετείς τις δικές σου ανάγκες. Αγάπη δεν είναι η απόρριψη του άλλου ως ολότητα και η συνεχής κριτική και επιβολή κανονισμών και άπειρων πρέπει.
Αγαπηθείτε κάνει καλό! Διασφαλίζει την ψυχική υγεία, την ωρίμανση, τη νοηματοδότηση της ζωής! Η θερμότερη ευχή μου για το 2013 που έρχεται είναι να αγαπάτε και να αγαπιέστε! Καλή χρονιά!!!

«Κοιτάζω μες στον καθρέφτη.
Το είδωλο σου μου κλείνει το μάτι.
Δυο όψεις δυο σώματα δυο οπτικές,
μα κάποιες φορές μια λεπτή κόκκινη κλωστή ενώνει το χέρι μου με το δικό σου.
Το απραγματοποίητο μας ρουφά στη δίνη του…
Χρησιμοποιώντας την κλωστή σαν άγκυρα κρατιόμαστε από μια ονειρική πραγματικότητα μειδιώντας.
Ακόμα και η μοναξιά μπορεί να μοιραστεί.
Χέρι με χέρι.
Ή απλά εξηγώντας τα όνειρα.
Ή ακούγοντας τις σιωπές και τα δάκρυα.
Ή ατενίζοντας μαζί την ίδια θάλασσα.
Ή χαρίζοντας ένα αρχαίο κοχύλι μαζεμένο από το κάστρο.
Ή απλά αγαπώντας»






ΠΗΓΗ
Ράνια Πανουργιά, Ψυχολόγος

ΑΝΕΡΓΙΑ

Η ανεργία βλάπτει σοβαρά την υγεία

Κατάθλιψη, άγχος και άλλα σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα είναι οι συνέπειες για όσους αντιμετωπίζουν έλλειψη εργασίας.

 

Η ΑΝΕΡΓΙΑ επηρεάζει και επιβαρύνει τόσο την ψυχική όσο και τη σωματική υγεία των «θυμάτων» της και η ανάγκη συνολικής ενισχυτικής πολιτικής στην αντιμετώπιση του προβλήματος είναι πλέον επιτακτική! Πανεπιστημιακοί ερευνητές και ειδικοί ψυχίατροι που επισκέφθηκαν τους θύλακες ανεργίας στη Σύρο και στην Πάτρα ­ περιοχές που βρίσκονται σε άμεση αντιστοιχία με προβλήματα όπως εκείνο του Λαυρίου ­ κατέληξαν σε συμπεράσματα σχετικά με την επίδραση της ανεργίας στον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου που δημιουργούν προβληματισμό και ανησυχία: Η ψυχική λειτουργικότητα και τα συμπτώματα κατάθλιψης συνδέονται άμεσα με την περίοδο της ανεργίας σε ένα άτομο, ενώ στην περίπτωση των ψυχοσωματικών συνδρόμων τα πράγματα εμφανίζονται πιο σύνθετα. 

Εδώ αρχίζουν να παίζουν το δικό τους κρίσιμο ρόλο το φύλο, η ηλικία, η εργασιακή κατάσταση. ΟΠΩΣ αποδεικνύει έρευνα που έγινε από το Πανεπιστήμιο της Πάτρας, μπορεί η εργασία σε πολλές περιπτώσεις να δημιουργεί στρες, αλλά τα συμπτώματά του δεν είναι τίποτε μπροστά σε αυτά που αρχίζουν να δημιουργούνται όταν τελικά η ανεργία σού «χτυπήσει την πόρτα». Η ιδιότητα του εργαζομένου άλλωστε κρίνεται από τους επιστήμονες ότι ενεργεί «ψυχοπροστατευτικά» για τον άνθρωπο... 

Η έρευνα ολοκληρώθηκε από το Εργαστήριο Κοινωνιολογίας και Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου της Πάτρας υπό την επιστημονική ευθύνη του καθηγητή κ. Ν. Πατινιώτη και με τη συνεργασία των ειδικών επιστημονικών συνεργατών δρα Φ. Παπαγεωργίου, δρα Γρηγόρη Μανιαδάκη και κ. Αρ. Βαζαίου. Ο προσδιορισμός του προβλήματος έγινε στο πλαίσιο κοινοτικής «εντολής» για την απασχόληση, αφού η ομόφωνη πρόταση των ευρωπαίων υπουργών Υγείας στη Στοκχόλμη τον περασμένο χρόνο κατέληξε στην ανάγκη δημιουργίας ενός υποβοηθητικού κοινωνικού περιβάλλοντος για την προαγωγή της υγείας των ανέργων ώστε να προωθείται η κοινωνική και προσωπική εξέλιξή τους, η επαγγελματική εκπαίδευση και η επαναπρόσληψή τους. 

Ξεκαθαρίζοντας λοιπόν ότι υπάρχει πληθώρα προσωπικών ή κοινωνικών παραγόντων που μπορούν να επηρεάσουν την ψυχική υγεία του ατόμου και ότι η σχέση αιτιότητας μεταξύ ψυχικής υγείας και ανεργίας δεν είναι εύκολο να καθορισθεί με ακρίβεια αφού δεν υπάρχουν ενιαία κριτήρια, οι επιστημονικοί υπεύθυνοι της έρευνας σημειώνουν ότι: 

* Στη χώρα μας η ανεργία αυξάνεται κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια, ως συνέπεια των παραγόντων της εισαγωγής νέων τεχνολογιών, του γιγαντισμού του τριτογενούς τομέα παραγωγής και της παράλληλης συρρίκνωσης του πρωτογενούς, της εισροής φθηνής αλλοδαπής εργατικής «δύναμης» και της αποβιομηχάνισης. Ανησυχητικό κρίνεται μάλιστα το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού ολόκληρων γεωγραφικά προσδιορισμένων περιοχών οι οποίες χαρακτηρίζονται πια «αποβιομηχανοποιημένες ζώνες». Στην Ελλάδα μάλιστα η ανεργία αυξάνεται θεαματικά σε περιοχές με παραδοσιακούς βιομηχανικούς κλάδους όπως η κλωστοϋφαντουργία και οι βασικές μεταλλουργικές βιομηχανίες (Πτολεμαΐδα, Μαντούδι, Λαύριο, Πάτρα, Σύρος). 

* Η ανεργία επιβαρύνει την υγεία με μεγαλύτερη φόρτιση από ό,τι η εργασιακή κατάσταση. Στις περισσότερες επιδημιολογικές έρευνες που έχουν γίνει σε αυτό τον τομέα, η διαφορά τόσο στις μετρήσεις νοσηρότητας όσο και θνησιμότητας μεταξύ ανέργων και εργαζομένων τείνουν να υποστηρίξουν τον αρνητικό ρόλο της απώλειας της εργασίας στη συνολική λειτουργία του ανθρώπου. Η απώλεια της εργασίας μάλιστα κατατάσσεται όγδοη μεταξύ των 42 ψυχοκαταπιεστικών γεγονότων ζωής που περιλαμβάνονται στην κλίμακα επαναπροσαρμογής του ατόμου, ύστερα από μια στρεσογόνο εμπειρία. 

* Στους ανέργους το κύριο χαρακτηριστικό είναι η μείωση του επιπέδου θετικής ψυχικής υγείας, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι αρχίζει έτσι μια κλινική ψυχική ασθένεια. 

Η έρευνα έγινε με βάση ερωτηματολόγια αντίστοιχα με εκείνα που είχαν χρησιμοποιηθεί από το Πάντειο Πανεπιστήμιο στην περιοχή του Λαυρίου, ενώ χρησιμοποιήθηκε ο γενικός δείκτης ψυχικής υγείας της κλίμακας Langner, που θεωρείται διεθνώς το κατ' εξοχήν ερευνητικό όργανο, και ο συμπληρωματικός δείκτης της κλίμακας CES-D, που καταγράφει συμπτώματα κατάθλιψης χωρίς ένα άτομο να αποδεικνύεται ότι πάσχει από συναισθηματική ψύχωση (μελαγχολία). 

Η έρευνα έγινε σε δείγμα 428 ανέργων από την Πάτρα και 67 από τη Σύρο. Ακολουθούν κάποια αποτελέσματα της έρευνας: 
 * Αν και η πλειονότητα των ανέργων κινείται σε «κανονικά» επίπεδα κατάθλιψης ­ τα 164 από τα 330 άτομα παρουσιάζουν καταθλιπτική συμπτωματολογία ­, ωστόσο η κατανομή του δείγματος των ανέργων σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό φανερώνει μεγάλη αύξηση της εμφάνισης συμπτωμάτων. Οι άνεργοι λοιπόν διαφοροποιούνται από τον γενικό πληθυσμό και παρατηρούνται ανάμεσά τους ψυχικές δυσχέρειες και κατάθλιψη. Συμπέρασμα; Τα αυξημένα επίπεδα επιβάρυνσης της ψυχικής υγείας σχετίζονται ανοιχτά με την ανεργία. 

* Οι γυναίκες στρεσάρονται περισσότερο από τους άνδρες λόγω της πληθώρας των ρόλων που καλούνται να παίξουν και κατ' επέκταση εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά κατάθλιψης. Παράλληλα όσο μεγαλώνει η ηλικία των ατόμων τόσο αυξάνεται η ψυχολογική συμπτωματολογία. Οι ηλικιακές διαφορές των ανέργων μάλιστα οδηγούν στη διαφορετική αντιμετώπιση του στρες. Οι νέοι βιώνουν κυρίως τη ματαίωση των ελπίδων τους, ενώ οι μεγαλύτεροι υφίστανται απλώς την απώλεια εργασίας και κοινωνικού status και ενεργοποιούν διαφορετικούς μηχανισμούς αντίδρασης. Οι νέοι ειδικά, σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, τείνουν να αντιδρούν με βίαιη συμπεριφορά στο άγχος. Από την άλλη, όσοι έχουν κατώτερη τεχνική κατάρτιση παρουσιάζουν μεγαλύτερη κατάθλιψη. 

* Ποια είναι τα συμπτώματα του άγχους; Ελκος, αρθρίτιδα και υπέρταση κρίνεται ότι σχετίζονται περισσότερο από τις άλλες ψυχοσωματικές ασθένειες με τα στοιχεία κατάθλιψης και ψυχικής δυσλειτουργίας που παρουσιάζονται στο δείγμα της έρευνας, ενώ ακολουθούν άσθμα, δερματικές αλλεργίες, κολίτιδες. 

* Δεύτερη «πρωτιά» των γυναικών. Η ανεργία προκύπτει ότι πλήττει περισσότερο τις γυναίκες. Η πλειονότητα του συνολικού δείγματος ανέργων που αποτέλεσε αντικείμενο της έρευνας ήταν γυναίκες ­ ποσοστό 64,9%, έναντι 34,9% των ανδρών. 

* Μιλάμε κυρίως για ανεργία των νέων. Ο μέσος όρος ηλικίας των ανέργων ήταν τα 32,7 χρόνια. Το μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών ανήκει στην ηλικία των 20-30 ετών και των ανδρών στην ηλικία των 25-30 ετών. Στη Σύρο οι άνεργοι είναι κυρίως νέοι που ζητούν πρώτη φορά δουλειά και φτάνουν το 67,2% του συνόλου των ανέργων της πόλης. Στην Πάτρα υπάρχει έντονο πρόβλημα ανεύρεσης εργασίας και στις μεγαλύτερες ηλικίες ανέργων και οι νέοι αποτελούν μόνο το 46,7%. Η ανεργία δημιουργήθηκε κυρίως από το μαζικό κλείσιμο βιομηχανικών και βιοτεχνικών επιχειρήσεων. 

* Ως σημαντικότερος τρόπος αναζήτησης εργασίας αναφέρεται η βοήθεια συγγενών και φίλων, ενώ η συντριπτική πλειονότητα των ανέργων έχει «περάσει» και από τον ΟΑΕΔ. Επίσης το μεγαλύτερο μέρος τους έχει επισκεφθεί και τις υπηρεσίες στήριξης και πρόνοιας ανέργων. 

Η εικόνα που προκύπτει από την έρευνα για την καθημερινότητα των ανέργων είναι σίγουρα ενδιαφέρουσα. Δείχνει ανθρώπους με μάλλον χαμηλό εισόδημα αλλά επαρκείς κοινωνικές σχέσεις. Τα όνειρά τους είναι να δουλέψουν περισσότερο και να ταξιδέψουν...   
Το μορφωτικό επίπεδο
Η ΑΝΕΡΓΙΑ εστιάζεται στις ομάδες του πληθυσμού που έχουν είτε βασική είτε λυκειακή εκπαίδευση, αν και στις δύο περιοχές παρουσιάζεται μεγάλη απόκλιση. Στη Σύρο μόλις το 16,5% των ανέργων κατέχει τίτλο σπουδών από κάποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα επαγγελματικής εκπαίδευσης, ενώ το 83,5% έχει μόνο γενικές γνώσεις λυκείου. Στην Πάτρα αντίθετα το 37,8% των ανέργων κατέχει τίτλους σπουδών που παρέχουν διάφοροι τύποι και επίπεδα εκπαίδευσης. Η πλειονότητα των ανέργων της μάλιστα ασκεί επιστημονικά επαγγέλματα.
Ποσοστό 49,8% των ανέργων και στις δύο πόλεις είναι παντρεμένοι, ενώ μονογονεϊκές οικογένειες αποτελούν μόνο το 8,3% των νοικοκυριών των ανέργων.




ΠΗΓΗ
Παπαματθαίου Μάρνυ, εφ. Το Βήμα

ΠΑΙΔΕΙΑ






Δεν ξέρω ίσως οι κύριοι κριτές θέλουν να βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά, χωρίς προβλήματα ή δεν δέχονται κριτικές πάνω στο θέμα της Παιδείας !)
 
Παιδεία είναι η ανατροφή και η εκπαίδευση των παιδιών και των νέων ανθρώπων. Είναι όλα τα μέσα με τα οποία επιτυγχάνεται η μόρφωση και η καλλιέργεια του ανθρώπου, με σκοπό την δημιουργία μιας δυνατής και ελεύθερης προσωπικότητας.
Η ανισότητα εκφράζεται μέσα από αρνητικές έννοιες όπως είναι ο Ρατσισμός, η ηττοπάθεια, η ξενοφοβία καθώς και οι διακρίσεις με βάση το φύλο, τη γλώσσα, την εθνικότητα, τη θρησκεία, την κοινωνική, αλλά και την οικονομική θέση. 
Ανισότητα είναι η κοινωνική και η πνευματική ήττα του ανθρώπου.
Είναι εμφανές και ευνόητο ότι οι δύο έννοιες είναι αντιφατικές μεταξύ τους και επομένως - θεωρητικά τουλάχιστον- δεν μπορούν να συνυπάρξουν.
Το ερώτημα είναι κατά πόσο η αντιφατικότητα αυτή αφορά και στην πράξη ή περιορίζεται μόνο στην θεωρία. 
Σύμφωνα με τους φιλοσόφους μας μόνο η παιδεία μπορεί να πάει τον άνθρωπο μπροστά, μόνο με την παιδεία μαθαίνει ο άνθρωπος να σέβεται την διαφορά, και ο σεβασμός στην διαφορά είναι αυτός που
προωθεί την ισότητα. Ωστόσο πολλά παιδιά υποφέρουν εξαιτίας της διαφοράς τους, όπως είναι τα παιδιά στο Αφγανιστάν, στο Πακιστάν, στην Αλβανία ακόμα και τα παιδιά τα πλαίσια των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

 
Σε κάθε γωνιά της γης μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι ασκείται παιδεία ανισότητας.
 
Τα Συντάγματα των περισσότερων χωρών, καθώς και οι καταστατικοί χάρτες και οι διακηρύξεις όλων των Διεθνών Οργανισμών προστατεύουν, μέσα από τα άρθρα τους, την ισότητα στην παιδεία και την εκπαίδευση. 
Στο άρθρο 26 Παρ. 1 της Γενικής Συνέλευσης του Ο.Η.Ε. αναφέρεται: 

«Καθένας έχει το δικαίωμα στην εκπαίδευση».
Πώς γίνεται ωστόσο να υπάρχουν εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο, τα οποία δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, επειδή στις χώρες τους
γίνονται διακρίσεις εθνικότητας, θρησκείας, ακόμα και φύλου;

«Η Εκπαίδευση πρέπει να παρέχεται δωρεάν, τουλάχιστον στη στοιχειώδη και βασική βαθμίδα».
Πώς δικαιολογείται τότε το γεγονός, ότι σε πολλά παιδιά λείπουν τα βιβλία ακόμη και τα τετράδια; Και σε πολλά σχολεία η υλικοτεχνική οικοδομή, ακόμα και η θέρμανση και οι κιμωλίες; 

Γιατί ακριβώς λείπουν τα χρήματα για όλα αυτά; 

«Η πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση πρέπει να είναι ανοιχτή σε όλους, υπό ίσους όρους, ανάλογα με την ικανότητα τους». 
Γνωρίζουμε ωστόσο ότι πολλοί νέοι λόγο των διακρίσεων που αναφέρθηκαν, δεν έχουν την δυνατότητα εισαγωγής στα Α.Ε.Ι.
«Η εκπαίδευση πρέπει να αποβλέπει στην πλήρη ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας και στην ενίσχυση του σεβασμού των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων. Πρέπει να προάγει την κατανόηση, την ανεκτικότητα και την φιλία, ανάμεσα σε όλα τα έθνη και σε όλες τις θρησκευτικές ομάδες και να ευνοεί την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του ΟΗΕ για τη διατήρηση της ειρήνης».

Πρέπει, αλλά δυστυχώς δεν λειτουργεί κατά αυτόν τον τρόπο, όταν στις περισσότερες χώρες δεν διδάσκονται η ιστορία και ο πολιτισμός όλων των λαών, όταν η προσέγγιση στις άλλες θρησκείες γίνεται με μισαλλοδοξία, όταν μέσα από την παιδεία καλλιεργείται όχι το πνεύμα της ειρήνης αλλά εκείνο της αντιπαλότητας με τους άλλους λαούς, όταν αλλοδαποί μαθητές στις χώρες υποδοχής τους δεν μπορούν από την πλευρά τους να έχουν πρόσβαση στο δικό τους πολιτισμό.
Ας ρίξουμε μια ματιά και στις σχετικές διατάξεις του δικού μας συντάγματος και ας αναρωτηθούμε μήπως υπάρχει κάποια αντιφατικότητα. 
Στο άρθρο 16 Παρ. 2 αναφέρεται:   
«Η Παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική διαγωγή των ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και την διάπλαση τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες». 
 
Εφόσον λοιπόν για το κράτος αποτελεί βασική αποστολή, τότε γιατί υπάρχουν σχολεία στην Ελλάδα χωρίς την απαραίτητη υποδομή (διαδικτυακή σύνδεση, εργαστήρια), χωρίς καθηγητές, χωρίς αίθουσες, χωρίς θέρμανση;  
     
Στο άρθρο 16 Παρ. 3 αναφέρεται:
«Τα έτη υποχρεωτικής φοίτησης δεν μπορεί να είναι λιγότερα από εννέα».     Αν υπήρχε ο κατάλληλος έλεγχος από την πλευρά των κυβερνήσεων αλλά και από την πλευρά των δικαστικών αρχών, δεν θα μιλούσαμε για 10.000 Μαθητές που εγκαταλείπουν κάθε χρόνο το ελληνικό σχολείο, διαρροή πού έγινε ιδια ίτερα αισθητή από το 1991 και μετά, κυρίως σε Γυμνάσια παραμεθόριων περιοχών.
Στο Άρθρο 16 Παρ. 4 αναφέρεται:
«Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια. Το κράτος ενισχύει σπουδαστές που διακρίνονται καθώς και αυτούς που έχουν ανάγκη από βοήθεια ή ειδική προστασία, ανάλογα με την ικανότητα τους».

Απολαμβάνουν ωστόσο όλοι οι πολίτες δωρεάν και κατάλληλη παιδεία;
Υπάρχει ουσιαστική μέριμνα για την εκπαίδευση των ατόμων με ειδικές ανάγκες; Γιατί τα περισσότερα συγγράμματα στα Πανεπιστήμια πληρώνονται από τους ίδιους τους φοιτητές; (Λες και θα μπορούσε να υπάρξει παιδεία χωρίς βιβλία !) 
Πόσες πραγματικά ευκαιρίες και δυνατότητες δίνονται στους αλλοδαπούς που καταφεύγουν στην χώρα μας, είτε κυνηγημένοι από τις πατρίδες τους, είτε παρακινημένοι από την ελπίδα για μια «νέα αρχή»;
Στο Άρθρο 16 Παρ. 7 αναφέρεται:
«Η Επαγγελματική και κάθε άλλη εκπαίδευση παρέχεται από το κράτος...».
Πώς δικαιολογείται τότε η ύπαρξη τόσων πολλών ιδιωτικών σχολείων, καθώς και η ολοένα αυξανόμενη στροφή των γονέων και μαθητών προς την ιδιωτική, παρά την κρατική/ δημόσια εκπαίδευση;

Είναι πολλά ακόμα τα παραδείγματα που θα μπορούσε κανείς να αναφέρει και που δείχνουν ότι αυτές οι δύο  «θεωρητικά αντιφατικές μεταξύ τους» έννοιες, η
παιδεία και η ανισότητα, συνυπάρχουν στο σημερινό πολιτισμένο και αναπτυγμένο κόσμο. 


Αιτίες είναι ο Ρατσισμός (φυλετικός, κοινωνικός, θρησκευτικός ή ιδιότυπος), η αδιαφορία, η άγνοια, και πολλές φορές η μικροψυχία των ανθρώπων. 
 
Η Παιδεία είναι μεγάλο αγαθό, που όλοι οι νέοι άνθρωποι θα έπρεπε να απολαμβάνουν. Και όμως υπάρχει παιδεία ανισότητας και αυτό είναι λυπηρό. Υπάρχει σε περιοχές όπου η ανεργία και η εγκληματικότητα είναι σε υψηλά ποσοστά ενώ το βιοτικό και πνευματικό επίπεδο των ανθρώπων ιδιαίτερα χαμηλό. 
Υπάρχει, πολλές φορές, σε εμάς τους μαθητές του εξωτερικού, που λόγω της διγλωσσίας και της απόστασης από την μητρόπολη δεν έχουμε τις ίδιες δυνατότητες με τους συμπατριώτες και συμμαθητές μας στην Ελλάδα. Υπάρχει παιδεία ανισότητας εκεί όπου πολλοί μαθητές    -και κυρίως μαθήτριες- δεν επιτρέπεται να μορφωθούν, όσο το επιθυμούν, λόγω της πολιτικής κατάστασης που επικρατεί στη χώρα τους ή λόγο των θρησκευτικών αντιλήψεων που κυριαρχούν. 
Υπάρχει παιδεία ανισότητας και στην πατρίδα μας απέναντι στους αλλοδαπούς μαθητές, ανισότητα που δυστυχώς στηρίζεται και από τους γονείς ή τους συμμαθητές αυτών (είναι γνωστό και όχι ιδιαίτερα τιμητικό για την χώρα μας το γεγονός με τον αλβανό μαθητή, που επιθυμούσε και δικαιούταν να γίνει σημαιοφόρος).

Ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης βαρύνει και τους φορείς της εκπαίδευσης, όπως είναι οι δάσκαλοι που πολλές φορές είτε δεν επιθυμούν την ίση
κατανομή των μαθητών τους, είτε είναι αδύναμοι να αντιδράσουν και να ανατρέψουν το γενικότερο αίσθημα της ξενοφοβίας. 

Και όμως εκείνο που πρώτα από όλα πρέπει να διδάσκουν είναι ο σεβασμός στην ελευθερία, στην ισότητα, στην διαφορά. 
Ο σεβασμός στον άνθρωπο.
Αναπόφευκτες συνέπειες αυτής της καταστάσεις είναι η αύξηση της ανεργίας καθώς και της εγκληματικότητας και γενικά της βίαιης συμπεριφοράς σε ένα ευρύτερο και κοινωνικό χώρο. Έτσι δεν κάνει εντύπωση η δημιουργία προκαταλήψεων που αφορούν κυρίως τους αλλοδαπούς και θίγουν άμεσα την προσωπικότητα, τον πολιτισμό και τα ίδια τους δικαιώματα στην ζωή. Και γίνεται ακόμα πιο θλιβερό το φαινόμενο, όταν φορείς των προκαταλήψεων αυτών είναι μαθητές και γενικότερα νέοι άνθρωποι. 
Και είναι ακόμα χειρότερο, όταν ο χώρος όπου καλλιεργούνται και βρίσκουν πρόσφορο έδαφος είναι ο ίδιος ο χώρος όπου παρέχεται η παιδεία.
Το βασικότερο ερώτημα που τίθεται είναι πώς θα μπορέσει η παιδεία και οι φορείς της να επαναπροσδιορίσουν τους στόχους τους και να μπορούμε τότε να μιλάμε για παιδεία ισότητας όχι μόνο στην θεωρία αλλά και στην πράξη. 
Κατά την γνώμη μου εκείνο που πρωτεύει είναι η παροχή ανθρωπιστικής παιδείας, τόσο από τους εκπαιδευτικούς φορείς όσο και από την οικογένεια. 
 
Ένα σημαντικό ρόλο επίσης μπορούν και οφείλουν να παίξουν τα ΜΜΕ, εφόσον έχουνε μεγάλη δυνατότητα πρόσβασης στο κοινό και κατά συνέπεια διαμόρφωσης της κοινής γνώμης. Ιδιαίτερη βαρύτητα επίσης πρέπει να δοθεί στην διαπολιτισμική εκπαίδευση, ώστε να έχουν την δυνατότητα οι μαθητές να έρχονται σε επαφή με άλλους πολιτισμούς, άλλες νοοτροπίες, άλλο τρόπο θέασης και αντιμετώπισης των προβλημάτων της ζωής. 
Η οικονομική μέριμνα αλλά κυρίως το κοινωνικό ενδιαφέρον απέναντι σε όλους τους νέους ανθρώπους και η αναγνώριση των δικαιωμάτων τους για ισότιμη συμμετοχή στην παιδεία και στην εκπαίδευση, καθώς και το ξεπέρασμα των προκαταλήψεων , των δισταγμών και των φόβων απέναντι στο διαφορετικό, είναι η σημαντικότερη παράμετρος για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα που σίγουρα δεν τιμά τον πολιτισμό μας.
Πέρα από τις όποιες θεωρητικές προσεγγίσεις, για να υλοποιηθούν οι προτάσεις αυτές χρειάζεται πάνω από όλα πραγματικό ενδιαφέρον, ουσιαστική βοήθεια και γενναιότητα ψυχής. Και όπως η τήρηση του Συντάγματος «επαφίεται στο πατριωτισμό μας», έτσι και η καλλιέργεια μιας ίσης και ανοιχτής σε όλους, ανεξαρτήτως εθνικής, κοινωνικής, οικονομικής ή άλλης προέλευσης παιδείας επαφίεται στον ανθρωπισμό μας και στο όραμα μας για έναν καλύτερο κόσμο, που κάποτε πρέπει να τον δούμε να γίνεται πραγματικότητα και να τον ζήσουμε.
Γιατί μας αξίζει ...όλους μας!






ΠΗΓΗ
Κωνσταντίνος Μήτσης