ΠΕΜΠΤΗ ΑΣΚΗΣΗ

Να συμπληρώσετε τα κενά των προτάσεων χρησιμοποιώντας τις προθέσεις ανά, αντί, από, κατά, μετά, παρά, προς (σε κάθε κενό ενδέχεται να υπάρχουν περισσότερες από μια προθέσεις προκειμένου να σχηματιστεί η σωστή λέξη).

1. Ο γόνος του βαθύπλουτου δικηγόρου ισχυριζόταν στους φίλους του πως οι.............(βολές) της οικογένειάς του εντοπίζονται στο Βυζάντιο.

2. Οι προσπάθειες των ειρηνευτικών κινημάτων..............(τείνουν) στο να καταργηθούν οι πυρηνικοί και οι βιοχημικοί εξοπλισμοί και να εξαλειφθούν οι εστίες πολέμου σε ολόκληρο τον κόσμο.

3. Ο ιδιοκτήτης του οικοπέδου άκουσε την πρόταση του πολιτικού μηχανικού για την αγορά του, αλλά απέφυγε να του απαντήσει ευθέως, γιατί ήθελε να ακούσει τις..................(φορές) των άλλων ενδιαφερομένων.

4. Ο Α. Κοραής πίστευε ακράδαντα πως η........................(κένωση) της δυτικοευρωπαικής παιδείας και κυρίως των ιδεών του Διαφωτισμού θα βοηθούσε το τότε υπόδουλο ελληνικό έθνος να αφυπνιστεί πνευματικά και να αποκαταστήσει την επαφή του με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και κληρονομιά.

5. Οι αμοραλιστές.......................(έρχονται) κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι τους αδιαφορώντας για όσες επιπτώσεις έχουν οι πράξεις τους στη ζωή των άλλων.

6. Ο................(πλους) των ακτών ήταν η συνηθέστερη τακτική των αρχαίων ναυτικών, καθώς σε περίπτωση κινδύνου είχαν τη δυνατότητα να κολυμπήσουν μέχρι τη ξηρά.

7. Ο ιδιοκτήτης του οικοπέδου άκουσε την πρόταση του πολιτικού μηχανικού για την αγορά του, αλλά απέφυγε να του απαντήσει αμέσως, γιατί ήθελε να ακούσει τις.................(φορές) των άλλων ενδιαφερομένων.

8. Πολλοί κοινωνιολόγοι και συνταγματολόγοι τονίζουν ότι η εισβολή της δημοσιογραφικής κάμερας στις οικίες των πολιτών δίχως την άδεια των τελευταίων συνιστά..........(φωρη) παραβίαση των ατομικών ελευθεριών του ανθρώπου.

9. Οι νέοι συχνά δεν ελέγχουν την.......................(φορά) των συναισθημάτων τους και προβαίνουν σε ανάρμοστες για την ηλικία τους ενέργειες.

10. Στα έργα της ύστερης περιόδου του γνωστού κυβιστή ζωγράφου...................(εικάζεται) η απόγνωση και η μελαγχολία του εξαιτίας της ανίατης ασθένειας, από την οποία έπασχε.

















ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ


1-καταβολές
2-κατατείνουν
3-αντιπροσφορές
4-μετακένωση
5-μετέρχονται
6-κατάπλους
7-αντιπροσφορές
8-κατάφωρη
9-παραφορά
10-απεικάζεται





ΛΙΑΚΑΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ, φιλόλογος

ΤΕΤΑΡΤΗ ΑΣΚΗΣΗ

Να συμπληρώσετε τα κενά των προτάσεων χρησιμοποιώντας τις προθέσεις εις, διά, εκ/εξ, εν επί, περί, προ, συν, υπέρ, υπό (σε κάθε κενό ενδέχεται να υπάρχουν περισσότερες από μια προθέσεις προκειμένου να σχηματιστεί η σωστή λέξη).


1. Το Σύνταγμα αναγνωρίζει και κατοχυρώνει σε κάθε πολίτη ή ομάδα πολιτών το δικαίωμα του...........(έρχεσθαι), αλλά, όπως είναι εύλογο, με την προυπόθεση πως δεν απεργάζονται ανατρεπτικές ή συνωμοτικές ενέργειες.

2. Το...........(αργές) ύφος του πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα προκάλεσε αίσθηση στο βιβλιόφιλο κοινό και σύντομα η πρώτη έκδοση του βιβλίου του εξαντλήθηκε, ενώ ο ίδιος απέκτησε φανατικούς θαυμαστές.

3. Τα ναρκαλιευτικά είναι πολεμικά σκάφη, ειδικά κατασκευασμένα για την............(λογή) ναρκών, οι οποίες ποντίζονται στη θάλασσα κατά την περίοδο πολέμου και προκαλούν μεγάλες ζημιές στα διερχόμενα πλοία.

4. Αρκετοί φιλόσοφοι, αλλά και πιστοί ανατολικών θρησκειών πιστεύουν ότι ο άνθρωπος μπορεί να κατακτήσει τη γνώση μέσω της...............(όρασης), χωρίς τη μεσολάβηση του λογικού ή των αισθήσεων.
5. Ο διακεκριμένος συνταγματολόγος διάβασε το κείμενο, που είχαν συντάξει οι συνάδελφοί του αναφορικά με την αναθεώρηση του Συντάγματος, και το...................(έγραψε), συμφωνώντας απολύτως με τις θέσεις τους.

6. Ο φοιτητής των πολιτικών και οικονομικών επιστημών αποφάσισε να εγκαταλείψει τις σπουδές του και να ασχοληθεί με τη ζωγραφική, γιατί αισθανόταν πως είχε μια......................(θετή) κλίση στο συγκεκριμένο καλλιτεχνικό τομέα.

7. Ο υπουργός Οικονομικών δήλωσε ότι όσοι αγόραζαν ομόλογα του ελληνικού δημοσίου θα...........(έπρατταν) την αξία των τόκων τους, αφού θα έδιναν 900 ευρώ, προκειμένου να αποκτήσουν ένα ομόλογο αξία 3 ευρώ.

8. Ο..................(κλεής) ποδοσφαιριστής ανακοίνωσε την απόφασή του να αποχωρήσει από την ενεργό δράση, γεγονός που προκάλεσε αφάνταστη λύπη όχι μόνο στους οπαδούς της ομάδας του, αλλά και σε όλους τους λάτρεις του αθλήματος.

9. Μια μεγάλη μερίδα της κοινής γνώμης πιστεύει ότι καμία πρωτοβουλία των κυβερνήσεων των μικρών κρατών στο χώρο της οικονομίας δεν γίνεται χωρίς την.................(νεύση) των ισχυρών κρατών ή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

10. Το θύμα του τροχαίου ατυχήματος έλαβε εξιτήριο από το νοσοκομείο, αλλά μεταφέρθηκε πάλι πίσω ύστερα από δυο μέρες, γιατί τα τραύματά του παρουσίασαν............(τροπή) και έπρεπε να επανεξεταστεί από τους γιατρούς.






ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ


1-συνέρχεσθαι
2-εναργές
3-περισυλλογή
4-ενόρασης
5-προσυπέγραψε
6-ενδιάθετη
7-προεισέπρατταν
8-περικλεής
9-επίνευση
10-υποτροπή





ΛΙΑΚΑΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ, φιλόλογος

ΤΡΙΤΗ ΑΣΚΗΣΗ

Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες προτάσεις με συνώνυμους μονολεκτικούς τύπους

1. Οι κερδοσκόποι συνήθως προτιμούν τις επενδύσεις των οποίων η αποτελεσματικότητα γίνεται αισθητή σε μικρό χρονικό διάστημα, αντί να τοποθετούν τα κεφάλαιά τους σε επενδύσεις με μεγάλο χρονικό ορίζοντα κέρδους.

2. Οι δημαγωγοί δεν διστάζουν να καταφύγουν στην εσκεμμένη συναισθηματική φόρτιση του λαού για εθνικά θέματα για την επίτευξη ιδιοτελών στοχεύσεων, προκειμένου να αποκτήσουν λαική απήχηση και δύναμη.

3. Οι γυναίκες έχουν καταβάλει πολύχρονες και πολύμοχθες προσπάθειες, για να ανεξαρτητοποιηθούν από εξωτερικούς περιορισμούς και συμβάσεις και να αποκτήσουν ισότιμη θέση με τους άνδρες σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.

4. Ο παλαίμαχος αρθρογράφος είπε στους σπουδαστές της σχολής ότι ο ευσυνείδητος δημοσιογράφος δεν πρέπει να είναι άνθρωπος που εξετάζει μόνο τη μια άποψη, αλλά οφείλει να παρουσιάζει όλες τις θέσεις γύρω από ένα θέμα.

5. Η βιομηχανία της μόδας προσπαθεί μέσω της διαφήμισης να επιβάλλει στους καταναλωτές ένα ενιαίο τρόπο ενδυμασίας, ο οποίος χαρακτηρίζεται από έλλειψη πρωτοτυπίας και διαφορετικότητας.

6. Ο τριαντάχρονος θεολόγος δεν ήταν άνθρωπος που έτρεφε έντονη αντιπάθεια έναντι όσων πίστευαν σε άλλα δόγματα και προσπαθούσε να ενθαρρύνει το διάλογο ανάμεσα σε άτομα διαφορετικών θρησκευτικών πεποιθήσεων.

7. Ο ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης κατηγόρησε τον πρωθυπουργό για εσκεμμένες ενέργειες που υψώνουν εμπόδια στη διεξαγωγή κοινοβουλευτικής έρευνας για ενδεχόμενο σκάνδαλο στην προμήθεια νέων αμυντικών συστημάτων.

8. Η παράλογη πίστη σε υπερφυσικές ή μυστηριώδεις δυνάμεις δεν είναι γνώρισμα μόνο ορισμένων πρωτόγονων φυλών, αλλά και αρκετών ατόμων, που ζουν σε έναν υποτιθέμενο πολιτισμένο κόσμο και μια εκλογικευμένη πραγματικότητα.

9. Η εξέγερση του λαού στη λατινοαμερικάνικη χώρα κατέλυσε μεν το ολοκληρωτικό πολίτευμα του στυγνού δικτάτορα, αλλά οδήγησε και στην άνομη και άτακτη κυριαρχία του πλήθους.

10. Μια μεγάλη μερίδα επιστημόνων πιστεύει ότι η ελεύθερη είσοδος των νέων στα ιδρύματα ανώτερης εκπαίδευσης θα απαλλάξει τους μαθητές από τη στείρα επιδίωξη της μεγαλύτερης δυνατής βαθμολογίας στο σχολείο.





ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

1- βραχυπρόθεσμες
2- πατριδοκαπηλία
3- χειραφετηθούν
4- μονομερής/μονόπλευρος
5- τυποποίηση
6- μισαλλόδοξος
7- κωλυσιεργίες
8- δεισιδαιμονίες
9- οχλοκρατία
10- βαθμοθηρία




ΛΙΑΚΑΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ, φιλόλογος

ΔΥΣΛΕΞΙΑ: ΈΝΑ ΧΑΡΙΣΜΑ ΜΕ ΑΣΧΗΜΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ

Γνωρίζετε ότι ο Αϊνστάιν, ο Τομ Κρούζ, ο ‘Εντισον, ο Τσώρτσιλ, ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, η Αγκάθα Κρίστι και ο Λεονάρδο Ντα Βίντσι ήταν δυσλεκτικοί; Αυτοί οι ιδιαίτερα χαρισματικοί άνθρωποι είχαν δυσλεξία! Είναι όντως όλα τα παιδιά με δυσλεξία «χαρισματικά»; Η κυρία Σταθάκου Μαρένια, ειδική παιδαγωγός του κέντρου Ευμάθεια υποστηρίζει ότι « Στα παιδιά με δυσλεξία υπάρχει όλη η γκάμα παιδιών. Υπάρχουν παιδιά με φυσιολογική νοημοσύνη και παιδιά ιδιαίτερα έξυπνα. Δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχουν ιδιαίτερα χαρισματικά παιδιά με δυσλεξία. Αυτό που συμβαίνει συχνά είναι η πιθανότητα να έχουμε ένα ευφυή πληθυσμό στα άτομα με δυσλεξία. Αλλά η δυσλεξία δεν εξισώνεται με ευφυΐα απαραίτητα»

Ο κύριος Αλεξάνδρου, διευθυντής του κέντρου Προσέγγιση δηλώνει ότι « Η δυσλεξία είναι εγκεφαλική δυσλειτουργία. Οι περιοχές ικανοτήτων καλλιεργούνται περισσότερο. Προσδίδουμε στο παιδί με δυσλεξία ενσυναίσθηση (συναισθηματική κρίση), καλλιτεχνικές ροπές, εφευρετικότητες και ανεπτυγμένη μαθηματική σκέψη. Γι’ αυτό τα χαρακτηρίζουν «χαρισματικά». Απλά είναι οι περιοχές του εγκεφάλου που καλλιεργούν περισσότερο»
Δεν είναι όλοι οι δυσλεκτικοί «χαρισματικοί» αλλά έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τους καθιστούν ξεχωριστούς όπως: Εξαιρετική ικανότητα και διαίσθηση στην επίλυση προβλημάτων, δημιουργικότητα, ικανότητα για παράλληλη και πολύπλευρη σκέψη, καινοτομικές ιδέες και σκέψεις.

Ο Εγκέφαλος και η Δυσλεξία

Dr Dirk Bakker, Ph.D, Ομότιμος Καθηγητής, Free University, Amsterdam, Διευθυντής της Ευρωπαϊκής Μεταπτυχιακής Σχολής Παιδικής Νευροψυχολογίας

Όταν μιλάμε για δυσλεξία, μιλάμε για τη διαδικασία της ανάγνωσης. Η ανάγνωση είναι γνωστική συμπεριφορά και κατά συνέπεια διεκπεραιώνεται από τον εγκέφαλο. Έτσι, όταν μιλάμε για ανάγνωση, θα πρέπει τότε να μιλάμε και για κάτι που σχετίζεται με τον εγκέφαλο.

Αλλά τι είναι αυτό το κάτι; Πρόσφατα, ουσιαστική προσοχή και ενδιαφέρον έχει δοθεί στο πώς περίπου είναι ο εγκέφαλος των δυσλεξικών ατόμων και πώς λειτουργεί.

Αυτό που ακολουθεί είναι μία διερεύνηση επιστημονικής προσέγγισης της δυσλεξίας, βασισμένη στην έως τώρα γνώση μου. Αυτό είναι ένα τεράστιο έργο για ένα περιορισμένο χώρο και έχω συντάξει αυτό το άρθρο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να δώσω στους αναγνώστες αυτού του Οδηγού το είδος των πληροφοριών που θα χρειάζονται.

Εάν χρησιμοποιήσουμε τον εγκέφαλο ως σημείο αφετηρίας, ερχόμαστε αντιμέτωποι με ερωτήσεις όπως:

1 Τι το ειδικό υπάρχει σχετικά με τον εγκέφαλο των δυσλεξικών;

2 Ποια είναι η προέλευση αυτού του ειδικού χαρακτηριστικού;

3 Πώς εμφανίζεται αυτό το ειδικό χαρακτηριστικό;

4 Τι είδους παρέμβαση είναι η καταλληλότερη;

Ο Εγκέφαλος

Ο εγκέφαλος αποτελείται από δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα, ή νευρώνες, τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω μιας ηλεκτρο-χημικής οδού. Μολονότι ο εγκέφαλος λειτουργεί ως αυτόνομη οντότητα, υπάρχουν υποδομές και υποσυστήματα. Χωρίζεται σε αριστερό και δεξιό ημισφαίριο, τα οποία συνδέονται με το ?μεσολόβιο?. Στους περισσότερους ανθρώπους η αριστερή πλευρά είναι υπεύθυνη για την αντίληψη και την παραγωγή του λόγου, ενώ το δεξιό ημισφαίριο παίζει σημαντικό ρόλο στις οπτικο-χωρικές πληροφορίες (όραση και υπολογισμός του χώρου). Κάθε ημισφαίριο καλύπτεται από ένα φλοιό ή φλούδα με μία λευκή ουσία κάτω από αυτό. Ο φλοιός περιέχει κυρίως το σώμα των νευρικών κυττάρων. Η λευκή ουσία περιέχει τις συνδέσεις (συνάψεις).

Τα κύτταρα στο φλοιό ξεκινούν από τις βαθύτερες περιοχές του φλοιού κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης πριν τη γέννηση. Δεν φθάνουν όλα τα κύτταρα στον τελικό προορισμό τους. Μπορεί να συγκεντρώνονται σε συμπλέγματα κυττάρων κατά τη διαδρομή. Αυτές οι ομάδες κυττάρων που παρεξέκλιναν ονομάζονται εκτοπίες.

Ο φλοιός του κάθε ημισφαιρίου χωρίζεται σε τέσσερις λειτουργικές περιοχές: το μετωπιαίο, το βρεγματικό, τον κροταφικό, και τον ινιακό λοβό. Όλες αυτές οι περιοχές εμπλέκονται στην πολύπλοκη διαδικασία της ανάγνωσης, ειδικότερα όμως η κροταφική και η ινιακή περιοχή, καθώς και η μεσολαβούσα περιοχή μεταξύ των δύο, ο βρεγματικός λοβός.

Τα νευρικά κύτταρα επικοινωνούν μεταξύ τους ηλεκτρο-χημικά. Αυτή η ηλεκτρική δραστηριότητα μπορεί να μετρηθεί έξω από τον εγκέφαλο με ένα ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG) και με τις τεχνικές που προέρχονται από αυτό.

Ερώτηση 1:

Τι το ειδικό υπάρχει σχετικά με τον εγκέφαλο των δυσλεξικών;

Παρόλη την εκτεταμένη επιστημονική έρευνα, εδώ υπάρχουν ακόμη περισσότερες ερωτήσεις παρά απαντήσεις. Πρόσφατη έρευνα έχει ρίξει λίγο φως στο θέμα, αλλά είναι σημαντικό να κάνουμε ένα διαχωρισμό μεταξύ των απαντήσεων που σχετίζονται με τη δομή, ή την ανατομία του εγκεφάλου και εκείνων που σχετίζονται με τη φυσιολογία του ή λειτουργία του.

Ερώτηση 1.1:

Ανατομικές ιδιαιτερότητες;

Ποιες είναι οι ανατομικές ιδιαιτερότητες του εγκεφάλου των δυσλεξικών;

- Τα εκτοπικά κύτταρα εντοπίστηκαν στον εγκέφαλο όλων των δυσλεξικών που εξετάσθηκαν κατά τη διάρκεια του ανατομικού ερευνητικού προγράμματος του Πανεπιστημίου του Harvard. Εντοπίστηκαν σε πολλά σημεία, αλλά ειδικότερα στον αριστερό ινιακο-βρεγματικό και μετωπιαίο λοβό, δηλαδή στις περιοχές που είναι σημαντικές για τη γλώσσα.

- Άλλοι ερευνητές έχουν δείξει ότι το κροταφικό πεδίο (planum temporale) παρουσιάζει μία συμμετρία στον εγκέφαλο των δυσλεξικών, κάτι που δεν έχει εμφανισθεί στον εγκέφαλο της πλειοψηφίας των μη-δυσλεξικών.

- Στον εγκέφαλο των δυσλεξικών, τα κύτταρα του μεγαλοκυτταρικού συστήματος εμφανίζονται μικρότερα από τα φυσιολογικά. Φαίνεται σαν να εμπλέκονται στην οπτική αντίληψη τα δύο κύρια συστήματα, το μεγαλοκυτταρικό και το μικροκυτταρικό. Το μικροκυτταρικό σύστημα έχει προσαρμοσθεί για την οπτική αντίληψη των σχημάτων και των χρωμάτων, ενώ το μεγαλοκυτταρικό για την αντίληψη της κίνησης. Το μεγαλοκυτταρικό σύστημα παίζει σημαίνοντα ρόλο στις ταχείες αλλαγές των αναπαραστάσεων, οι οποίες αφορούν στην ανάγνωση. Εάν αυτό το σύστημα αποδειχθεί ανεπαρκές, ως αποτέλεσμα θα έχουμε τις δυσκολίες στην ανάγνωση.

Αυτή η περίληψη των ανατομικών ανακαλύψεων προκαλεί δύο ερωτήσεις και σχόλια:

- Έχει αποδειχθεί ότι η δυσλεξία προκαλείται από λεπτές ανατομικές αποκλίσεις στον εγκέφαλο;

Μία αιτιώδης σχέση δεν έχει αποδειχθεί. Είναι γνωστό ότι η λανθασμένη εναπόθεση κυττάρων συμβαίνει σε μερικές νευρολογικές καταστάσεις και ότι μία τέτοια λανθασμένη εναπόθεση δεν παρατηρείται ειδικά μόνο στη δυσλεξία. Αυτό, όμως, δεν αλλάζει το γεγονός ότι μερικοί ερευνητές έδειξαν επανειλημμένα ότι η δυσλεξία έχει κάποια σχέση με λεπτές αποκλίσεις σε περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες είναι σημαντικές στη διαδικασία της κατάκτησης της γλώσσας και της ανάγνωσης.

- Ποια σχέση έχουν τα εκτοπικά ή τα λανθασμένως τοποθετημένα κύτταρα με ένα ειδικά μεγάλο δεξιά-τοποθετημένο κροταφικό πεδίο (planum temporale) και ποια σχέση έχει αυτό με ένα ανεπαρκές μεγαλοκυτταρικό σύστημα;

Επί του παρόντος, αυτές οι ερωτήσεις δεν μπορούν να απαντηθούν επαρκώς.

Ερώτηση 1.2:

Φυσιολογικές ιδιαιτερότητες;

Η νευροφυσιολογία και η νευροψυχολογία χρησιμοποιούν πολύ το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG) καθώς και τις τεχνικές που προέρχονται από αυτό. Επιπλέον, αναλύσεις από την Τομογραφία Εκπομπής Ποζιτρονίων (Positron Emission Tomography – PET) χρησιμοποιούνται αρκετά: Σε αυτή την περίπτωση γλυκόζη ή κάποια άλλη χημική ουσία εισάγεται στο αίμα ενώ εκτελείται κάποιο ειδικό έργο. Η χημική ουσία που δόθηκε, η οποία είναι για λίγο ραδιενεργός, λαμβάνεται με μεγαλύτερη ένταση από εκείνα τα σημεία του εγκεφάλου τα οποία είναι στενότερα συνδεδεμένα με την ανάγνωση.

Συχνά οι ανιχνευτές αυτοί χρησιμοποιούνται προκειμένου να εξετασθούν άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα δυσλεξίας. Η μοντέρνα τεχνολογία έχει καταφέρει να δώσει μία ολοκληρωμένη αναπαράσταση της ηλεκτροφυσιολογικής δραστηριότητας ολόκληρου του φλοιού κατά τη διάρκεια της αναγνωστικής διαδικασίας του ατόμου. Αυτός ο τύπος έρευνας με τη φυσιολογική και αποκλίνουσα ανάγνωση διεξάγεται στην Ολλανδία. Η χρήση της ηλεκτροφυσιολογίας πάνω σε ανθρώπους με διαφορικές αναγνωστικές ικανότητες έχει δείξει ότι:

- ο αρχάριος αναγνώστης εμφανίζει δραστηριότητα στο δεξιό ημισφαίριο του εγκεφάλου κατά την ανάγνωση

- ο προχωρημένος αναγνώστης ενεργοποιεί το αριστερό του ημισφαίριο, και

- ο δυσλεξικός δείχνει μία ασυνήθιστη εναλλαγή στην κατανομή της εγκεφαλικής δραστηριότητας.

Μία θεωρία υποστηρίζει ότι υπάρχει ένα μοντέλο δυναμικής νευρικής αλληλεπίδρασης για την αναγνώριση των γραμμάτων και των λέξεων. Τα ουσιώδη χαρακτηριστικά ενός γράμματος λαμβάνονται από νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο. Για παράδειγμα, “μία γραμμή από κάτω αριστερά προς τα επάνω δεξιά, μία γραμμή από κάτω δεξιά προς τα επάνω αριστερά.” Με βάση αυτή την πληροφορία, που μεταβιβάζεται μέσω άλλων κυττάρων, συντελείται η αναγνώριση του γράμματος “Α”. Η ανίχνευση των χαρακτηριστικών ενός γράμματος και η αναγνώριση αυτού του γράμματος παρουσιάζονται ως ηλεκτρικά δυναμικά τα οποία έχουν μία συγκεκριμένη συχνότητα και πλάτος και τα οποία εξαλείφονται μετά από κάποιο συγκεκριμένο χρόνο. Εάν τα γράμματα παρουσιάζονται γρήγορα, όπως στην περίπτωση της ανάγνωσης, θα μπορούσε να συμβαίνει το γεγονός ότι η επεξεργασία του ενός γράμματος δεν έχει ολοκληρωθεί πριν αρχίσει η επεξεργασία του επόμενου. Μαθηματικώς μπορεί να επιβεβαιωθεί ότι κατά την ανάγνωση τα δυναμικά μπορούν να φτάσουν σε χαοτικές αναλογίες, ότι μπορούν να αλληλοεξαλειφθούν, και ότι γράμματα μπορούν να χαθούν. Αυτά τα προβλήματα δημιουργούνται συχνά στα άτομα με δυσλεξία. Μία εξήγηση γι’ αυτό το ηλεκτρο-φυσιολογικό χάος θα μπορούσε να είναι ότι δεν υπάρχουν επαρκή υγιή κύτταρα στο σωστό σημείο για να αφομοιώσουν κατάλληλα ένα μεγάλο ποσό πληροφοριών.

Από αυτό μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι η ερώτηση σχετικά με το τι ειδικό υπάρχει στον εγκέφαλο των δυσλεξικών δεν έχει λάβει μία οριστική απάντηση.

Ερώτηση 2:

Ποια είναι η προέλευση αυτού του ειδικού χαρακτηριστικού;

Εάν υπάρχει κάτι το ειδικό στον εγκέφαλο των δυσλεξικών, ποια είναι η προέλευση αυτής της ιδιαιτερότητας;

Σε αυτό το σημείο μία διάκριση θα μπορούσε να γίνει μεταξύ πιθανών εσωτερικών π.χ. σχετικών με τον οργανισμό θεμάτων, και εξωτερικών ή περιβαλλοντικών θεμάτων.

Εσωτερικές αιτίες

Έχει υποστηριχθεί ότι μεγάλα ποσοστά τεστοστερόνης στο έμβρυο, ή υπερβολικά μεγάλη ευαισθησία σε αυτή, θα μπορούσε να ευθύνεται για το σχηματισμό των εκτοπικών κυττάρων και του χαρακτηριστικού μεγέθους του κροταφικού πεδίου (planum temporale) στον εγκέφαλο των δυσλεξικών. Η τεστοστερόνη είναι ανδρική ορμόνη, και είναι γνωστό ότι η δυσλεξία παρατηρείται πιο συχνά στα αγόρια παρά στα κορίτσια. Η τεστοστερόνη θα είχε αρνητικές επιπτώσεις και στο αυτο-ανοσοποιητικό σύστημα και στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, ειδικότερα του αριστερού ημισφαιρίου. Στο μαύρο ποντίκι της Νέας Ζηλανδίας, ένα ζώο που γεννιέται με προβληματικό ανοσοποιητικό σύστημα, πραγματικά εντοπίζονται εκτοπικά κύτταρα στον εγκέφαλο. Είναι δυνατό να υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ ασθενειών που βασίζονται στις ελλείψεις του αυτο-ανοσοποιητικού συστήματος, όπως οι αλλεργίες, το άσθμα, ο διαβήτης κλπ., και δυσλεξίας. Αλλά και αν ακόμη υπάρχει σχέση μεταξύ του αυτο-ανοσοποιητικού συστήματος, της ύπαρξης εκτοπικών κυττάρων και της δυσλεξίας, αυτή δεν έχει γίνει ακόμη πλήρως κατανοητή.

Συμπερασματικά, είναι δυνατό να υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στο πώς το αυτο-ανοσοποιητικό σύστημα λειτουργεί και στην ύπαρξη των εκτοπικών κυττάρων, και ίσως μεταξύ αυτών των δύο και της δυσλεξίας.

Εξωτερικές αιτίες

Η ποιότητα του εγκεφάλου δεν υπαγορεύεται αποκλειστικά και μόνο από τα γονίδια. Το περιβάλλον μπορεί επίσης να βελτιώσει ή να προκαλέσει προβλήματα στη δομή και λειτουργία του εγκεφάλου. Όταν μιλάμε για το περιβάλλον, εννοούμε το φυσικο-χημικό, το φυσιολογικό και το κοινωνικό περιβάλλον. Η μήτρα είναι το πρώιμο περιβάλλον για το παιδί, ενώ η οικογένεια και το σχολείο αποτελούν μαθησιακά περιβάλλοντα, και είναι γνωστό ότι αυτά επιφέρουν σημαντικές επιπτώσεις στον εγκέφαλο. Είναι πολύ πιθανό οι αποκλίσεις στη δομή και λειτουργία του εγκεφάλου να οφείλονται όχι τόσο στα ελαττωματικά γονίδια όσο στις αρνητικές για τον εγκέφαλο περιβαλλοντικές επιδράσεις.

Η αποκλίνουσα ασυμμετρία του κροταφικού πεδίου (planum temporale) μπορεί να έχει προκληθεί στα τελευταία στάδια της εγκυμοσύνης και στα πρώιμα στάδια της παιδικής ηλικίας. Κατά τη διάρκεια αυτών των φάσεων της ζωής ενός παιδιού συντελείται μία δραστική επιλογή μεταξύ των νευρικών κυττάρων. Εκατομμύρια κυττάρων πεθαίνουν, ενώ εκείνα που επιβιώνουν αναπτύσσονται έως την ωριμότητα. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε εξωτερικούς παράγοντες. Γνωρίζουμε ότι περιβαλλοντικοί παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων και παραγόντων μέσα στη μήτρα, επιδρούν πάνω σε ένα μεγάλο εύρος νευρικών δομών.

Το περιβάλλον, και ειδικότερα κάποιες συγκεκριμένες μαθησιακές καταστάσεις, μπορούν όμως να έχουν και θετικές επιπτώσεις, ενώ μπορεί να γίνει και θεραπευτική χρήση του.

Ερώτηση 3:

Πώς εμφανίζεται αυτό το ειδικό χαρακτηριστικό;

Η επιστημονική έρευνα έχει αλλάξει προσανατολισμό και έχει επικεντρώσει την προσοχή της στην εκδήλωση της δυσλεξίας με το πέρασμα του χρόνου. Πριν τριάντα περίπου χρόνια, είχε δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην όραση και στις κινητικές μεταβλητές, οι οποίες είχαν θεωρηθεί ότι συνδέονται με τη δυσλεξία. Λίγο καιρό αργότερα πραγματοποιήθηκε εκτεταμένη έρευνα πάνω σε αυτό που ονομάζεται διαισθητηριακή αφομοίωση: εάν κάποιος πρόκειται να διαβάσει δυνατά μία λέξη, τη βλέπει πρώτα με την όρασή του και έπειτα την προφέρει; Η ερώτηση ήταν για το εάν τα δυσλεξικά παιδιά αντιμετωπίζουν ειδική δυσκολία με την οπτικο-ακουστική αφομοίωση. Επειδή οι γραπτές λέξεις είναι διατεταγμένες στο χώρο και τα προφερόμενα γράμματα είναι διατεταγμένα στο χρόνο, η χωρο-χρονική αφομοίωση αποτέλεσε επίσης θέμα εξέτασης. Αργότερα υιοθετήθηκε η άποψη ότι το κεντρικό πρόβλημα με τη δυσλεξία είναι η επεξεργασία των λεκτικών πληροφοριών. Από αυτή την άποψη δεν έχει σημασία εάν η πληροφορία είναι διατεταγμένη στο χώρο ή το χρόνο.

Πρόσφατα, το ενδιαφέρον φαίνεται να επικεντρώνεται στη σχέση μεταξύ προφορικού και γραπτού λόγου. Οι ερωτήσεις προσανατολίζονται προς τη φύση και την ποιότητα της φωνημικής-γραφημικής ανάλυσης του κειμένου, καθώς και στην αυτοματοποίηση της φωνητικής και ορθογραφικής σύνδεσης.

Λαμβάνοντας υπόψη τις πρόσφατες απόψεις σχετικά με τη γλωσσική ενημερότητα, είναι δυνατόν να υποστηριχθεί ακόμη ότι στις μέρες μας έχουμε παραμελήσει κάπως τη γλώσσα. Τι εννοούμε με τον όρο γλωσσική ενημερότητα; Πάρετε για παράδειγμα την λέξη ?βιβλιοθήκη?. Ένα δυσλεξικό άτομο μπορεί να προφέρει μία τέτοια λέξη τόσο καλά, όσο οποιαδήποτε άλλη, αλλά το μη-δυσλεξικό άτομο, με λίγη σκέψη, είναι ενήμερο ότι η λέξη αυτή αποτελείται από δύο αναγνωρίσιμες ομάδες γραμμάτων, δηλαδή ?βιβλίο? και ?θήκη?. Το ζήτημα είναι εάν ο δυσλεξικός μαθητής διαθέτει μία τέτοια γλωσσική ενημερότητα.

Άλλες ερωτήσεις παραμένουν αναπάντητες. Για παράδειγμα: Κατανοούν σωστά οι δυσλεξικοί το μήνυμα του κειμένου; Καταλαβαίνουν όσα διαβάζουν; Αντιμετωπίζουν όλοι οι δυσλεξικοί τα ίδια προβλήματα ή υπάρχουν δυσλεξικοί και δυσλεξικοί; Με άλλα λόγια, είναι η δυσλεξία ένα ομοιογενές ή ένα ετερογενές φαινόμενο;

Κατά την δική μου γνώμη, υπάρχουν διαφορετικοί τύποι δυσλεξίας, που κατά συνέπεια απαιτούν διαφορετικούς τύπους αντιμετώπισης.

Μορφές συμπεριφοράς που εκδηλώνονται μαζί με τη δυσλεξία

Μορφές συμπεριφοράς που εκδηλώνονται μαζί με την δυσλεξία στα πρώιμα και μεταγενέστερα στάδια.

Η έρευνα μας ενημερώνει ότι η δυσλεξία μπορεί να συνοδεύεται από κοινωνικά και συγκινησιακά προβλήματα. Η δυσλεξία και οι μαθησιακές δυσκολίες γενικότερα ίσως οδηγήσουν σε συγκινησιακή αστάθεια και κοινωνική απομόνωση. Είναι μία καλή ιδέα να ορίσουμε αυτές τις έννοιες, για παράδειγμα, με το να κάνουμε ερωτήσεις του τύπου: Πόσους φίλους έχουν τα παιδιά αυτά; Ποιες είναι οι επαγγελματικές προοπτικές τους; Τι διάθεση έχουν συνήθως; Εάν έχουν φυσικά ελαττώματα: Πόσα είναι; Ποια είναι η επίδοσή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση; Πώς εμφανίζονται στην περαιτέρω εκπαίδευσή τους;

Ερώτηση 4:

Ποια είναι η κατάλληλη παρέμβαση;

Πριν μία θεραπεία χαρακτηρισθεί ως κατάλληλη, πρέπει να αποδειχθεί ότι επιφέρει θετικά αποτελέσματα. Τα θετικά αποτελέσματα μιας θεραπείας πρέπει να είναι ευδιάκριτα και οι περιορισμοί της καταγεγραμμένοι. Εάν, μετά την εφαρμογή μίας θεραπείας για πρώτη φορά, ένα παιδί επιδείξει βελτίωση στην ανάγνωση και στην ορθογραφία, αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι η θεραπεία είναι αποτελεσματική. Απαιτείται πολύ έρευνα ακόμη πριν μία θεραπεία να μπορεί να χαρακτηρισθεί ως θεραπεία.

Η φύση της θεραπείας, η παρέμβαση και η πρόληψη θα καθορισθούν ως ένα βαθμό από την έως τώρα θεωρία και έρευνα. Για παράδειγμα, εάν είχε αποδειχθεί ότι η τεστοστερόνη έπαιζε κάποιο ρόλο, κατά την προγεννητική περίοδο, στην πρόκληση της δυσλεξίας, η πρόληψη θα ήταν η ενδεδειγμένη μέθοδος αντιμετώπισης.

Όταν κάποιος παρεμβαίνει με μία θεραπεία στο επίπεδο του εγκεφάλου -εάν υποτεθεί ότι αυτό μπορεί πραγματικά να γίνει- υπάρχουν αρκετοί τρόποι να προχωρήσει. Εάν, για παράδειγμα, έχουμε αναπτύξει και δοκιμάσει ένα μοντέλο βασισμένο αφενός μεν στη σχέση μεταξύ της ανάγνωσης και της μαθησιακής διαδικασίας, αφετέρου δε στον έλεγχο από τα ημισφαίρια, μπορούμε -κάνοντας χρήση της γνώσης ότι ο εγκέφαλος είναι ευαίσθητος στα ερεθίσματα- να προσπαθήσουμε να εμπλέξουμε περισσότερο το άλλο ημισφαίριο στην ανάγνωση και τη μαθησιακή διαδικασία.

Στα σχολεία όπου διδάσκονται παιδιά με δυσλεξία, φαίνεται ότι οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι εργάζονται πολύ αποτελεσματικά είναι εκείνοι που είναι ανοιχτοί στη νέα επιστημονική έρευνα. Καθώς όλο και περισσότεροι μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες φοιτούν στα συνήθη σχολεία, οι εκπαιδευτικοί εργάζονται σύμφωνα με τις πολιτικές της ενσωμάτωσης. Κατά τη γνώμη μου, τα ακόλουθα βήματα πρέπει να ακολουθηθούν, ώστε να επιτύχει αυτή η ενσωμάτωση:

- Οι εκπαιδευτικοί της γενικής ή ειδικής εκπαίδευσης πρέπει να ενημερώνονται περισσότερο και να έρχονται περισσότερο σε επαφή με την έρευνα τη σχετική με τη μαθησιακή ανεπάρκεια και τη δυσλεξία. Θα πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν μία περίπτωση δυσλεξίας και να γνωρίζουν πώς να τη χειριστούν. Αυτό πρέπει να συμβαίνει στην πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση.

- Σε κάθε σχολείο ή σε κάθε ομάδα σχολείων θα πρέπει να υπάρχει ένας ειδικός, όπως ένας εκπαιδευτικός ψυχολόγος, ο οποίος θα είναι υπεύθυνος για τη διάγνωση της δυσλεξίας, δηλώνοντας τον τύπο της και καταλήγοντας στην ενδεδειγμένη αντιμετώπισή της. Αυτό απαιτεί εκτεταμένη γνώση και ειδικές ικανότητες. Ο ειδικός πρέπει να είναι ικανός να αξιολογήσει κριτικά τις διαπιστώσεις του και να τις αναφέρει. Πρέπει να είναι σε θέση να διακρίνει ό,τι έχει προκύψει από μισές αλήθειες. Πρέπει να μπορεί επίσης να μεταδίδει πληροφορίες σε οριζόντιο επίπεδο προς τον εκπαιδευτικό της τάξης και να επικοινωνεί με το ιεραρχικά ανώτερο ειδικό επιστημονικό όργανο ή επιστημονικό ίδρυμα όπου θα είναι διαθέσιμα τα τελευταία επιστημονικά ευρήματα. Οι περιπτώσεις θα μπορούσαν να συζητούνται σε αυτό το επιστημονικό ίδρυμα, ενώ οι δύσκολες περιπτώσεις θα μπορούσαν να παραπέμπονται εκεί για θεραπεία. Ο ειδικός θα πρέπει να είναι εξοικειωμένος και με άλλες προσεγγίσεις, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που βασίζονται σε περισσότερους από ένα τύπους τεχνικών γνώσεων και θεραπείας.

Εάν εφαρμοζόταν ένα τέτοιο μοντέλο, θα μπορούσε να εγκαθιδρυθεί μία απευθείας γραμμή επικοινωνίας μεταξύ του εκπαιδευτικού στο σχολείο και του ειδικού επιστημονικού ιδρύματος. Το εξειδικευμένο μέλος του προσωπικού στο σχολείο, το οποίο θα αποτελούσε και το σύνδεσμο με το εξωτερικό ειδικό επιστημονικό ίδρυμα, θα πρέπει να είναι εκπαιδευτικός ψυχολόγος, ειδικευμένος στο θέμα ή ένας εκπαιδευτικός καταρτισμένος στα θέματα ειδικής αγωγής.

Εναλλακτικά, το σχολείο θα μπορούσε να επιλέξει έναν ειδικό από κάποιον άλλο χώρο, όπως από μία εξειδικευμένη ομάδα που θα δραστηριοποιείται τοπικά για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Οι εκπαιδευτικοί του σχολείου τότε θα μπορούσαν να δράσουν μαζί με αυτή την εξειδικευμένη ομάδα έτσι ώστε να διατηρούν την επαφή με το επιστημονικό ίδρυμα και να μένουν ενήμεροι για τα τελευταία ερευνητικά αποτελέσματα, να συμβουλεύονται και να μπορούν να παραπέμπουν σε αυτό.

----------------------------- -
Αυτή είναι μία συντομευμένη παρουσίαση του πρωτότυπου κειμένου του Dirk Bakker: «Docteren aan dyslexie» στο E. van Aarle & K. Henneman (Eds.), Dyslexie -92 (σελ. 159-170); Amsterdam/Lisse, Netherlands: Swets & Zeitlinger, 1993. Όλες οι βιβλιογραφικές παραπομπές παρατίθενται στην πρωτότυπη έκδοση. Η μετάφραση από τα ολλανδικά στα αγγλικά έγινε από τον Peter Arthern, OBE.

ΟΙ ΔΕΚΑ ΕΝΤΟΛΕΣ ΕΝΟΣ ΚΑΛΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ

Aπό τον μαθηματικό και φιλόσοφο Bertrand Russell, (1872–1970)

1. Μην αισθάνεσαι απόλυτα σίγουρος για τίποτα .
2. Μην σκέπτεσαι ότι αξίζει να προχωράς κρύβοντας τις αποδείξεις, διότι είναι βέβαιο ότι οι αποδείξεις θα έρθουν στο φως .

3. Μην προσπαθείς  πότε να αποθαρρύνεις την σκέψη, αν το κάνεις  είναι σίγουρο ότι θα το πετύχεις .

4. Όταν συναντάς αντίδραση, ακόμη και αν αυτή προέρχεται  από τον σύζυγο ή από τα παιδιά σου, να πασχίζεις  να την ξεπεράσεις με επιχειρήματα και όχι μέσω της εξουσίας, διότι η νίκη η όποια εξαρτάται από την εξουσία είναι απατηλή.

5. Να μην δείχνεις σεβασμό στην αυθεντία των άλλων, διότι είναι δυνατόν να βρει κάνεις αντίθετες  αυθεντίες.

6. Να μην χρησιμοποιείς ισχύ για να φιμώσεις  απόψεις τις οποίες θεωρείς επιβλαβείς, διότι αν το κάνεις οι απόψεις θα καταπνίξουν τελικά εσένα.

7. Να μην φοβάσαι να είσαι εκκεντρικός στις απόψεις σου, διότι κάθε άποψη η οποία είναι αποδεκτή σήμερα κάποτε υπήρξε εκκεντρική.

8. Να βρίσκεις περισσότερη απόλαυση όταν ευφυείς συνομιλητές διαφωνούν μαζί σου από ότι αν παθητικοί συνομιλητές  συμφωνούν μαζί σου, διότι αν αξιολογείς την νόηση όπως θα όφειλες, η πρώτη περίπτωση υποδηλώνει μια βαθύτερη συμφωνία από την δεύτερη

9. Να είσαι ενσυνείδητα ειλικρινής, ακομη και αν η αλήθεια είναι άβολη, διότι είναι περισσότερο άβολη όταν προσπαθείς να την αποκρύψεις .

10. Να μην ζηλεύεις την ευτυχία  εκείνων οι οποίοι βλακωδώς θεωρούν ότι ζουν στον παράδεισο, διότι μόνο ένας βλάκας θα πιστέψει ότι αυτή είναι η ευτυχία.

ΠΗΓΗ

alfavita.gr

ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΣΚΗΣΗ

Να κατατάξετε τις λέξεις από την σημασιολογικά ασθενέστερη προς την σημασιολογικά ισχυρότερη

1. επίμονος- πείσμων- ισχυρογνώμων- αδιάλλακτος- ανένδοτος

2. υποχωρητικότητα- διαλλακτικότητα- ενδοτικότητα- συγκαταβατικότητα- συμβιβαστικότητα

3. αποφαίνομαι- γνωμοδοτώ- προδικάζω- επιφυλλάσομαι-προκρίνω

4. ημιμαθής- κατατοπισμένος- έμπειρος- εντριβής- αδαής

5. διαστρεβλώνω- παρανοώ- χαλκεύω- αλλοιώνω- παρερμηνεύω

6. πανεπιστήμων- ελλόγιμος- δαήμων- ευρυμαθής- δοκησίσοφος

7. εμπαθής-επικριτικός- κακοπροαίρετος- μισαλλόδοξος- ενάντιος

8. απαραίτητος- επιτακτικός- αναγκαίος- αναπόφευκτος- υποχρεωτικός

9. βυσσοδομώ- δολοπλοκώ- σκευορώ- μηχανεύομαι- σκαρφίζομαι

10. αμφισβητώ- απολακτίζω- αποτάσσομαι- αποποιούμαι- αποκηρύττω






ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

1-α,β,γ,δ,ε
2-δ,α,ε,β,γ
3-δ,ε,β,α,γ
4-β,γ,δ,ε,α
5-δ,α,ε,γ,β
6-ε,β,γ,δ,α
7-δ,β,γ,ε,α
8-β,ε,α,γ,δ
9-ε,γ,δ,β,α
10-α,ε,γ,β,δ






ΛΙΑΚΑΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ, φιλόλογος

ΠΡΩΤΗ ΑΣΚΗΣΗ

Να συμπληρώσετε τα κενά με λέξεις που έχουν ως πρώτο συνθετικό τους την λέξη που δίνεται στην παρένθεση ή παράγωγες αυτής.

1. Οι περίοικοι περιέγραψαν με κάθε λεπτομέρεια στην αστυνομία τα χαρακτηριστικά του ασυνείδητου οδηγού που χτύπησε με το αυτοκίνητό του το μικρό παιδί και εγκατέλειψε..............(αίμα) το θύμα του στην άσφαλτο.

2. Οι περισσότεροι διανοούμενοι θεωρούν πως πρωταρχικό ρόλο στην έκπτωση των ηθικοπνευματικών αξιών στη σημερινή εποχή είναι η αποθέωση του καταναλωτισμού και του............(ύλη).

3. Οι κοινωνιολόγοι τονίζουν ότι στις σύγχρονες..........(πολύς) μεγαλουπόλεις οι διαπροσωπικές σχέσεις αμβλύνονται και τα άτομα οδηγούνται βαθμιαία στην αποξένωση και την αλλοτρίωση.

4. Ο ευκατάστατος επιχειρηματίας προκάλεσε αλγεινές εντυπώσεις στους υπαλλήλους του με τη.........(μικρός) του, να μην τους προσφέρει ένα κέρασμα μετά τον πρόσφατο γάμο του.

5. Οι κάτοικοι της πόλης.............(θέτω) τις ελπίδες τους για την κατασκευή τοπικού βρεφονηπιακού σταθμού στους βουλευτές της περιοχής, αλλά σύντομα αντιλήφτηκαν ότι το αίτημά τους δεν επρόκειτο να ικανοποιηθεί.

6. Ένας μεγάλος αριθμός πνευματικών ανθρώπων τονίζουν σε κείμενά τους πως η άκριτη εισβολή ηθών και εθίμων από άλλες χώρες οδηγεί σε μια κατάσταση άτυπης πολιτισμικής...........(ξένος).

7. Η προώθηση ατόμων δίχως τυπικά προσόντα σε ανώτερα αξιώματα ήταν χαρακτηριστικό δείγμα της...........(φαύλος) που επικρατούσε κατά την περίοδο της απολυταρχικής διακυβέρνησης του αιμοσταγούς δικτάτορα.

8. Η όξυνση φαινομένων, όπως της ανεργίας, του εθνικισμού, του νεοναζισμού ή της μόλυνσης του περιβάλλοντος, δεν προοιωνίζουν ένα καλύτερο αύριο στο................(αυγή) του 21ου αιώνα.

9. Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος.............(χορός) στην πανηγυρική δοξολογία για την υποδοχή στην πρωτεύουσα της Αχειροποιήτου εικόνας της Παναγίας, που εστάλη από τη μονή του Αγίου Όρους.

10. Οι άνδρες του λιμενικού σώματος επιβιβάστηκαν στο υπό ιταλική σημαία πλοίο και πραγματοποίησαν.............(ναυς), προκειμένου να διαπιστώσουν αν όντως, σύμφωνα με τις πληροφορίες που είχαν, έκανε λαθρεμπόριο όπλων.






ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

1-αιμόφυρτο
2-υλοκρατισμού
3-πολυπληθείς
4-μικροπρέπειά
5-εναπόθεσαν
6-ξενοκρατίας
7-φαυλοκρατίας
8-λυκαυγές
9-χοροστάτησε
10-νηοψία




ΛΙΑΚΑΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ, φιλόλογος

ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΘΕΑΤΡΩΝ

Θέατρο της Επιδαύρου

Θέατρο της Επιδαύρου

Κατά τον ρου της ιστορίας, θα συναντήσουμε έναν μεγάλο όγκο κατασκευασμάτων και κτιρίων που μηχανεύτηκε ο άνθρωπος για να βελτιώσει την ζωή του και να εξυψώσει το πνεύμα του. Πολύ λίγες ήταν όμως οι αρχιτεκτονικές κατασκευές που δεν έχουν ξεπεραστεί εξαιτίας των “νέων” αναγκών του ανθρώπου και έχουν παραμένει απαράλλαχτες μέχρι και σήμερα. Μια από αυτές τις αθάνατες αρχιτεκτονικές μορφές είναι και τα αρχαία ελληνικά θέατρα και αμφιθέατρα. Αν και έχουν περάσει 2.500 χιλιάδες χρόνια από την πρώτη κατασκευή τους στην αρχαία Ελλάδα, το μοτίβο κατασκευής συναντάται πλέον σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης.

Στην αρχαία Ελλάδα το ήπιο κλίμα, οι λόφοι αλλά και το όλο κοινωνικό σύστημα πίσω από την δημοκρατία θεωρούνται τα κίνητρα για την δημιουργία των υπαίθριων θεάτρων. Κατά έναν τρόπο τα αρχαία ελληνικά θέατρα είναι η απόδειξη της ύπαρξης της δημοκρατίας αλλά και ένα από τα μεγαλύτερα αρχιτεκτονικά δημιουργήματα που εμφανίστηκαν στον αρχαίο κόσμο.

Λόγω του ότι οι παραστάσεις πραγματοποιούνταν ανά καιρούς, ήταν πολύ σημαντικό να έχουν να προσφέρουν σημαντικό θέμα, που ν’ αφορούσε τις κοινωνικές αξίες της κοινωνίας. Αν και το θέατρο ήταν μια εκδήλωση καθαρά λαϊκή, ήταν προσιτό εκτός απροόπτου, μόνο ως έκτακτο κοινωνικό γεγονός που οργανώνονταν από το κράτος στα πλαίσια δυο διονυσιακών εορτών. Των Ληναίων που τελούνταν στα τέλη του Δεκεμβρίου και κατά τα Μεγάλα Διονύσια ή εν Άστει Διονύσια που τελούνταν στα τέλη Μαρτίου με αρχές Απριλίου. Η διάρκεια των παραστάσεων δεν υπέρβαινε το τριήμερο για την πρώτη εορτή και το πενθήμερο για την δεύτερη. Λόγω του ότι λειτουργούσε το θέατρο κατά την διάρκεια των Διονύσιων εορτών, είχαν συνδεθεί οι θεατρικές εκδηλώσεις με την Διονυσιακή λατρεία και αποτελούσε την δημοφιλέστερη κοινωνική δεξίωση στην αρχαία Αθήνα.

Η πρώτη αρχαιοελληνική τραγωδία που εμφανίστηκε επίσημα σε θέατρο, εικάζεται πως ήταν το 535 π.χ επί της περιόδου τυραννίας του Πεισιστράτου. Εν τέλει, με την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας, η ενσωμάτωση θεατρικών παραστάσεων στο επίσημο διονυσιακό εορταστικό πρόγραμμα αποτελούσε πλέον ένα γεγονός αδιαμφισβήτητο. Η δημοκρατία βρισκόταν σε περίοδο άνθησης και αυτό αφορούσε τους πάντες.

Μάσκα αρχαίου ελληνικού θεάτρου

Γι’ αυτό τον λόγο ήταν πολύ σημαντικό να εξασφαλιστεί η προσέλευση όσο γίνεται μεγαλύτερου ακροατηρίου, αλλά και να επιτευχθεί η όσο γίνεται καλύτερη ακουστική του χώρου για να βιώσουν οι ακροατές καλύτερα την παράσταση. Το ότι τελούνταν οι θεατρικές παραστάσεις πριν την εαρινή περίοδο, λίγο πριν από οποιοδήποτε ναυσιπλοϊκή ή στρατιωτική επιχείρηση ήταν γεγονός, για να υπάρχει η όσον γίνεται μεγαλύτερη έλευση κόσμου — και μάλιστα εικάζεται ότι εκτός από τους -όσους τότε θεωρούνταν- Έλληνες, παρακολουθούσαν θέατρο και «βάρβαρες» φυλές που κατέφθαναν από τα γύρω κράτη. 

Όσον αφορά τον σχεδιασμό του χώρου, βοηθούσε τους ακροατές έτσι ώστε όλοι να μπορούν να βρίσκονται σε θέση να παρακολουθήσουν την παράσταση από τις πρώτες σειρές μέχρι και την τελευταία. Βέβαια, εκτός από την οπτική ποιότητα, υπήρχε και ακουστική ποιότητα αν και για το αποτέλεσμα δεν μπορούμε να πούμε ότι ήταν το επιθυμητό, αν και άφηνε ικανοποιημένους τους ακροατές στις παραστάσεις.

Στα επόμενα χρόνια, εμφανίστηκαν προσαρμογές στον χώρο του θεάτρου, που βελτίωναν περισσότερο την ακουστική του. Η σκηνή παρήγαγε ηχητικές ανακλάσεις, οι μάσκες των ηθοποιών ήταν έτσι κατασκευασμένες που είχαν σε μικρογραφία στο σημείο που ήταν το στόμα του ηθοποιού μια μικρογραφία μεγαφώνου, όπως και άλλαξε ο τρόπος απαγγελίας για να επιτευχθεί περισσότερη ένταση στην φωνή του ηθοποιού. Αυτές ήταν μικρές αλλαγές, που βελτίωναν όμως το τελικό αποτέλεσμα του ήχου, και έγιναν μέσα από μια διαδικασία δοκιμών και λαθών και θυμίζουν κατά πολύ το τρόπο που εξελίχθηκαν τα μουσικά όργανα. 

Μικρές μετατροπές στο σχήμα του οργάνου, που με την εξέλιξή τους μας έδιναν καθαρότερο και δυνατότερο αποτέλεσμα. Όσον αφορά τα αρχαία θέατρα, όμως, χρειάστηκαν αρκετά χρόνια μέχρι να δημιουργηθεί μια λειτουργική παραλλαγή ενός πρωτότυπου, μεγάλης κλίμακας, επιτυχημένου μοντέλου.

Θέατρο των Δελφών

Εξέλιξη του θεατρικού χώρου

Θέατρο των Δελφών

Οι πρώτες θεατρικές παραστάσεις στην αρχαία Αθήνα τελούνταν στην περιοχή της Αγοράς με την κατασκευή ικριωμάτων (ικρίων) για να μπορεί ο ενδιαφερόμενος να παρακολουθήσει. Σταδιακά, το θέατρο απέκτησε την μορφή του, αποτελούμενο πλέον από τρία μέρη: το κοίλο, την ορχήστρα και την σκηνή.

Το κοίλο προοριζόταν για το κοινό και συχνά είχε μεγάλη χωρητικότητα, που υπολογίζεται κατά την Ρωμαϊκή περίοδο στους 60.000. Χωρίζεται σε δυο μέρη συνήθως, στο θέατρο και το επιθέατρο. Άλλοτε βέβαια θα συναντήσουμε ένα επιθέατρο και κάποιες φορές το κοίλο να αποτελείται από δυο μέρη.

Η ορχήστρα εμφανίζεται σε πλήρη κύκλο. Όταν υπάρχουν παρασκήνια, τότε η ορχήστρα τέμνεται από αυτόν. Το κυκλικό σχήμα προέρχεται από τον τρόπο χορού, που ήταν κυκλικός, έτσι όπως έχουν περιγραφεί οι περισσότεροι τρόποι, σε αντίθεση με την τραγωδία, την σάτιρα και την κωμωδία που η κίνηση του χορού είναι γραμμική και χαρακτηρίζεται από τους ορθογώνιους χορούς. Η μετάβαση από τον κυκλικό χορό στον γραμμικό έγινε σταδιακά και βρίσκεται σε συνάρτηση με την ανάπτυξη του δράματος, που έφτασε στην κλασική του μορφή τον 5ο αι. π.χ.

Η σκηνή είναι ένα χαμηλό ορθογώνιο κτίριο και βρίσκεται στο πίσω μέρος της ορχήστρας. Στην αρχή δεν υπήρχε σκηνή αλλά εξελίχθηκε στα επόμενα χρόνια και μπορούμε να συναντήσουμε διάφορες παραλλαγές και διαμορφώσεις, ανάλογα με τις ανάγκες του έργου ή λόγω διαφόρων βελτιώσεων. Στην Σπάρτη, παραδείγματος χάριν, η σκηνή ήταν κινούμενη από τροχήλατο σύστημα και πετρόκτιστο υπόστεγο.

 

Ακουστική χώρου

Ωδείο Ηρώδου Αττικού, Αθήνα, 3 Αυγούστου 1917. Οι τελευταίοι Γάλλοι στρατιώτες στην Αθήνα που είχαν στρατοπεδεύσει στο Ηρώδειο. Δεξιά βλέπουμε το πιθάρι που χρησιμοποιείται σαν ηχείο. Πηγή.

Το αποτέλεσμα της ακουστικής ποιότητας των αρχαίων ελληνικών θεάτρων είναι ο λόγος που διατήρησαν την αξία τους ανά τους αιώνες και έγιναν σύμβολο δημοκρατίας και ανάδυσης της τέχνης. 

Το αξιοθαύμαστο -και με δόση μυστικισμού- ακουστικό αποτέλεσμα ήταν αυτό που έδωσε την ανάλογη επιτυχία στο θέατρο. Εκτός από την ακουστική, έχουμε και την ανάλογη αρχιτεκτονική μορφή που βοήθησε άμεσα τον σκοπό της δημιουργίας του. Η κυκλική διάταξη του θεάτρου υποχρέωνε την συγκέντρωση του λαού με τέτοιο τρόπο που καμία άλλη μορφή δεν θα πετύχαινε, διότι δημιουργούσε την ανάλογη αίσθηση συγκέντρωσης της προσοχής από το σύνολο. Εδώ είναι βέβαια που αναρωτιόμαστε πώς πέτυχαν ένα άριστο αποτέλεσμα όσον αφορά την ακουστική, αλλά και την μορφολογία του χώρου.

Όλοι ξέρουμε πως η ακουστική, ως επιστήμη, δεν είναι κάτι που είχε εξελιχθεί εκείνη την εποχή. Οι πρόγονοί μας ήταν φιλόσοφοι και είχαν την ικανότητα να παρατηρούν το γύρω τους περιβάλλον, εξάγοντας συμπεράσματα. Αυτό τους βοήθησε στο να αντιληφθούν το πρόβλημα αλλά και την λύση στο θέμα της ίσης κατανομής της ηχητικής ενέργειας. Έτσι, ο κυκλικός χαρακτήρας του κοίλου ενίσχυε την φωνή του ηθοποιού, βοηθώντας την να γίνει αντιληπτή από όλους τους ακροατές. Επίσης μέσω παρατήρησης, ανακαλύφθηκε ότι η κλίση του κοίλου δεν θα παρεμπόδιζε την άνετη ακρόαση από το κοινό σε περίπτωση που κάποιος δεν είχε την δυνατότητα να βλέπει καθ’ όλη την ώρα την παράσταση. 

Από τα πιο σημαντικά στοιχεία του αμφιθεάτρου ήταν η ανάκλαση — ένα φαινόμενο που παρατηρήθηκε από την επιστροφή της φωνής στην φύση, όταν βρίσκεται κοντά ένας βράχος. Γι’ αυτό θα δούμε πως αρκετά αρχαία ελληνικά θέατρα είναι κτισμένα ή ακόμα και λαξευμένα επάνω σε πλαγιές βουνών, μιας και αυτό το φαινόμενο ενισχύει κατά πολύ τον ήχο.

Διαβάζοντας την εργασία με τίτλο «Χαλκός Ήχων» του αρχιτέκτονα μηχανικού Παναγιώτη Καραμπατζάη, του ηλεκτρολόγου μηχανικού Βασίλη Ζαφρανά και του αναπληρωτή καθηγητή αρχιτέκτονα μηχανικού και αρχαιολόγου Γιώργου Καραδέδου, μαθαίνουμε πως…

«[...] Στον 5ο π.Χ. αιώνα, οι βασικές αρχές σχεδίασης του ελληνικού θεάτρου είχαν φτάσει ήδη σε αρκετά υψηλό επίπεδο. Με την πάροδο του χρόνου, τα αρχαία ελληνικά θέατρα, τόσο ως προς τη γεωμετρία όσο και ως προς τη λειτουργία και τη δυνατότητα υποστήριξης παραστάσεων, μετατράπηκαν σε περίτεχνα κτίσματα, υψηλής αισθητικής και κατασκευαστικής τεχνολογίας, έχοντας ξεκινήσει από μια απλή διαμόρφωση της χωμάτινης πλαγιάς εμπρός από μια επίπεδη περιοχή. Επιπλέον, ως το τέλος του 4ου αιώνα π.Χ. χαρακτηριστική είναι η είσοδος των Μαθηματικών (θεωρία αριθμών των Πυθαγορείων) στις γεωμετρικές χαράξεις και γενικότερα στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των κτιρίων. Και ακόμη ειδικότερα των θεάτρων. Διότι ο σχεδιασμός τους  επηρεάστηκε σημαντικά από την ακουστική η οποία την περίοδο αυτή διαμορφώνεται ήδη ως επιστήμη. Ιδιαίτερα κατά το τέλος του 4ου π.χ. αιώνα συμβαίνει η “μεταπήδηση” από τις θεωρίες των Πυθαγορείων στις Αριστοτελικές θεωρίες και αυτή δίνει σημαντική ώθηση στην εξέλιξη των επιστημονικών θεωριών της μουσικής και της ακουστικής.

Χαρακτηριστικότερη μορφή της περιόδου μεταπήδησης είναι αυτή του Αριστόξενου του Ταραντίνου στου οποίου τις μουσικές θεωρίες οφείλεται και ο μετέπειτα διαχωρισμός του μουσικού κόσμου στους “Κανονικούς” (οπαδούς του Πυθαγορείου μουσικού συστήματος, των μαθηματικών υπολογισμών και των μαθηματικών κανόνων) και τους “Αρμονικούς” (οπαδούς της θεωρίας του Αριστόξενου σύμφωνα με την οποία καθοριστικός παράγοντας της μουσικής αρμονίας είναι η ακοή και τελικός κριτής το αφτί)»

Helmholtz resonator

Όπως βλέπουμε, μετά την κατασκευή των πρώτων θεάτρων, έγιναν, μέσω παρατήρησης και στην συνέχεια με την είσοδο των μαθηματικών, βελτιώσεις που βελτίωσαν την ακουστική του χώρου των θεάτρων. Μέσω αγγείων που ήταν «κουρδισμένα» ανάλογα με την κλίμακα που ήταν να παίξει η ορχήστρα και ήταν τοποθετημένα σε κατάλληλα σημεία, μπορούσε να επιτευχθεί ενίσχυση του αρχικού σήματος από 12 έως και 25 db. Η ενίσχυση που γινόταν από τα ειδικά ενσωματωμένα αγγεία αφορούσε όμως μόνο την κλίμακα που θα έπαιζε η ορχήστρα, μιας και τα μουσικά όργανα θα έπαιζαν πάνω σε συγκεκριμένες συχνότητες.

Στις μέρες μας, είναι γνωστή η χρήση κοίλων συνηχητών. Οι λεγόμενοι Helmholtz resonators είναι κοινοί — που είναι στην ουσία στοχευμένοι ακουστικοί διορθωτές χώρων, μέσω της ηχοαπορροφητικής τους ικανότητας αλλά και της συμβολής τους στην διάχυση του ήχου. Η χρήση κοίλων συνηχητών, ξεκινάει μεν στην αρχαιότητα από τους αρχαίους Έλληνες και στην συνέχεια από τους Ρωμαίους, αλλά τροποποιημένη συνεχίζεται κατά τον Μεσαίωνα μέσω των διαφόρων τροποποιημένων αγγείων που ενίσχυαν την ακουστική των εκκλησιών αλλά και άλλων δημόσιων χώρων.

Επίλογος

Ελάχιστα αρχαία ελληνικά θέατρα έχουν μείνει ανέπαφα στην εποχή μας, και για πολλά από αυτά υπάρχουν ελλιπή στοιχεία, όπως κύρια στοιχεία θεμελίωσης, στον κύκλο της ορχήστρας να μην υπάρχει η πλάτη αλλά και διάφορα άλλα σημαντικά μέρη που αποτελούν ένα πλήρες αρχιτεκτόνημα. Για να καταλάβουμε την εξάπλωση της τέχνης και ειδικά του θεάτρου, ας λάβουμε υπ’ όψιν πως έχουν καταγραφεί συνολικά 730 αρχαίες θεατρικές κατασκευές.
Παρ’ ολ’ αυτά -και ειδικά στο θέατρο της Επιδαύρου- βλέπουμε μέχρι και σήμερα το αριστούργημα της δημοκρατίας σε δράση και μπορούμε να παρατηρήσουμε και οι ίδιοι το φαινόμενο που λέγεται αρχαίο ελληνικό θέατρο, ένα από τα θαύματα της αρχαιότητας που εγκλωβίζουν μέσα τους γνώση, τέχνη αλλά και μέρος από το αθάνατο αρχαίο ελληνικό πνεύμα.








ΠΗΓΗ
Παπαλιάς Τάσος

ΑΚΟΥΣΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ

Η ιστορική αίσθηση συνεπάγεται την αντίληψη όχι μόνο του παρωχημένου, του παρελθόντος, αλλά και της παρουσίας του - Τόμας Στερνς Έλιοτ

Οι αρχαίοι Έλληνες συμπεριφέρονταν στην μουσική, τα μαθηματικά, την γεωμετρία αλλά και στην αστρονομία ως κάτι ενιαίο, ενωμένο φιλοσοφικά. Αυτή η ιδέα θα κρατήσει σχεδόν δυο χιλιάδες χρόνια μέχρι να φτάσουμε στην περίοδο της Αναγέννησης, που παρατηρήθηκε το φαινόμενου του διαχωρισμού των επιστημών σε κλάδους. Ακόμα και τώρα βέβαια, ο άνθρωπος πιστεύει πως η μητέρα των επιστημών είναι η φιλοσοφία, μιας και από αυτήν προήλθαν και οι τέχνες και οι επιστήμες. Ωστόσο η ακουστική μελέτη δεν συμπεριλαμβανόταν σε αυτό το πλαίσιο. Ακόμη κι αν παραλείψουμε το κάψιμο της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας από τους πρωτοχριστιανούς, το θλιβερό γεγονός που οδήγησε την ανθρωπότητα στον Μεσαίωνα και κατ’ επέκταση την καταστροφή των τεχνών σ’ ένα μεγάλο μέρος, θα δούμε πως σε γενικά πλαίσια δεν υπήρχαν κείμενα παγκοσμίως που αφορούσαν την μελέτη και εξήγηση περί ακουστικής και ακουστικών φαινομένων. 

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πως υπήρχε ένας περίεργος μυστικισμός επάνω σε αυτό το θέμα. Στα περισσότερα φιλοσοφικά κείμενα που έχουν σωθεί από τον Μεσαίωνα παρατηρούμε ότι υπήρχε περισσότερη ανάγκη μελέτης, όχι των ακουστικών αλλά των οπτικών φαινομένων. Παρ’ ολ’ αυτά, η ακουστική παραμένει στις μέρες μας επιστήμη ως κλάδος της φυσικής, αλλά και τέχνης. 

Όσον αφορά τον αρχαίο Ελληνικό κόσμο, μπορούμε μέσω της αρχαιολογίας και των ευρημάτων σε ναούς και αμφιθέατρα να αντιληφθούμε πως υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον -όπως και γενικώς σε όλους τους αρχαίους πολιτισμούς- για σχεδιασμό, διαρρύθμιση αλλά και χειρισμό των φυσικών ιδιοτήτων ενός χώρου. Ήδη ήταν γνώριμο πως διαφορετική ακουστική σε χώρους διαμορφώνεται ανάλογα την ψυχολογία του επισκέπτη. 

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν το έντονο ενδιαφέρον για όλες τις μορφές ακουστικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανόμενων την μουσικής, της αγόρευσης, της ρητορικής αλλά και της θρησκείας, για χειραγώγηση της ψυχολογίας του επισκέπτη ή για βελτίωση ακουστικής χώρου για πολιτιστικούς λόγους δηλαδή, η χρήση της διαδόθηκε σε μεγάλο βαθμό, διατηρώντας όμως την ανάλογη μυστικότητα.

Νεκρομαντείο Αχέροντα

Είσοδος στο Νεκρομαντείο

Το αρχαίο Νεκρομαντείο βρίσκεται στο χωριό Μεσοπόταμος του Νομου Πρεβέζης και χτίστηκε στο σημείο που γινόταν ένωση των ποταμών Αχέρων, Κώκυτος και Πυριφλεγέθοντα. Από εκεί πίστευαν οι αρχαίοι Έλληνες ότι γινόταν η είσοδος των νεκρών στον κάτω κόσμο, τον κόσμο των ψυχών. Είναι κτισμένο ψηλά σε λόφο, στον οποίο πήγαιναν οι επισκέπτες μέσω του χωριού Αμμουδιά για να επικοινωνήσουν με τις ψυχές αγαπημένων τους προσώπων.

Στο Νεκρομαντείο του Αχέροντα αναφέρεται ο Όμηρος στην Οδύσσεια και μας δίνει μια αναλυτική περιγραφή της περιοχής κατά την κάθοδο του Οδυσσέα στον Άδη.

Όσον αφορά την ακουστική όμως του μαντείου, θα δούμε πως για να καθοριστούν στην σημερινή εποχή οι διαστάσεις μιας τέτοιας αίθουσας πριν να χτιστεί, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ειδικά μηχανήματα για να επιτευχθεί το αποτέλεσμα που συναντούμε σε χώρο που χτίστηκε πριν 2.400 χρόνια. Οι μελέτες που έγιναν μας δείχνουν πως έχουμε να κάνουμε με μιας αξεπέραστης ποιότητας ανηχοϊκό θάλαμο, κάτι που δεν γνωρίζουμε ακριβώς το πως έγινε τότε και με ποια εργαλεία έγιναν οι μετρήσεις.

Εκπονήθηκε μελέτη που κράτησε σχεδόν δώδεκα χρόνια,  από τους επιστημονικούς συνεργάτες του Εργαστηρίου Ακουστικής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Αριστοτελείου πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Παναγιώτη Καραμπατζάκη και Βασίλη Ζαφράνα. Το αποτέλεσμα της μελέτης παρουσιάστηκε σε συνέδριο στην Ιταλία. 
Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης, στην υπόγεια αίθουσα παρατηρήθηκε απόλυτη ησυχία και ο χρόνος αντήχησης του χώρου ήταν εξαιρετικά χαμηλός. Η επιβεβαίωση, βέβαια, έγινε μέσα από τα σύγχρονα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν.
Αποφάνθηκε λοιπόν, μέσα από παρατήρηση του τρόπου κατασκευής, των τόξων στην οροφή και των αλλεπάλληλων μετρήσεων πως ο χώρος σχεδιάστηκε έτσι ώστε να δημιουργεί στον επισκέπτη έντονα ψυχοακουστικά φαινόμενα. 

Χαρακτηριστικό σε αυτή την μελέτη ήταν πως οι ακουστικές μελέτες πλησίαζαν την ακουστικότητα που υπήρχε στους σύγχρονους ανηχοϊκούς θαλάμους.

Το εξωτερικό τοίχωμα είχε πάχος 3 μέτρα, εξασφαλίζοντας έτσι τόσο την δομική ακεραιότητα, όσο και την ακουστική απομόνωση από τον έξω κόσμο. Τα δωμάτια και τα επιμελητήρια είχαν ελάχιστη αντήχηση, η οποία σε συνδυασμό με την εξαιρετική ακουστική απομόνωση έκανε τους επισκέπτες να ακούνε ακόμα και τον πιο απαλό ψίθυρο από το στόμα του ιερέα που βρισκόταν μακριά από τον θάλαμο του επισκέπτη.

Σε προσομοίωση του χώρου που έγινε από τους Σταµάτη Λ. Βασιλαντωνόπουλο και Ιωάννη Ν. Μουρτζόπουλο του Πανεπιστημίου Πατρών, μελέτη που μπορείτε να διαβάσετε στο «Ακουστική Προσοµοίωση Τελετουργικών και ∆ηµόσιων Χώρων της Αρχαίας Ελλάδας», αναφέρονται τιμές αντήχησης (σε δευτερόλεπτα) των χώρων του Νεκρομαντείου. Οι χώροι, λοιπόν, έδωσαν για το ισόγειο τιμή αντήχησης 0,50 δευτερόλεπτα και για το υπόγειο 0,24 δευτερόλεπτα.

Όταν οι θάλαμοι ήταν σκοτεινοί, οι επισκέπτες ακούγανε την φωνή του ιερά χωρίς να γνωρίζουν από που προέρχεται, θυμίζοντας φωνή από τον… κάτω κόσμο. Η ακουστική αρχιτεκτονική του θαλάμου χώριζε την φωνή του ιερέα από το σώμα του, δημιουργώντας μια φωνή που εύκολα θα μπορούσες να πιστέψεις πως προερχόταν από πνεύμα. Όταν για μεγάλη περίοδο χρόνου ο επισκέπτης βίωνε απόλυτο σκοτάδι, ανίκανος να χρησιμοποιήσει την όραση αλλά και την ψηλάφηση για να συνειδητοποιήσει αν ο χώρος που βρισκόταν είναι μικρός ή μεγάλος, αναγκαζόταν και χρησιμοποιούσε την μοναδική αίσθησή του που λειτουργούσε. Την ακοή. Εκεί ήταν που έμπαινε σε χρήση ο μηχανισμός της ακουστικής αρχιτεκτονικής του χώρου, υποβοηθώντας τον επισκέπτη να βιώσει ενός είδους εμπειρίας.

Στο κλασικό «Εγχειρίδιο Ακουστικής» του A. Everest (1998) αναφέρεται πως αν μείνει κάποιος γι’ αρκετή ώρα σε έναν ανηχοϊκό θάλαμο, τότε η απόλυτη σιωπή μετά από κάποια ώρα αρχίζει και «πιέζει» και δημιουργεί κάποια φαινόμενα στην ψυχολογία του ανθρώπου. Ανακαλύπτονται νέοι ήχοι, που δεν ήταν αντιληπτοί στο παρελθόν λόγω έλλειψης απόλυτης ησυχίας. Κατά την πρώτη ώρα, αρχίζουμε και ακούμε το αίμα μέσα στις φλέβες. Αν τα αφτιά μας είναι ικανά ν’ αντιληφθούν τους νέους ήχους που εμφανίζονται, θ’ αρχίσουν ν’ ακούν ένα παράξενο σφυριχτό ήχο. Τι είναι αυτό; Είναι ο ήχος των σωματιδίων του αέρα που χτυπούν στα τύμπανά μας. Η κίνηση των τυμπάνων, που είναι αποτέλεσμα αυτού του σφυριχτού ήχου, είναι απίστευτα μικρή, μόνο το ένα εκατοστό του εκατομμυριοστού του εκατοστού του μέτρου ή το ένα δέκατο της διαμέτρου του υδρογόνου.

Ο Ναός του Δία

Ο Ναός του Δία στην Αρχαία Ολυμπία

Βρίσκεται στην περιοχή της αρχαίας Ολυμπίας, μέσα στο περίβολο της Άλτεως, στο ιερό που ήταν αφιερωμένο στον θεό Δία. Κατά την αρχαιότητα σ’ εκείνη την περιοχή τελούνταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες. O ναός είναι ένας τυπικός δωρικός περίπτερος και έχει 6 κίονες στη κάθε στενή και 13 στην κάθε μακριά πλευρά του. Λόγω της έλλειψης ηχοαποροφητικών υλικών, ο χρόνος αντήχησης πλησίαζε περίπου τα 3 δευτερόλεπτα, που θεωρείται μεγάλος χρόνος. Με την ήχο να αντηχείται από πολλά σημεία, παρατηρούμε ένα όμορφο φαινόμενο κατά το οποίο συναντούμε και σε πολλές Χριστιανικές εκκλησίες: λόγω της πολλαπλής αντήχησης, ο θεατής βίωνε το μεγαλείο της φωνής του θεού.

Ο Πλάτωνας ανησυχούσε πως η μουσική θα μπορούσε να κάνει τους ανθρώπους ληθαργικούς, νωχελικούς ή παράλογους, διότι έτσι “έτρεφαν” τα πάθη τους, αντί να τα ησυχάζουν. Επίσης υποστήριζε πως για ν’ ακολουθήσει τον δρόμο της αλήθειας και της καλοσύνης, η μουσική θα έπρεπε να ελέγχεται αποκλειστικά από το κράτος και πως δεν θα έπρεπε να αφεθεί σε προσωπικές προτιμήσεις. Ο ήχος έχει δύναμη και η ακουστική έχει επίσης την ίδια δύναμη, άσχετα αν δεν αναγνωρίζεται αυτό.

Αν και έχουν διασωθεί λίγα κτήρια, τα εναπομείναντα ιστορικά αρχεία μας παρέχουν πληροφορίες επαρκές για τον σχεδιασμό, την χρήση αλλά και σε σπάνιες περιπτώσεις για το ακουστικό αποτέλεσμα χώρων. Τα επόμενα τρία παραδείγματα, έχοντας το ένα με το άλλο διαφορά στο μέγεθος, μπορούν να μας κατατοπίσουν κατάλληλα για την ακουστική μελέτη στην αρχαία Ελλάδα.

Στοά της Ηχούς στην αρχαία Ολυμπία

Στοά της Ηχούς, Κάτοψη

Στην αρχαία Ολυμπία, δίπλα από το Ολυμπιακό Στάδιο, βρίσκεται η στοά της Ηχούς. Στην αρχική κατασκευή της ήταν δίκλιτη Δωρικού ρυθμού, έχοντας στην πρόσοψη μια κιονοστοιχία που αποτελούνταν από 44 Δωρικους κίονες. Οι άλλες πλευρές ήταν καλυμμένες με τοιχοποιία, διακοσμημένες από ζωγραφιστούς πίνακες και γι’ αυτό τον λόγο λέγονταν και «Ποικίλη Στοά». Το κατασκεύασμα ήταν ένα κτίσμα με διαστάσεις 100 μ. επί 10 μ.

Σε αυτό το σημείο έχουμε και την αναφορά του Παυσανία (Έλληνας περιηγητής και γεωγράφος του 2^ου αι.) που από εκεί οφείλει η Στοά και την δεύτερη γνωστή της ονομασία. Είχε πει πως όταν κάποιος φώναζε σ’ αυτό τον χώρο, η φωνή του επαναλαμβανόταν επτά η και περισσότερες φορές. Από αυτή την αναφορά έχουμε και την ονομασία «Επτάηχος». Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει πως η ονομασία αυτή πάρθηκε από την ακουστική του χώρου, δείχνοντάς μας πως υπήρχε ενδιαφέρον για την ακουστική των χώρων στην αρχαία Ελλάδα, κάτι που μπορούσε να παρατηρηθεί δηλαδή ανεξάρτητα από την οπτική αίγλη του χώρου.

Προσομοίωση του χώρου με ψηφιακά μέσα έδειξε πως η επαναλαμβανόμενη ηχώ πρέπει να ήταν περισσότερο για τουριστική επίδειξη παρά για επικοινωνιακούς σκοπούς. Η δυνατότητα παρακολούθησης ομιλίας περιοριζόταν σε μια ακτίνα 5 μέτρων από τον ομιλητή, αλλά στην ουσία αυτή η απόσταση θα πρέπει να ήταν ακόμα ποιο μικρή λόγω της ύπαρξης υψηλού περιβαλλοντικού χώρου. Επίσης, υπολογίστηκε πως θα έπρεπε να συγκεντρωθούν περί τα τριακόσια άτομα για να μπορέσουν να ακούσουν έναν ομιλητή – με την προϋπόθεση να υπάρχει από τους ακροατές ησυχία.

Το Άβατον της Επιδαύρου

Μέρος της περιοχής του Άβατου

Το άβατον ή αλλιώς Εγκοιμητήριον, είναι μια στοά που βρίσκεται στην περιοχή της Αρχαίας Επιδαύρου και είναι μέρος του κτιριακού συγκροτήματος του Ιερού Ασκληπιείου της Επιδαύρου. Ο χώρος του ισογείου είχε δυο τμήματα. Το πρώτο ήταν ένας σκοτεινός κλειστός χώρος που μόνο οι μυημένοι ασθενείς είχαν πρόσβαση. Καταλάμβανε τον μισό από τον συνολικό χώρο της στοάς, έχοντας στην μέση έναν μεγάλο τοίχο που χώριζε το κτίριο σε δυο μέρη.

Το δεύτερο τμήμα ήταν ένας ημίκλειστος χώρους που είχε ως σκοπό την διημέρευση των ασθενών. Ένας χώρος δηλαδή που μπορούσε κάποιος να περάσει εκεί όλη του τη μέρα.

Μέσω προσομοίωσης χώρου, διαπιστώθηκε ότι ο πρώτος χώρος -που προοριζόταν για ξεκούραση των ασθενών και ήταν στενόμακρος και ψηλός- ήταν ακατάλληλος για ομιλία, κατάλληλος όμως για μουσική — όπως ύμνοι και ψαλμοί. Αυτό οφείλεται στον μεγάλο χρόνο ανάκλασης, που είναι περίπου στα 3 δευτερόλεπτα. Για τον δεύτερο χώρο, τον ημίκλειστο -επίσης ακατάλληλος για ομιλία- με προσεγγιστικό υπολογισμό, έχουμε περίπου 1.3 δευτερόλεπτα αντήχηση, με κάποιες τρίτης τάξεως καθυστερημένες ανακλάσεις από απέναντι τοίχους που επιδρούσαν συνολικά, οδηγώντας σε αδυναμία ευκρίνειας του λόγου.

Λόγω της ακουστικής του χώρου ήταν πασιφανές πως η ομιλία και συνομιλία μεταξύ ασθενών και ιερέων δεν ήταν προτιμώμενη σε αυτούς τους δυο χώρους.

 

 Αρχαία θέατρα

Θέατρο της Επιδαύρου

Στα αμφιθέατρα έχουμε μια εκπληκτική σύζευξη των τεχνών. Ποίηση, δράμα, μουσική, χορός και θρησκεία, συγχωνεύονται σε μια ακουστική εμπειρία μεγάλου δημόσιου χώρου. Το κάθε αμφιθέατρο μπορούσε να δεχθεί ένα μεγάλο κοινό, διατηρώντας κατάλληλες ανακλάσεις ώστε να γίνεται ο λόγος των καλλιτεχνών ευδιάκριτος απ’ όλους τους πολίτες που παρακολουθούσαν. Είναι, ουσιαστικά, από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της Αρχαίας Ελληνικής Δημοκρατίας, το γεγονός του να μπορεί να παρακολουθήσει ένα μεγάλο μέρος πολιτών μια παράσταση, για σκοπούς ψυχαγωγίας και πληροφόρησης.

Αρκετές μεγάλες ελληνικές πόλεις βρίσκονταν δίπλα σε λόφους και αυτό έδινε την δυνατότητα κατασκευής ανοιχτών αμφιθεάτρων, μιας και συνδιαζόταν η κατασκευή με την ανάκλαση που πρόσφερε ο λόφος για βελτίωση της αντήχησης. Πιθανόν, αν η γεωγραφική θέση της Ελλάδας δεν αποτελούνταν από βουνά και λόφους, να μην έφτανε το κράτος σε θέση δημιουργίας τέτοιων θαυμαστών οικοδομημάτων αλλά εντελώς διαφορετικών.

Ως η πρωτεύουσα της δημοκρατίας, η Αθήνα παραχωρούσε στους πολίτες της χώρους που μπορούσαν να στεγάσουν περί τα 15.000 άτομα. Λόγω της υποβοηθούμενης από τα αμφιθέατρα άνθησης των τεχνών και την έλευση σχεδόν όλων των πολιτών σε παραστάσεις αυτών, παρατηρήθηκε ότι υπήρχε ένα συνεχώς αυξανόμενο κοινό, και πως η προσέλευσή του στις παραστάσεις το επηρέαζε τόσο συναισθηματικά όσο και διανοητικά.

Σ’ επόμενο άρθρο θα ασχοληθούμε περισσότερο με την ακουστική πίσω από τα αμφιθέατρα και θα ανακαλύψουμε για ποιο λόγο ήταν ικανά να διατηρήσουν τέλεια ακουστική, παρ’ όλο που οι θεατές σ’ αυτά ήταν τόσοι πολλοί, όπως και το πώς ήταν δυνατόν κάποιος που καθόταν 60 μέτρα μακριά να ακούει τους διαλόγους του θεατρικού έργου.





ΠΗΓΗ
Παπαλιάς Τάσος

ΠΡΩΤΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ

Nα γίνει μετάφραση του παρακάτω κειμένου
ΜΟΝΑΔΕΣ 40 
 

Cum Africanus esset in Literno, complures duces praedonum venerunt forte ad eum salutatum. Tum Scipio, cum existimasset eos venisse captum se ipsum, conlocavit praesidium domesticorum in tecto. Ut praedones animadverterunt id, armis abiectis appropinquaverunt ianuae et nuntiaverunt Scipioni clara voce
(incredibile auditu!) venisse se admiratum virtutem eius.
..............................................................................................................................................................................................................................................................
Curius  et Fabricus, antiquissimi viri, et antiquiores his Horatii locuti sunt cum suis plane ac dilucide; utebantur verbis non Sicanorum aut Pelasgorum, qui dicuntur primi coluisse Italiam, sed suae aetatis. Tu autem, proinde quasi loquaris cum matre Evandri nunc, uteris sermone obseleto iam abhinc multis annis, quod vis neminem scire atque intellegere,quae dicas.

Β1. Nα γράψετε τους παρακάτω τύπους που ζητούνται

 Literno: αιτιατική ενικού
complures: γενική πληθυντικού
duces: αφαιρετική πληθυντικού
praedonum: αιτιατική ενικού
forte: ονομαστική ενικού
salutatum: αφαιρετική σουπίνο
existimasset: β' πρόσωπο υποτακτικής παρατατικού
tectum: δοτική ενικού
ipsum: δοτική πληθυντικού ενικού αριθμού
abiectis: αιτιατική ενικού
clara: υπερθετικό βαθμό
incredibile: συγκριτικό βαθμό
virtutem: γενική πληθυντικού
admiratum: απαρέμφατο παθητικού μέλλοντα
eius: γενική ενικού
ΜΟΝΑΔΕΣ 15

 Β2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τα παρακάτω 
antiquiores: υπερθετικό βαθμό
plane: συγκριτικό βαθμό
dilucide: υπερθετικό βαθμό
utebantur: α' υποτακτικής ενεστώτα
Sicanorum: ονομαστική πληθυντικού
locuti sunt: α' πρόσωπο υπερσυντελίκου
dicuntur: α' πρόσωπο ενεστώτα
coluisse: απαρέμφατο ενεστώτα
aetatis: γενική πληθυντικού
Evandri: ονομαστική ενικού
sermone: γενική ενικού
obseleto: ονομαστική ενικού
multis: συγκριτικό και υπερθετικό βαθμό
vis: β' πρόσωπο παρακειμένου
intellegere: γ' ενικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα
ΜΟΝΑΔΕΣ 15

Γ1. Να γίνει πλήρης συντακτική ανάλυση των παρακάτω
salutatum, in tecto, captum, abiectis, incredibile, auditu, his, plane, cum suis, abhinc, annis, cum matre,
ΜΟΝΑΔΕΣ 12 

Γ2. Να αναγνωρίσετε τα είδη των προτάσεων και να δικαιολογήσετε τον τρόπο έγκλισης και εκφοράς τους
cum se ipsum captum venisse eos existimasset (Μονάδες 3)
proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris (Μονάδες 3)
ΜΟΝΑΔΕΣ 6 

Γ3. Nα εκφραστεί με άλλους τρὀπους ο σκοπός
Cum Africanus in Literno esset, complures praedonum duces forte salutatum ad eum venerunt.
ΜΟΝΑΔΕΣ 3 

Γ4. Να μετατραπεί σε μετοχή η πρόταση η υπογραμμισμένη
Tu autem, proinde quasi loquaris cum matre Evandri nunc, uteris sermone obseleto iam abhinc multis annis, quod vis neminem scire atque intellegere, quae dicas.
ΜΟΝΑΔΕΣ 3

 Γ5. Να γίνει η ενεργητική σύνταξη παθητική και το αντίστροφο
Cum Africanus in Literno esset, complures praedonum duces forte salutatum ad eum venerunt (Μονάδες 3)
Tu autem, proinde quasi loquaris cum matre Evandri nunc, uteris sermone obseleto iam abhinc multis annis (Μονάδες 3)
ΜΟΝΑΔΕΣ 6 


ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΛΙΑΚΑΣ, φιλόλογος

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΚΑΙΑΔΑ

Οι Σπαρτιάτες δεν πέταγαν στη χαράδρα τα ασθενικά παιδιά, αλλά προδότες, εγκληματίες και αιχμαλώτους


Σύμφωνα με τον μύθο οι αρχαίοι Σπαρτιάτες πετούσαν τα ασθενικά τους παιδιά στον Καιάδα.
Αυτό όμως που επιβεβαιώνεται από την έρευνα, είναι ότι στον Καιάδα οι Σπαρτιάτες δεν έριχναν τα προβληματικά παιδιά.
Εκεί εκτελούσαν τους καταδικασμένους σε θάνατο, τους επίορκους, τους προδότες, τους εγκληματίες και τους αιχμάλωτους πολέμου.
Στον Καιάδα κατέληξε ο ήρωας του Β΄ Πελοποννησιακού πολέμου Αριστομένης ο Ανδανιεύς, μαζί με 50 αιχμάλωτους Μεσσηνίους, αλλά εκεί επρόκειτο να πετάξουν και τον βασιλιά Παυσανία που είχε καταδικαστεί σε θάνατο ως προδότης.

Ο Καιάδας, το σπηλαιοβάραθρο του «τρόμου», βρίσκεται κοντά στο χωριό Τρύπη, 10 χλμ. από τη Σπάρτη, δίπλα στο δημόσιο δρόμο Σπάρτης – Καλαμάτας.
Η ύπαρξη βαράθρου με ανθρώπινα οστά στην Τρύπη ήταν για πολλά χρόνια γνωστή, αλλά η πρώτη επίσημη επιτόπια έρευνα έγινε το 1983.
Τα περισσότερα οστά ήταν όντως ανθρώπινα.
Οστά βρέθηκαν και σε φυσικές σχισμές και σε εσοχές ψηλότερα από το σημερινό δάπεδο.Ο Καιάδας, το σπηλαιοβάραθρο του «τρόμου», βρίσκεται κοντά στο χωριό Τρύπη, 10 χλμ. από τη Σπάρτη, δίπλα στο δημόσιο δρόμο Σπάρτης – Καλαμάτας.
Η ύπαρξη βαράθρου με ανθρώπινα οστά στην Τρύπη ήταν για πολλά χρόνια γνωστή, αλλά η πρώτη επίσημη επιτόπια έρευνα έγινε το 1983.
Τα περισσότερα οστά ήταν όντως ανθρώπινα.
Οστά βρέθηκαν και σε φυσικές σχισμές και σε εσοχές ψηλότερα από το σημερινό δάπεδο.

                                


                             Η ανατροπή του μύθου 
Σύμφωνα με την ανθρωπολογική μελέτη πρόκειται για σκελετούς που ανήκουν σε άνδρες και λίγοι σκελετοί προέρχονται από γυναίκες.
Άρα καταρρίπτεται ο μύθος για νεογέννητα που δήθεν πετούσαν εκεί λόγω αναπηρίας.
Άλλωστε πολλοί διακεκριμμένοι Σπαρτιάτες δεν ήταν αρτιμελείς όπως ο ποιητής Τυρταίος που ήταν τυφλός κι ο βασιλιάς Αγησίλαος που ήταν χωλός.
Προφανώς, το σπηλαιοβάραθρο χρησιμοποιήθηκε από τους Σπαρτιάτες κυρίως στη διάρκεια των Μεσσηνιακών πολέμων για την καταδίκη σε θάνατο των εχθρών της Σπάρτης ή των προδοτών.
Στον Καιάδα μάλιστα είχε αποφασιστεί να πεταχτεί και το πτώμα του καταδικασμένου σε θάνατο, προδότη βασιλιά της Σπάρτης, Παυσανία, κάτι που τελικά δεν έγινε.
Μαζί με τα οστά στον Καιάδα βρέθηκαν και  αιχμές από βέλη και δόρατα. Ένα θραύσμα κρανίου είχε καρφωμένη πάνω του την αιχμή βέλους. Βρέθηκαν επίσης, λύχνοι και σιδερένιοι χαλκάδες-δεσμά.
Άρα επιβεβαιώνεται και η θεωρία ότι εκτελούσαν εκεί φυλακισμένους ή αιχμαλώτους.
Ο κατακρημνισμός ήταν ένας ατιμωτικός θάνατος, γιατί αφορούσε εγκληματίες και επειδή το σώμα έμενε άταφο άρα η ψυχή του εγκληματία δεν θα έβρισκε ποτέ γαλήνη. Ήταν η αιώνια τιμωρία.

  
Η αρχή του μύθου

Ο μύθος με τα ασθενικά παιδιά ξεκίνησε από τον Πλάτωνα, ο οποίος στην «Πολιτεία» έκανε λόγω για θανάτωση ασθενικών βρεφών σε βάραθρο.
Βέβαια ο Πλάτωνας αναφερόταν στην κλασική Αθήνα και όχι στη Σπάρτη.
Ίσως ο μύθος λοιπόν να ταυτίστηκε με μια αναφορά του Πλουτάρχου στον βίο του Λυκούργου για τους «Αποθέτες».
Σύμφωνα μ” αυτή οι Σπαρτιάτες οδηγούσαν τα νεογέννητα σε μια επιτροπή γερόντων.
Αν το πόρισμα της επιτροπής ήταν αρνητικό σήμαινε ότι το παιδί δεν θα ήταν ικανός πολίτης για τη Σπάρτη.
Τότε το οδηγούσαν στους «Αποθέτες», ένα βάραθρο κάπου στον Ταΰγετο, έτσι ώστε το ασθενές βρέφος να πεθάνει μεν, αλλά ο θάνατός του να μη βαρύνει την πολιτεία.
Η έρευνα υποστηρίζει ότι σ΄ αυτή την περίπτωση υπήρχαν εξακριβωμένες βαριές δυσμορφίες και όχι ελαφρές αναπηρίες. Προφανώς αυτό ίσχυε και για τα παιδιά εκτός γάμου.

Οι εκτελέσεις των αιχμαλώτων

Ο Ηρόδοτος κάνει λόγο για εκτελέσεις αιχμαλώτων που γίνονταν πάντα νύχτα αλλά στη φυλακή.
Δεν υπάρχει καμία αναφορά στον Καιάδα. Ίσως εκεί να ρίχνονταν τα σώματα μετά την εκτέλεση.
Υπάρχουν ελάχιστες μαρτυρίες για ανθρωποκτονίες στη Σπάρτη και ακόμη λιγότερες για τις ποινές που επιβάλλονταν. Γενικότερα, στην αρχαιότητα οι αναφορές είναι περιορισμένες.

Η μυθολογία με τον Καιάδα φαίνεται να ξεκίνησε το 1904 μετά από έρευνα στο σπηλαιοβάραθρο.
Τα οστά που βρέθηκαν θεωρήθηκε ότι ανήκαν σε μικρά παιδιά και γι αυτό οι αρχαιολόγοι της εποχής κατέληξαν στο συμπέρασμα, ότι οι αρχαίοι Σπαρτιάτες έριχναν στον γκρεμό τα ανάπηρα παιδιά.
Το 1956 που η επιστήμη είχε προχωρήσει ξεκίνησε επιστημονική έρευνα με τη μέθοδο του άνθρακα 14, που απέδειξε ότι τα ευρήματα των οστών ανήκαν κυρίως σε ενήλικους και έφεραν κατάγματα.
Κατά τη δεκαετία του 1980, αλλά και το 2003, αρχαιολογικές και σπηλαιολογικές αποστολές έβαλαν στόχο να επιβεβαιώσουν τη θεωρία καταρρίπτοντας το μύθο περί ασθενικών βρεφών.
Οι επιστήμονες κατέβηκαν στον Καιάδα τουλάχιστον μέχρι κάποιο σημείο.
Το κατά πόσο έφτασαν στον «πάτο» του πηγαδιού αυτό δεν το ξέρουμε.
Άλλωστε μετά από τόσες χιλιάδες χρόνια είναι πιθανό η γεωλογική δομή του Καιάδα να έχει αλλάξει.
Σημασία έχει ότι η έρευνα απέδειξε πως η πολυθρύλητη σπαρτιάτικη σκληρότητα, τουλάχιστον σε αυτό το θέμα, ήταν μια λανθασμένη εκτίμηση και η διαιώνιση αυτού του ισχυρισμού, ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας και όχι της ιστορικής αλήθειας.











ΠΗΓΗ
Μηχανή του χρόνου