Chuck Palahniuk Fight club, Του Παντελή Λιάκα

Fight club: Ανατομία ενός ιδιαίτερου βιβλίου

Ο Τσαρλς Μάικλ Πόλανικ είναι ένας από τους γνωστότερους Αμερικάνους συγγραφείς, κυρίως λόγω της μεγάλης επιτυχίας του πρώτου του βιβλίου με τον τίτλο Fight Club, το οποίο έγινε κινηματογραφική ταινία με πρωταγωνιστή τον Brad Pitt και τον Edward Norton. Η ιδέα της υπόθεσης του μυθιστορήματος γεννήθηκε όταν ο Τ. Πόλανικ έμπλεξε σε έναν καυγά στο δρόμο, κάτι που τελικά αποτέλεσε και το έναυσμα για να συνεχιστεί επιτυχώς και στην υπόθεση του βιβλίου. 

Η αρχική άρνηση από τους εκδότες να εκδώσουν το βιβλίο του με το τίτλο Ιnvisible Monsters δεν τον πτόησε, αλλά απεναντίας του έδωσε δύναμη για να γράψει το Fight Club, έστω και αν δίχασε τους κριτικούς ως προς την λογοτεχνική του αξία. Σαν απόφοιτος του τμήματος Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο άσκησε διάφορες δουλειές, όπως συντάκτης σε τοπική εφημερίδα, μηχανικός, ενώ δεν δίσταζε να συμμετέχει στα δρώμενα του τόπου του, κάτι που του έδινε έμπνευση για την συγγραφική του δραστηριότητα. 

Το Fight Club σημαδεύτηκε από τις ατυχίες του οικογενειακού του περιβάλλοντος, καθώς την περίοδο που το έγραφε η μητέρα του πέθαινε από καρκίνο, ενώ ο πατέρας του μαζί με τη σύζυγό του δολοφονήθηκαν από τον πρώην σύζυγο εκείνης. Η επιτυχία του πρωτοεμφανιζόμενου τότε συγγραφέα του έδωσε ένα τεράστιο αναγνωστικό κοινό, απογειώνοντας στην ουσία την μετέπειτα καριέρα του.

Το Fight Club αποτελεί εντέλει μια αλληγορική, φιλοσοφική ονείρωξη που καυτηριάζει τον τρόπο ζωής και μας οδηγεί μοιραία δέκα χρόνια μετά στην ηθική πρώτα απ' όλα, και έπειτα οικονομική κατάρρευση.

Αφήγηση-Γλώσσα-Πλοκή

Η αφήγηση είναι σε πρώτο πρόσωπο, το οποίο βοηθάει τον αναγνώστη να εισαχθεί στο σύμπαν του ήρωα που άλλοτε είναι σκοτεινό και άλλοτε πάλι βίαιο ή κωμικό. Οι συγκρούσεις μεταξύ ατόμων δίνονται με αρκετό ρεαλισμό, ενώ δεν λείπουν και οι ψυχικές συγκρούσεις που χαρακτηρίζουν την ασταθή προσωπικότητα του αφηγητή. Το Fight Club αποτελεί εντέλει μια αλληγορική, φιλοσοφική ονείρωξη που καυτηριάζει τον τρόπο ζωής και μας οδηγεί μοιραία δέκα χρόνια μετά στην ηθική, πρώτα απ' όλα, και έπειτα οικονομική κατάρρευση. Η γλώσσα και το ύφος του είναι απλά, ώστε να είναι εύκολο σε οποιονδήποτε επιθυμεί να το διαβάσει. Η πλοκή του βιβλίου είναι συναρπαστική, καθώς ο συγγραφέας φροντίζει να δίνει συνεχώς νέα στοιχεία και να προκαλεί καινούργια ερωτήματα, μέχρι το απρόσμενο και ευφυές φινάλε.

Η αρχή

Το βιβλίο αρχίζει με την εικόνα ενός ανθρώπου (δεν είναι άλλος από τον αφηγητή) που βρίσκεται στην ταράτσα ενός κτιρίου, έχοντας τοποθετήσει ένα όπλο στο στόμα του, στην προσπάθειά του να αυτοκτονήσει. Το σπίτι του έχει υποστεί ανεπανόρθωτες ζημιές από μια μεγάλη έκρηξη που δεν γνωρίζει τι την προκάλεσε, ενώ στη συνέχεια ο αφηγητής μας μεταφέρει πίσω στο χρόνο για να μας απαλλάξει από τα ερωτήματα που μας ταλανίζουν σχετικά με το πώς κατέληξε σε αυτή τη κατάσταση. Το τέλος, όπως θα δούμε, θα ανατρέψει όσα νομίζαμε ότι γνωρίζουμε.

Ο κόσμος του Fight Club είναι βυθισμένος στη τρέλα, τη βιαιότητα αλλά ταυτόχρονα παραμένει προσγειωμένος, μέσα από τα μάτια των αντί-ηρώων του, στη πραγματικότητα.

Υπόθεση

Ένας υπάλληλος γραφείου πάσχει από αυπνίες με αποτέλεσμα να αναζητεί τρόπους να ξεφύγει από αυτή την κατάσταση. Αρχίζει τις επισκέψεις σε κέντρα υποστήριξης αρρώστων για καρκινοπαθείς, παρόλο που δεν είναι άρρωστος, απ' όπου παίρνει ένα αίσθημα χαράς. Εκεί γνωρίζει την Μάρλα Σίνγκερ, η οποία και εκείνη νομίζει ότι είναι άρρωστη και αποτελεί το πρόσωπο που θα τον δεσμεύσει ώστε να μην μπορεί να ξεφύγει από κοντά της. Στο δρόμο του συναντά έναν κατασκευαστή σαπουνιών, ονόματι Τάιλερ, μαζί με τον οποίον θα συμφωνήσει να φτιάξουν λέσχες πάλης στις οποίες ομάδες γιάπηδων θα παίζουν ξύλο μέχρι τελικής πτώσης, προσπαθώντας να αποβάλλουν την κοινωνική καταπίεση που τους διακατέχει. Μια ιστορία χάους, σαπουνιού και αναρχίας αποτελεί εν ολίγοις τη ραχοκοκαλιά πάνω στην οποία ξεδιπλώνεται η πλοκή του βιβλίου. Ο κόσμος του Fight Club είναι βυθισμένος στη τρέλα, τη βιαιότητα, αλλά ταυτόχρονα παραμένει προσγειωμένος, μέσα από τα μάτια των αντί-ηρώων του, στη πραγματικότητα.

Οι κανόνες της λέσχης

Η λέσχη έχει μερικούς βασικούς κανόνες τους οποίους όλοι πρέπει να ακολουθήσουν προκειμένου να συνεχίζουν να αποτελούν μέλη της:

1. Να μην μιλάτε για το Fight club.
2. Nα μην μιλάτε για το Fight club.
3. Όταν κάποιος φωνάζει να σταματήσει ή κουράζεται ο αγώνας τελειώνει.
4. Παλεύουμε μόνο ανά δυο.
5. Ένας καβγάς τη φορά.
6. Χωρίς παπούτσια και πουκάμισα.
7. Οι καβγάδες θα διαρκούν όσο πρέπει.
8. Αν είναι η πρώτη σας νύχτα στο Fight Club, πρέπει να πολεμήσετε.

Αργότερα προστίθενται και άλλοι κανόνες. Ο πρώτος είναι ότι κανένας δεν αποτελεί το κέντρο της λέσχης πάλης, εκτός από τους δύο άντρες που αγωνίζονται. Ο δεύτερος κανόνας είναι ότι οι αγώνες πάλης θα είναι πάντα δωρεάν για τα μέλη πάλης, κάτι που δίνει την ώθηση να διαμορφωθούν πολλές λέσχες πάλης σε διάφορες περιοχές της χώρας. 

Ο Τάιλερ σε αυτό το σημείο χρησιμοποιεί περίτεχνες αντί-καταναλωτικές μεθόδους και τεχνικές, ωθώντας τα μέλη από τις λέσχες να κάνουν επιθέσεις σε διάφορες εταιρείες. 

Μαζί με τα πιο αφοσιωμένα μέλη της λέσχης τελικά ο Τάιλερ θα διαμορφώσει το "Έργο Μακελειό" που αποτελεί το επόμενο βήμα της καταστροφικής τους δραστηριότητας, βάζοντας τον αφηγητή σε άσχημες υποψίες, καθώς τα πράγματα ωθούνται στα άκρα, με δυσμενείς συνέπειες για όλους. 

Ο αφηγητής θα προσπαθήσει να θέσει τέρμα στις λέσχες πάλης, αναζητώντας τον Τάιλερ που όμως έχει γίνει άφαντος.

Τα πρόσωπα

Ο αφηγητής, που δεν κατονομάζεται ποτέ με το όνομά του, αποτελεί ένας άνθρωπο που έχει απογοητευτεί με την φιλοσοφία της σύγχρονης κοινωνίας που βασίζεται στον καταναλωτισμό. Κατοικεί σε ένα υπερσύγχρονο διαμέρισμα αλλά είναι απογοητευμένος από τη ζωή.

Αφηγητής
Ο αφηγητής, που δεν κατονομάζεται ποτέ με το όνομά του, αποτελεί ένας άνθρωπο που έχει απογοητευτεί με την φιλοσοφία της σύγχρονης κοινωνίας που βασίζεται στον καταναλωτισμό. Κατοικεί σε ένα υπερσύγχρονο διαμέρισμα αλλά είναι απογοητευμένος από τη ζωή. Σε μια προσπάθεια να ξεφύγει από την αυπνία, που του έχει προκαλέσει ο ανιαρός σύγχρονος τρόπος ζωής, θα στραφεί σε έναν γιατρό ο οποίος τον καθησυχάζει ότι η κατάστασή του δεν είναι κάτι σοβαρό. Στη συνέχεια ο αφηγητής θα στραφεί σε ομάδες υποστήριξης αρρώστων με πραγματικά προβλήματα, στις οποίες θα βρει την ηρεμία του ύπνου του, μέσα από τα συναισθηματικά ξεσπάσματα που του προκαλούν τα δεινά του, με αποτέλεσμα να εθιστεί στο να συχνάζει συνεχώς εκεί.

Τάιλερ
Απογοητευμένος ο αφηγητής θα αποφασίσει να κάνει ταξίδι διακοπών. Επισκέπτεται μια έρημη παραλία, όπου εκεί συναντά τον Τάιλερ, έναν χαρισματικό άνθρωπο που παράγει σαπούνι για τα προς το ζην. Ένα βράδυ ο Τάιλερ δείχνει στον αφηγητή πώς να φτιάχνουν σαπούνι, ενώ στη συνέχεια του αποτυπώνει ένα σημάδι χρησιμοποιώντας ένα κουτί αλισίβας καίγοντάς του το χέρι. Ο Τάιλερ του δίνει τον αριθμό του τηλεφώνου του και μετά την επιστροφή του ο αφηγητής διαπιστώνει ότι το σπίτι του έχει ανατιναχτεί από μια ύποπτη έκρηξη. Τον Τάιλερ ακολούθως συναντά σε ένα μπαρ, οπού εκεί αποφασίζουν να συμμετάσχουν σε ένα βρώμικο αγώνα που διαδραματίζεται σε μπαρ και χώρους στάθμευσης, προσελκύοντας την προσοχή των άλλων ανδρών. Οι αγώνες είναι σκληροί με κοψίματα και μώλωπες στα πρόσωπά τους, ενώ διαρκώς οι λέσχες πάλης αυξάνονται. Οι δυο άντρες δεν μένουν εκεί αλλά συνεχίζουν με το να αρχίζουν μια σειρά από νυχτερινές εργασίες, όπου διαπράττουν πράξεις αναρχίας και πολιτικής ανυπακοής.

Μεγάλος Μπομπ
Ένας μεσήλικας επιζών καρκίνου των όρχεων ο οποίος ανήκει σε μια ομάδα υποστήριξης που πηγαίνει ο αφηγητής. Ο Μπόμπ είναι ο πρώτος που θα ενθαρρύνει τον αφηγητή να κλαίει στις συνεδριάσεις της ομάδας υποστήριξης. Ο αφηγητής συναντά και πάλι τον Μπόμπ μετά την αποχώρησή του από τις ομάδες, όταν ο Μπόμπ γίνεται μέλος του Fight Club. Ο Μπόμπ σκοτώνεται όταν είναι σε επιχείρηση για το ''Έργο Μακελειού'', προτρέποντας τον αφηγητή να προσπαθήσει να κλείσει το Fight Club και το ''Έργο μακελειό'' που είχε δημιουργήσει ο Τάιλερ.

Αγγελικό πρόσωπο
Ένας νεαρός άνδρας που διασκεδάζει στο Fight Club. Δεσμεύεται με αφοσίωση στο Fight Club και αργότερα επίσης στο ''Έργο Μακελειού''. Γνωρίζει άλλη μια σκληρή ήττα στα χέρια του Αφηγητή, αφήνοντας για άλλη μια φορά το όμορφο πρόσωπό του πρησμένο και παραμορφωμένο.

Ντετέκτιβ
Ένας ντετέκτιβ της αστυνομίας ερευνά την έκρηξη στο σπίτι του αφηγητή. Μετά την συνομιλία με τον αφηγητή από το τηλέφωνο για την ύποπτη φύση της έκρηξης, του ζητά να μην εγκαταλείψει την πόλη.

Αφεντικό του αφηγητή
Το ανώνυμο αφεντικό παρουσιάζεται ολοένα και πιο φτωχικά σε όλο το μυθιστόρημα. Είναι εμπνευσμένος από τον Τάιλερ και ο αφηγητής συνειδητοποιεί ότι, υπό το πρόσχημα του Τάιλερ, έχει παγιδέψει με εκρηκτικά την οθόνη του υπολογιστή του αφεντικού του, με αποτέλεσμα να τον σκοτώσει.

Μάρλα
Σε αυτές τις ομάδες υποστήριξης θα γνωρίσει τη Μάρλα Σίνγκερ. Η ίδια είναι μια γυναίκα που νιώθει άρρωστη, αλλά στην ουσία προσποιείται ότι πεθαίνει από την αρρώστια της. Μαζί της ο αφηγητής θα ξεχάσει τα συναισθηματικά του ξεσπάσματα και κλάματα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να κοιμηθεί. Ένα βράδυ ο αφηγητής βλέπει ένα όνειρο, όπου ο ίδιος έχει σεξουαλικές σχέσεις με τη Μάρλα Σίνγκερ. Το επόμενο όμως πρωί, ο Τάιλερ του λέει ότι συνάντησε τη Μάρλα χθες το βράδυ και οι δυο τους έκαναν σεξ. Ο Αφηγητής είναι οργισμένος, καθώς η Μάρλα ήταν ο λόγος που δεν μπορούσε να απολαύσει τις ομάδες υποστήριξης. Έχοντας την εικόνα της Μάρλας στο μυαλό του θα αποσύρει την προσοχή του από τον Τάιλερ. Ο αφηγητής έρχεται στο σπίτι κάθε μέρα από τη δουλειά του για να ακούσει τη Μάρλα και τον Τάιλερ να κάνουν σεξ και να μιλούν μεταξύ τους με τα ονόματά τους. Ο Αφηγητής τρέχει πίσω στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του και καλεί τη Μάρλα να μάθει αν είχε σεξουαλική επαφή με τον Τάιλερ. Η Μάρλα ενοχλημένη από την συμπεριφορά του κατορθώνει να το παραδεχτεί. Όταν ο αφηγητής τη ρωτά ποιο είναι το όνομά του εκείνη του απαντά ότι είναι ο Τάιλερ.

Όλοι πλέον αποκαλούν τον αφηγητή με το προσωνύμιο ''Κύριε', εννοώντας ότι πρόκειται για τον ίδιο τον Τάιλερ. Όπου και αν πάει τον φωνάζουν έτσι, μέχρι και τα μέλη από τις λέσχες πάλης. Ο αφηγητής αναζητά απεγνωσμένα τον Τάιλερ, ο οποίος έχει χαθεί μετά το ''Έργο μακελειού'' που είχε οργανώσει, χωρίς να δώσει σημεία ζωής. Όλοι του λένε ότι είναι στο Σιάτλ και εκεί ο αφηγητής καταφεύγει για να τον βρει.

Ρέιμοντ Χέσελ
Ένας υπάλληλος παντοπωλείου που ο αφηγητής απειλεί με θάνατο κατά τη διάρκεια μιας «ανθρωποθυσίας", την ανάθεση της οποίας έχει δώσει ο Τάιλερ. Ο αφηγητής κρατά ένα όπλο στο κεφάλι του Ρέιμοντ Χέσελ και τον ρωτάει τι πραγματικά ήθελε να κάνει στη ζωή του. Ο Χέσελ παραδέχεται ότι ήθελε να γίνει κτηνίατρος, αλλά αυτό απαιτούσε πολύ μεγάλη εκπαίδευση. Ο αφηγητής παίρνει το δίπλωμα οδήγησής του και λέει στον Χέσελ ότι θα κάνει έλεγχο σε αυτόν μέσα σε λίγες εβδομάδες. Αν κατά την επιστροφή του δεν εργάζεται, τότε ο αφηγητής λέει ότι θα τον σκοτώσει.

Μηχανικός
Ένα μέλος της λέσχης πάλης που ειδικεύεται στην επισκευή αυτοκινήτων και ο οποίος ισχυρίζεται ότι είναι σε θέση να φτιάξει οποιοδήποτε όχημα. Ο μηχανικός παίρνει τον αφηγητή από την εργασία του και τον ωθεί να ολοκληρώσει μια ''ανθρώπινη θυσία", καθώς και ''λιποαναρρόφηση από τους γοφούς των πλουσιότερων Αμερικανών'' για την παραγωγή σαπουνιού. Προετοιμάζει μια τούρτα γενεθλίων για τον αφηγητή. Κατά τη διάρκεια της κίνησης οι δύο άνδρες αγωνίζονται για τον έλεγχο του αυτοκινήτου, όμως ο αφηγητής προσπαθεί να συντρίψει το όχημα σκόπιμα.

Ένας μπάρμαν που ο αφηγητής τον συναντά στο Σιάτλ, ενώ ψάχνουν για τον Τάιλερ, τον ωθεί να ανακαλύψει ότι ο ίδιος ο αφηγητής και ο Τάιλερ είναι το ίδιο πρόσωπο.

Μπάρμαν
Ένας μπάρμαν που ο αφηγητής τον συναντά στο Σιάτλ, ενώ ψάχνουν για τον Τάιλερ. Αποκαλεί τον αφηγητή "Ο κύριος Ντάρντεν": Δεν είναι κανείς εδώ να μας ακούσει κύριε Ντάρντεν. Χθες το βράδυ είχαμε είκοσι εφτά απώλειες. Το μέρος αδειάζει κάθε βράδυ μετά από τη Λέσχη Πάλης και οδηγεί τον Αφηγητή στη θέαση της πραγματικότητας, δηλαδή τον ωθεί να ανακαλύψει ότι ο ίδιος ο αφηγητής και ο Τάιλερ είναι το ίδιο πρόσωπο.

Χλόη
Μια γυναίκα που ο αφηγητής τη συναντά σε μια ομάδα υποστήριξης. Η Χλόη έχει καρκίνο στον εγκέφαλο και είναι αντιμέτωπη με το θάνατο. Την βλέπουμε να κάνει επιθετικές σεξουαλικές προτάσεις προς τον Αφηγητή, εξηγώντας του ότι θέλει να κάνει πραγματικό σεξ ξανά προτού πεθάνει. Αργότερα, ο αφηγητής ακούει για το θάνατό της, μέσω της αδελφής της, Γκλέντα.

Κυρία
Ο οικοδεσπότης ενός περίτεχνου πάρτι που εργαζόταν ο Τάιλερ σαν προμηθευτής. Ο Τάιλερ αφηγείται την ιστορία του πώς οδήγησε την Κυρία σε συναισθηματική κατάρρευση, αφήνοντας ένα σημείωμα στο υπνοδωμάτιό της, υποστηρίζοντας ότι είχε κατουρήσει σε ένα από τα ακριβά μπουκάλια αρώματός της. Η Κυρία έγινε τρελή, ρίχνοντας όλα τα μπουκάλια στην τουαλέτα, αμφισβητώντας την αξία των σχέσεων της με το σύζυγό της και τους φίλους.

Διαστημοπίθηκοι
Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται από τον αφηγητή προκειμένου να περιγράψει τα ανώνυμα μέλη του ''Έργου Μακελειού''.

Αστυνομικός διευθυντής του Σιάτλ
Ο Αστυνομικός διευθυντής θέλει να πατάξει τις θέσεις των αγώνων πάλης γύρω από την πόλη του Σιάτλ, με αποτέλεσμα ο Τάιλερ και άλλα μέλη του ''Έργου μακελειού'' να του κάνουν μια επίσκεψη. Πείθουν τον διοικητή να ματαιώσει την έρευνά του, απειλώντας τον με ευνουχισμό. Ο Τάιλερ λέει στον διευθυντή ότι θα του αποστείλουν τον ένα από τους όρχεις του στους New York Times και τον άλλο στους Los Angeles Times. Από ένα στη κάθε εφημερίδα. Κάτι σαν δελτίο τύπου. Με άλλα λόγια καταστρέφει έτσι την φήμη του διευθυντή και οποιαδήποτε ευκαιρία για πολιτική καριέρα.

Ψευδαίσθηση
Ενώ νομίζει ο αφηγητής ότι είναι ο Τάιλερ αρχίζει και βιώνει το παραλήρημα της ψευδαίσθησης σιγά-σιγά, καθώς τα μέλη της Λέσχης Πάλης τον πετούν έξω από το χώρο, διότι δεν πιστεύουν τίποτα από όσα τους λέει, προσγειώνοντάς τον απότομα στην πραγματικότητα.

''Μα είμαι ο Τάιλερ Ντάρντεν. Εγώ επινόησα τη Λέσχη Πάλης. Η Λέσχη Πάλης είναι δική μου. Εγώ έγραψα αυτούς τους κανόνες. Κανένας σας δεν θα ήταν εδώ πέρα αν δεν ήμουν εγώ. Και εγώ λέω, τέρμα!''

''Προετοιμαστείτε για αποβολή μέλους σε τρία, δύο, ένα''.

''Ο κύκλος των αντρών σκάει πάνω μου, και διακόσια χέρια με γραπώνουν και με σηκώνουν, με χέρια και πόδια ανοιχτά, προς το φως''.

(...)

''Σε εκατό πόλεις, η Λέσχη Πάλης εξακολουθεί να υπάρχει χωρίς εμένα.''

 

Λύτρωση

Στην προσπάθειά του ο αφηγητής να σταματήσει τον Τάιλερ και τους οπαδούς του, μαθαίνει ότι αυτός είναι ο Τάιλερ. Ενώ ο Τάιλερ ξεκίνησε στην αρχή ως φίλος του αφηγητή, στη πορεία αποδεικνύεται εχθρός του, ενώ στο τέλος καταλήγει να είναι μέρος της προσωπικότητας του ίδιου του αφηγητή.

Στο τέλος ο Τάιλερ σχεδιάζει να πεθάνει ως μάρτυρας για το ''Έργο Μακελειού'', όμως αντίθετα ο αφηγητής προσπαθεί να τον σταματήσει (τον ίδιο του τον εαυτό στην ουσία). Στις προσπάθειές του να σταματήσει τον Τάιλερ, κάνει ειρήνη με την Μάρλα -που γνώριζε πάντα τον αφηγητή ως Τάιλερ- και εξηγεί σε αυτήν ότι δεν είναι ο Τάιλερ Ντάρντεν.

Ο αφηγητής τελικά αναγκάζεται να αντιμετωπίσει τον Τάιλερ στην οροφή του κτιρίου. Ο αφηγητής στέκεται ακίνητος με την απειλή όπλου του Τάιλερ να βρίσκεται στο στόμα του. Το κτίριο είναι γεμάτο εκρηκτικά που αναμένεται να εκραγούν σε λίγο. Η Μάρλα ακολούθως καταφτάνει στην ταράτσα με μία από τις ομάδες υποστήριξης. Παρόλο που υπάρχουν παντού εκρηκτικά δεν φοβούνται, αλλά μένουν εκεί και προσπαθούν να τον πείσουν να μην βάλει τέλος στη ζωή του.

Η Μάρλα τώρα δείχνει να ξεχωρίζει τον Τάιλερ από τον αφηγητή:

''Όχι ότι σ'αγαπώ ή τίποτα τέτοιο, φωνάζει η Μάρλα, αλλά νομίζω πως κι εγώ σε γουστάρω.''

''Ένα λεπτό''.

''Η Μάρλα γουστάρει τον Τάιλερ.''.

''Όχι, εσένα γουστάρω, λέει η Μάρλα. Ξέρω να σας ξεχωρίσω.''.

Κατόπιν ο Τάιλερ εξαφανίζεται, γιατί "ο Τάιλερ ήταν ψευδαίσθηση του εαυτού του''. Καθώς ο Τάιλερ έχει φύγει, ο αφηγητής περιμένει η βόμβα να εκραγεί και να τον σκοτώσει. Ωστόσο, η βόμβα δεν προκαλεί έκρηξη, καθώς ο Tάιλερ έχει αναμίξει τα εκρηκτικά με παραφίνη.

''Και τίποτα.''

''Δεν εκρήγνυται με τίποτα''.

''Με την κάννη του όπλου χωμένη στο καλό μου μάγουλο, λέω, Τάιλερ, ανακάτεψες τη νιτρογλυκερίνη με παραφίνη, ε;''.

''Πρέπει να το κάνω''.

''Πλησιάζουν τα ελικόπτερα της αστυνομίας''.

''Κι εγώ τραβώ τη σκανδάλη''.

Το τέλος

Ακόμα ζωντανός και κρατώντας το όπλο ο αφηγητής αποφασίζει να κάνει την πρώτη του απόφαση πραγματικότητα: βάζει το πιστόλι στο στόμα του και πυροβολεί τον εαυτό του. Λίγο καιρό αργότερα, ξυπνά σε ένα ψυχιατρικό ίδρυμα, πιστεύοντας ότι είναι νεκρός και έχει πάει στον Παράδεισο. Το βιβλίο τελειώνει με τα μέλη του ''Έργου Μακελειού'' που εργάζονται, ενώ ο αφηγητής λέει ότι τα σχέδιά τους εξακολουθούν να συνεχίζονται και ότι αναμένεται ο Τάιλερ να επιστρέψει πίσω.

Όπως και εκείνος αγωνίζεται τα ξεπεράσει τα ψυχολογικά του αδιέξοδα, έτσι και εμείς προσπαθούμε να βρούμε μια λύση στο πολύπλοκο νόημα της υπόθεσης που ακροβατεί μεταξύ ρεαλισμού και οφθαλμαπάτης,.

Γενική αποτίμηση

Το Fight Club τελικά καταφέρνει να περάσει πολλά μηνύματα μέσα από την φιλοσοφικά άρτια κοσμοθεωρία του, κάτι που δεν αφήνει κανέναν αδιάφορο. Ο συνδυασμός συνοπτικότητας, δράσης, κωμικών σκηνών, κινηματογραφικής αγωνίας, βίας, χάους και αναρχίας δίνει στον αναγνώστη την αίσθηση ότι ο ίδιος είναι ο πρωταγωνιστής.

Η κυριαρχία του πρώτου προσώπου αφήγησης, μέσα από το οποίο βιώνουμε τα γεγονότα της ιστορίας, μας αφήνει μια αίσθηση συμπάθειας προς τον ήρωα που, όπως και εκείνος αγωνίζεται τα ξεπεράσει τα ψυχολογικά του αδιέξοδα, έτσι και εμείς προσπαθούμε να βρούμε μια λύση στο πολύπλοκο νόημα της υπόθεσης που ακροβατεί μεταξύ ρεαλισμού και οφθαλμαπάτης, ύπνιου και ξύπνιου, αλήθειας και ψέμματος, λογικής και τρέλας.

ΠΗΓΗ

Bookpress.gr

Αντώνης Σαμαράκης ''Εν Ονόματι'', Του Παντελή Λιάκα

 



Ή θα διαλέξεις τη σιωπή για να μη χάσεις τη βολή σου, την ησυχία σου, ή θα αντιδράσεις, θα αντισταθείς, θα αγωνιστείς σε όλα αυτά τα αποτρόπαια, τα εφιαλτικά που γίνονται για σένα, υποτίθεται, αλλά χωρίς εσένα. (Α. Σαμαράκης, Εν ονόματι)

Η υπόθεση του μυθιστορήματος ''Εν Ονόματι'' λαμβάνει χώρο σε μια μικρή πόλη της Ελλάδας, τον Νοέμβριο του 98'. Ένα παιδί, ο Δημήτρης, 16 χρονών, μαθητής στη Β' λυκείου, γράφει στο κομπιούτερ του και ρίχνει στους δρόμους μια προκήρυξη. Είναι μια κίνηση διαμαρτυρίας και εξέγερσης εναντίον των διαφόρων Εν Ονόματι που καταδυναστεύουν τη ζωή μας, της αφαιρούν το αληθινό της νόημα, αλλοιώνοντας ή καταργώντας τις προσωπικές μας αποφάσεις. 

Στην πορεία του μυθιστορήματος αφορμώμενοι από αυτή την προκήρυξη παρεμβάλλονται άλλες οργανώσεις που σκορπούν προκηρύξεις, τρομοκρατούν με τις βίαιες, τρομοκρατικές συμπεριφορές τους τον κόσμο, προκαλούν τον διχασμό και τη διχόνοια, συσκοτίζοντας παράλληλα την αγαθή πράξη του μικρού μαθητή. Το τέλος είναι εντελώς αμφίρροπο με δυσμενείς συνέπειες για τη ζωή του μικρού μαθητή μέσα από τα ψυχολογικό αντίκτυπο που του δημιουργούν αυτές οι πράξεις. Η ενοχή τον βαραίνει και τον οδηγεί εντέλει σε ψυχολογικά αδιέξοδα με δυσάρεστες συνέπειες.

Η πεζογραφία του Αντώνη Σαμαράκη τοποθετείται στο χώρο της κοινωνικής καταγγελίας. Μέσα από τα έργα του προβάλλει έντονη η αγωνία για την πορεία του σύγχρονου κόσμου, η κοινωνική συνείδηση και η ανθρωπιστική κοσμοθεωρία του συγγραφέα. Η γλώσσα του είναι απλή, χωρίς επιτηδευμένο ύφος, ξεχωρίζει κυρίως για την πυκνότητα των νοημάτων.

Τον Σαμαράκη δεν τον ενδιαφέρουν ζητήματα που έχουν να κάνουν στενά με την πολιτική, αλλά με τον άνθρωπο. Γράφει δηλαδή για τα ανθρώπινα συναισθήματα, όπως διαφαίνεται και μέσα από τα βιβλία «Ζητείτε Ελπίς», το «Λάθος», το «Αρνούμαι». Όπως και αυτά, έτσι και το «Εν ονόματι» έχει έναν χαρακτήρα μανιφέστου, που διαπνέεται από αγωνιστικά φρονήματα και δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να το αγαπήσουν.

''Γλιστράμε στην παγίδα τους και κάνουμε αυτολογοκρισία, ευνουχίζουμε τον βαθύτερο εαυτό μας. Έτσι, πέφτουμε όχι μόνο σε χειμερία νάρκη αλλά σε νάρκη τεσσάρων εποχών. Καιρός δεν είναι λοιπόν να ξυπνήσουμε; Ώς πότε θα είμαστε δέσμιοι των ΕΝ ΟΝΟΜΑΤΙ;''(...)

Το κυρίαρχο χάρισμα του Σαμαράκη ήταν ότι αντίκριζε τα πράγματα με τρόπο απλό. Η σκέψη του προσανατολίζεται στον άνθρωπο και προσπαθεί να διαπιστώσει το πως κανείς μπορεί να αντισταθεί σε πάσης φύσεως απειλές που πηγάζουν από το γενικό κλίμα της εποχής.

 Όπως λέει άλλωστε και ο ίδιος ο συγγραφέας σε δήλωση του,

''Απλά. Είναι τόσο απλά, έγιναν τόσο απλά, η ζωή είναι κατά βάθος απλή, εμείς την δυσκολεύουμε. Όλα είναι απλά και η ανθρώπινη επικοινωνία είναι ένα απλό πράγμα, εμείς το δυσκολεύουμε και το στερούμε. Και η λογοτεχνία είναι μία απόπειρα απεγνωσμένη ανθρώπινης επικοινωνίας. Μιλάς, την ακούει την φωνή σου ο άλλος, ο άγνωστος αναγνώστης την καταλαβαίνει απαντάει, ενώ σ’ αυτόν που δεν την καταλαβαίνει δεν υπάρχει ανθρώπινη επικοινωνία. Απλώνεις το χέρι, το πιάνει ο άλλος το σφίγγει με το δικό του, γίνεται η ανθρώπινη επικοινωνία''. 

Μέσα από το μυθιστόρημά του ο Σαμαράκης ήθελε να ειρωνευτεί κατά κάποιο τρόπο τα τυρρανικά καθεστώτα. Είναι πάνοπλα, πανίσχυρα και παραγκωνίζουν τον ανθρώπινο παράγοντα. 

Όταν πέφτει μια δικτατορία, μία χούντα, ένα τυραννικό καθεστώς, στην ουσία ο ανθρώπινος παράγων ήταν ο καθοριστικός παράγοντας που τον γκρέμισε.

Αιώνιος κατήγορος της αλλοτρίωσης και της καταδυνάστευσης του ανθρώπου- από κάθε είδους εξουσιαστική αρχή- ο Αντώνης Σαμαράκης καταγγέλλει, σε αυτό το σφριγηλό και όλο νιάτα μυθιστόρημα, εκείνες τις αφηρημένες ιδέες και ιδεοληψίες, εν ονόματι των οποίων εξατμίζεται από την ίδια τη ζωή μας κάθε αυθεντικό νόημα.

''Στην πορεία της ανθρωπότητας στους αιώνες μέσα, πολλοί ξεκίνησαν επαναστάτες ενάντια στο κατεστημένο. Όταν όμως πήραν την εξουσία, έγιναν οι ίδιοι κατεστημένο. Έριξαν τους προηγούμενους τυράννους, αλλά μεταμορφώθηκαν οι ίδιοι σε τυράννους. Και χτύπησαν αμείλικτα τους νέους επαναστάτες που με τη σειρά τους ξεσηκώθηκαν. Ένα από τα όπλα της εξουσίας για να καταπνίγει τη φωνή εκείνων που διαμαρτύρονται για τα εγκλήματα της και εξεγείρονται είναι η εφεύρεση με τα εν ονόματι.''

Οι πρωταγωνιστές του βιβλίου είναι μαθητές, καθόλου τυχαίο για ένα συγγραφέα που είχε αγάπη για τα παιδιά. Σαν πρεσβευτής Καλής Θέλησης της UNESCO για τα παιδιά του κόσμου, είχε ταξιδέψει μέχρι και την Αιθιοπία προσφέροντας ό,τι μπορούσε. Κι ας μη ξεχνάμε ότι υπήρξε ένας από τους εμπνευστές και θερμότατους υποστηρικτές του θεσμού της «Βουλής των Εφήβων».

''Ο κόσμος σήμερα δεν γίνεται δεκτός. Απορρίπτεται. Είναι ένας κόσμος απανθρωπιάς και καταναλωτικού αμόκ. Πως να δεχτείς αυτόν τον κόσμο που συνθλίβει με πολλούς τρόπους τις ελεύθερες φωνές; Δεν έχτισαν τον σημερινό αποτρόπαιο κόσμο τα παιδιά, οι νέοι. Εμείς τον φτιάξαμε, οι μεγάλοι στα χρόνια και στα αξιώματα. Εμείς είμαστε οι ένοχοι, ας το ομολογήσουμε.''

Οι ήρωες στα βιβλία του δεν είναι ποτέ πρόσωπα επίσημα. Τον αφήνουν αδιάφορο. Τα παιδιά τον συγκινούν, οι καθημερινοί άνθρωποι, όπως άλλωστε και οι λεγόμενοι συγγραφείς και λογοτέχνες είναι καθημερινοί άνθρωποι.

''Τα παιδιά εμείς, οι νέοι εμείς, είμαστε στην πρώτη γραμμή του αγώνα κατά των διαφόρων ΕΝ ΟΝΟΜΑΤΙ που καταδυναστεύουν τη ζωή μας και δεν μας αφήνουν να σκεφτόμαστε και να πράττουμε ως ελεύθεροι άνθρωποι.''

Σε δήλωσή του ο Σαμαράκης είχε πει,

''Δεν έχουμε δικαίωμα να κοιτάμε στα μάτια τα παιδιά σήμερα, είμαστε ένοχοι. Είμαστε ένοχοι, εμείς οι μεγάλοι, στα χρόνια και στα αξιώματα. Και μπροστά στα μάτια ενός παιδιού πρέπει να σκύβουμε με συντριβή το κεφάλι, με συντριβή το κεφάλι και αν μπορούσα κάπως να το κοιτάξω θα του έλεγα, σε παρακαλώ να αγωνιστείς, γιατί τίποτα δεν γίνεται χωρίς αγώνα, να μείνεις έτσι όπως είσαι σήμερα, στα φυσικά σου χρώματα αυθόρμητος, ειλικρινής χωρίς υποκρισίες σε όλους του τομείς, να είσαι πάντα ο εαυτός σου. Αλλά θέλει αγώνα για να μείνεις ο εαυτός σου και εγώ θυμάμαι επειδή κάνω την διάκριση μεταξύ της θαυμάσιας νέας γενιάς που έχουμε σήμερα και εμείς οι μεγάλοι κάνουμε αυστηρά κριτική άδικη και βλακώδη και γελοία. Διότι, εμείς λέμε η νεολαία σήμερα… Ποια νεολαία σήμερα; Η νεολαία είναι θαυμάσια, εμείς δεν είμαστε άξιοι της νεολαίας. 

Στο ''Εν Ονόματι'' ο προορισμός ταυτίζεται με την περιπέτεια της εξέγερσης και το ύψιστο διακύβευμα είναι, ακριβώς, το μόνο που έχει σημασία για τον άνθρωπο, η ελευθερία να ζει αληθινά. Θα μπορούσε να τοιχοκολληθεί στις γειτονιές της μεγαλούπολης ή να βρεθεί στις λεωφόρους, ριγμένο από ένα παιδί που μέτρησε δεκάξι χρόνια στον βρόγχο ασυνάρτητων Εν ονόματι και αποφάσισε ότι είναι καιρός να ελευθερωθεί. Οι προκηρύξεις που ρίχνει ο ήρωας (το θρόισμα των φύλλων), όπως το θρόισμα των σελίδων που διαβάζουμε δυναμώνει από έναν αέρα ελευθερίας, τον ίδιο που ενεργοποιεί την Σαμαριακή αφήγηση και τον ίδιο που καλείται να ακολουθήσει ο ίδιος ο αναγνώστης.

«Αλίμονο στον νέο των είκοσι χρόνων που δεν είναι επαναστάτης, που δεν είναι εξεγερμένος» (..)

«Η θα διαλέξεις τη σιωπή για να μη χάσεις τη βολή σου, την ησυχία σου, ή θα αντιδράσεις, θα αντισταθείς, θα αγωνιστείς σε όλα αυτά τα αποτρόπαια, τα εφιαλτικά που γίνονται για σένα, υποτίθεται, αλλά χωρίς εσένα.

(...)

- Θα μιλήσω. Η σιωπή είναι φυγή, λιποταξία.

- Καλά πάμε. Η σιωπή, η αδιαφορία, η απάθεια αντίκρυ στη θέα του κόσμου μας δεν ταιριάζει σ’ ένα παιδί, σ’ έναν νέο όπως εσύ.

- Θα διαλέξω την ελευθερία να πω όχι, αρνούμαι θα πω σ’ αυτήν την απάνθρωπη ανθρωπότητα!

Η ζωή είναι ένας αγώνας. Άμα τα βάζεις κάτω δεν πας πουθενά. Ο Σαμαράκης -όσοι τον γνώριζαν- δεν απελπιζόταν εύκολα, ενώ προς του νεότερους έδινε συχνά την εξής συμβουλή όταν ήταν νεότερος και ακμαιότατος και τα κατάφερνε πάντα χάρη στο τεράστιο χιούμορ και τη ζωντάνια που διέθετε.

«Να μείνεις όπως είσαι παιδί μου, να αγωνιστείς, να μείνεις όπως είσαι»! 

Στο ''Εν Ονόματι'' βλέπουμε την έκδηλη παρουσία του έρωτα μεταξύ του 16χρονου Δημήτρη και της Κατερίνας. Το ερωτικό στοιχείο είναι χαρακτηριστικό σε όλα τα έργα του Σαμαράκη.

Σε ερώτηση για το ποιο Eν Oνόματι αξίζει τον κόπο να πιστεύουμε, η απάντηση του Σαμαράκη ήταν «Eν Oνόματι» του έρωτα.

O έρωτας και ο θάνατος είναι οι μόνες δημοκρατικές διαδικασίες που μας έχουνε απομείνει.

Οι σχέσεις των δύο φύλων είναι ειλικρινείς, απλές, εγώ είδα στην Καλαμαριά προχθές, το βλέπω και στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις και αισθάνθηκα τη νύχτα μέσα ένα αγόρι και ένα κορίτσι αγκαλιασμένα. Η εικόνα της ομορφιάς, της αλήθειας και της ζωής. 

 Και παίρνω κουράγιο, αισιοδοξία (...) 

Η επαναφορά στην εφηβική ηλικία της επανάστασης, της διεκδίκησης, του στοχασμού, και της αθωότητας δημιουργούν την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον. 

''Κάψτε όλα τα εν ονόματι!- Τα εν ονόματι βλάπτουν σοβαρά την τσέπη σου- Εμείς οι νέοι θέλουμε αληθινή παιδεία και όχι πλύση εγκεφάλου, παιδεία με ψυχή- Τέρμα τα δίφραγκα- Μας πνίγει η ανεργία, αλλά πριν φάμε τις σάρκες μας, θα φάμε τους ενόχους- Η Ελλάδα δεν έχει σήμερα όραμα ζωής- Θεε, μεγάλο καψόνι μας έκανες που μας δημιούργησες.'' 

Ο έφηβος προσπάθησε και με το παραπάνω να αντισταθεί στα εν ονόματι, αλλά μάταια. Αντιτάχτηκε στην απάθεια, την ηρεμία, την αδιαφορία των πολλών και στιγματίστηκε. Πρέπει να πληρώσει τώρα για αυτό, να εξιλεωθεί μια για πάντα.

''Όφειλα να σκεφτώ ότι τα διάφορα εν ονόματι στη ζωή μας είναι μια λερναία ύδρα με πολλά κεφάλια όφειλα να μαντέψω ότι για κάθε εν ονόματι που κόβεις ξεπηδάει ένα άλλο, δυο άλλα...''

(...)

''Όχι δάκρυα για μένα, Κατερίνα μου, Σπουργιτάκι μου, όχι δάκρυα''.

ΠΗΓΗ 

Bookpress.gr

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης ''Οι Χαλασοχώρηδες'', Του Παντελή Λιάκα

«Κυάμων απέχεσθαι»

 

Η φράση «κυάμων απέχεσθαι» αποδίδεται στον Πυθαγόρα και σημαίνει κατά λέξη «να απέχετε από τα κουκιά», δηλαδή από τις εκλογές. Αναφέρεται από τον Παπαδιαμάντη στο διήγημα Οι χαλασοχώρηδες, απ' όπου αφορμάται το παρόν κείμενο. 

Ά! Αι εκλογαί, αυτή είναι η μόνη επί εβδομήκοντα ασχολία, αφ' ότου ηλευθερώθημεν, αφ' ότου δηλαδή μετηλλάξαμεν τυράννους, τους οποίους διά των εκλογών φανταζόμεθα, ότι αντικαθιστώμεν τάχα συχνότερον, όπως μη αποδειχθή ψευδές το δημώδες λόγιον. «Άλλαξε ο Μανολιός κι έβαλε τα ρούχα του αλλιώς». Ως να εχρειάζετο τίποτα άλλο, ειμή εις ευσεβής βασιλεύς, Χριστός Κυρίου, ο μόνος αρμόδιος να εκλέγη τους συμβούλους και τους στρατηγούς του, και εν μόνω τω «εν τούτω νίκα» ισχυρός και αήττητος. (Άη μου Γιώργη) 

Υπόθεση

Γράφτηκε το 1892, μια χρονιά που στην πολιτική σκηνή, αφού κέρδισε τις εκλογές, είχε κυριαρχήσει ο Χαρίλαος Τρικούπης, ενώ ένα χρόνο αργότερα η χώρα κήρυξε πτώχευση (1893)

Το διήγημα Οι Χαλασοχώρηδες του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη -όπως υποδηλώνει και ο τίτλος του- πραγματεύεται ένα διαχρονικό και επίκαιρο περιστατικό του κοινωνικού βίου, το φλέγον ζήτημα της πολιτικής. Γράφτηκε το 1892, μια χρονιά που στην πολιτική σκηνή, αφού κέρδισε τις εκλογές, είχε κυριαρχήσει ο Χαρίλαος Τρικούπης, ενώ ένα χρόνο αργότερα η χώρα κήρυξε πτώχευση (1893). Η υπόθεση διαδραματίζεται στη Σκιάθο την τελευταία βδομάδα των βουλευτικών εκλογών. Οι δυο πολιτικοί άντρες, ο Μανώλης ο Πολύχρονος από την μια και ο Λάμπρος ο Βατούλας από την άλλη, διατείνονται σε όλη την ιστορία ότι είναι αντίπαλοι. Το αποτέλεσμα είναι άφθονο γέλιο καθώς και οι δυο αποδεικνύονται χαλαστές της τοπικής κοινότητας που έπρεπε να αναμορφώσουν. Πρόκειται για καθαρή σάτιρα του πολιτικού συστήματος που φαντάζει αναλλοίωτο εδώ και αιώνες. Το παιχνίδι είναι από την αρχή στημένο και μέσω αυτού προσπαθούν να αποσπάσουν τις πολυπόθητες ψήφους οι δυο πολιτικοί άντρες προκαλώντας τον εκφυλισμό, την αναστάτωση, την διχόνοια και τις διαμάχες μεταξύ των κατοίκων. Ψηφοφόροι και ψηφοθήρες έχουν ένα ενιαίο κίνητρο που τους ενώνει: το συμφέρον.

  

Ποικιλία χαρακτήρων

 

Οι χαρακτήρες που παρουσιάζονται είναι από απλούς μεροκαματιάρηδες αγρότες και ναυτικούς, περιθωριακούς τοκογλύφους και μεσάζοντες αλλά και υψηλά ιστάμενους βουλευτές και κομματάρχες. Όλοι οι χαρακτήρες προσπαθούν να πραγματοποιήσουν τις σκέψεις τους που προβάλουν από τον μικρόκοσμό τους, με γνώμονα πάντα το μικροσυμφέρον που τους υπαγορεύει η δική τους προσωπική αλήθεια. Αγωνίζονται να αποσπάσουν όσο το δυνατόν περισσότερα συμφέροντα με όλα τα μέσα που διαθέτουν. Οι πολιτικοί γυρίζουν τα σπίτια για να πείσουν τον απλό κόσμο να τους ψηφίσει, τάζοντάς τους λαγούς με πετραχήλια (έστω και αν όλα αυτά μετά ξεχνούν να τα υλοποιήσουν), ενώ ο φτωχός απλός κόσμος προσπαθεί να αντισταθεί και να πουλήσει τη ψήφο του όσο γίνεται πιο ακριβά. Πολλοί από τον απλό κόσμο αντιστέκονται σθεναρά, αλλά τελικά υποκύπτουν στα δελεάσματα των πολιτικών που τους υποσχέθηκαν εκπλήρωση των αιτημάτων τους.

Όλοι είναι μαριονέτες του πολιτικού συστήματος στο οποίο καλούνται να παίξουν συγκεκριμένα με ανταγωνιστικούς όρους προκειμένου να επιζήσουν. Ο Παπαδιαμάντης δεν κρίνει τους παίκτες αλλά την δομή, τα χαρακτηριστικά και την κατασκευή του ίδιου του παιχνιδιού. Ένα βρόμικο παιχνίδι που δεν έχει καλούς και κακούς, αλλά υποκριτές που καλούνται να παίξουν τον ρόλο τους όσο μπορούν καλύτερα.

Οι κομματάρχες

Εδώ όλα στηρίζονται στην κολακεία η οποία δίνει την ψευδαίσθηση στον κόσμο ότι βρίσκεται στην εξουσία, αλλά στην ουσία βρισκόταν κάτω από την εξουσία.

Στο επίκεντρο βρίσκονται οι άνθρωποι του θορύβου οι οποίοι δεν διστάζουν να δημιουργήσουν φασαρία γύρω από το όνομά τους προκειμένου να διαφημιστούν. Οι πολιτικοί αυτοί πλουτίζουν από την υπερβολική τους φλυαρία και δεν σταματούν ακόμα και όταν επιτύχουν το σχέδιό τους. Με τον φόβο μην τους αποκαλύψουν χρησιμοποιούν ξύλινη γλώσσα προκειμένου να επηρεάσουν την κοινή γνώμη. Αυτοί οι κομματάρχες, οι οποίοι είναι προέκταση του αγά και του κοτσαμπάση της τουρκοκρατίας, είναι κατακριτέοι από τον ίδιο τον Παπαδιαμάντη. Εδώ όλα στηρίζονται στην κολακεία η οποία δίνει την ψευδαίσθηση στον κόσμο ότι βρίσκεται στην εξουσία, αλλά στην ουσία βρισκόταν κάτω από την εξουσία
''Το κόμμα μας είναι και κόμμα σας'', λέει ο Κωνσταντίνος Καλόβολος στον κομματάρχη Λάμπρο Βατούλα ''όν ο Τσιτσάνης ωνόμαζεν Φαταούλαν''.

Χαρακτηριστική είναι η φράση του μπάρμπα-Διοματάρη, ο οποίος επειδή είχε αδικηθεί παλιότερα, αντιστέκεται σθεναρά στις κολακείες των πολιτικών να πάρει χρήματα προκειμένου να τους ψηφίσει

''Τέτοιοι είναι όλοι τους! Ύστερα, δώσε τους ψήφο. Δεν πάω ούτε να ψηφοφορήσω, να μου λένε πως μ' αγόρασαν''

(...)

''Εγώ να πάρω παράδες; είπε βλοσυρός ο γέρων πορθμεύς. εμένα μου έταξαν να βγάλουν τη σύνταξή μου''

Η άμυνα του φτωχικού λαού

Ο απλός κόσμος στην προσπάθειά του να αμυνθεί απέναντι στους ψηφοκάπηλους αναγκάζεται να επιδίδεται στην ψεύτικη ψήφο:
''του μόνου όπλου όπερ εις τους χωρικούς, όπως ανταγωνίζωνται κατά τόσων πολιτικών ή κοινωνικών και βιοικών πιέσεων και διωγμών (όπλον, το οποίον ακονίζεται δίς της εβδομάδος εις τα πταισματοδικεία και ειρηνοδικεία, όπου ο χωρικός γίνεται σωστός βλαχοδικηγόρος) να τα βγάλη πέρα μαζί των''
(...)
φασκελώνων και τα δύο κόμματα όπισθεν των νώτων, και ορκιζόμενος καθ΄εαυτόν να μαυρίση περιφρονητικώς όλας κατά σειράν τάς κάλπας των αυτοκλήτων αντιπροσώπων του ατυχούς λαού, του τόσον δεινοπαθούντος και τυραννουμένου''.

Εξεύρεση χρήματος μέσω βουλευτή

Οι πολιτικοί άνδρες προκειμένου να ανταπεξέλθουν στα έξοδα του προεκλογικού αγώνα έπρεπε να βρουν μια πηγή χρήματος. Αυτή η πηγή είναι ο άμαθος νεοφερμένος υποψήφιος βουλευτής τον οποίο προσπαθούν να τον φέρουν με το μέρος τους και οι δυο πολιτικές παρατάξεις. Τα χρήματα που θα διέθετε θα ήταν πολύτιμα προκειμένου να εξαγοράσουν τις ψήφους των ψηφοφόρων, τα κεράσματα στις ταβέρνες και άλλα έξοδα που τυχόν θα χρειαζόντουσαν κατά την προεκλογική τους εκστρατεία.

''Ήτον αφελής τους τρόπους και έτι αφελέστερος τάς ιδέας. Ήθελε να πολιτευθεί «για δόξα». Ευκαιρία λαμπρά.''

Το πελατειακό σύστημα

Το πελατειακό σύστημα λειτουργεί ρολόι σε αντίθεση με την εκβιομηχάνιση και την ανάπτυξη που δεν φάνηκε ποτέ να έρχεται στον τόπο. 

Το πελατειακό σύστημα λειτουργεί ρολόι σε αντίθεση με την εκβιομηχάνιση και την ανάπτυξη που δεν φάνηκε ποτέ να έρχεται στον τόπο. Η αστική τάξη που δεν υπήρξε στο νεοελληνικό κράτος του 1830 είχε ως αποτέλεσμα οι δομές κοινοβουλευτισμού της δύσης να επιδράσουν πάνω στο πελατειακό σύστημα/ ρουσφέτι και να δημιουργήσουν τις σαθρές βάσεις του νεοελληνικού κράτους. Τα θεμέλιά του είναι δυτικά και όχι προϊόν του νεοελληνικού αυτόχθονου εθνικού κράτους. Σε αυτό το σύστημα η αξιοκρατία χάνεται, το βόλεμα σε θέσεις γίνεται με μπάρμπα στην κορώνη και όχι με την αξία αυτή καθεαυτή. Οι εκλογές είναι εξεύρεση πελατών/ψηφοφόρων οι οποίες δεν θα ωθήσουν στην ανάπτυξη αλλά στην υπερδυνάμωση της πολιτικής σκακιέρας. 

''Ανέκαθεν τα αξιώματα ήσαν αγοραστά. Και αφού η επάρατος πλουτοκρατία είναι άφευκτον κακόν, κατά ποίον άλλον τρόπον θ' αποκτώνται τ' αξιώματα; Πράγμα το οποίον έχασε προ πολλού πάσαν ηθικήν αξίαν, μόνον διά χρημάτων είναι κτητόν. Και ούτως επόμενον ήτο να καταντήσουν τα πράγματα. «Ουδέν κακόν άμικτον καλού». Ευτύχημα μάλιστα ότι δεν ανεφάνη επιφανής τις πολιτευτής εις τα μέρη ταύτα.''

(...)

''Δεν υπήρξε βοσκός, όστις να μη διωρισθή τελωνοφύλαξ, ούτε αγρότης, όστις να μη προχειρισθεί εις υγειονομοσταθμάρχην. Τότε είδομεν πρώτην φοράν κι εδώ εις την νήσον λιμενάρχην φουστανελλάν. Ο εκ της γείτονος επαρχίας υπουργός μας τον είχε στείλει ως δείγμα περίεργον υπαλλήλου.''

Το φαινόμενο της διαπλοκής

Η διαπλοκή κάνει και αυτή την εμφάνισή της όσο αφορά τα δημόσια έργα. Οι πολιτικοί φρόντιζαν να θησαυρίζουν από τα δημόσια έργα, εκμεταλλευόμενοι το στρεβλό δημοκρατικό σύστημα. Όπως φαίνεται από την μέθοδο του πολιτευόμενου κομματάρχη Αλικιάδη στο ακόλουθο απόσπασμα

''Ότι απετέλει την δύναμιν του Αλικιάδη, ήτο ο πόθος, ηφ' ού εφλέφετο, να φανή χρήσιμος ει την εκτέλεσιν δημοσίων έργων της επαρχίας. Εν πρώτοις υπήρχε η εθνική οδός, η προκηρυσσόμενη εκάστοτε ως μέλλουσα να κατασκευασθή, παρά την πρωτεύουσαν της επαρχίας πόλιν! Εκείθεν, αν εξελέγετο βουλευτής, θα είχε την μερίδα του λέοντος. Από τώρα είχεν αρχίσει να συνεταιρίζεται κρυφά με τους εργολάβους.''

Κυάμων Απέχεσθαι

Η λύση προκύπτει από την ηθολογική οπτική του Παπαδιαμάντη που προτάσσει την αποχή από τις εκλογές ως τον μοναδικό δρόμο σωτηρίας

Ο Τρικούπης ήταν από τους πιο αξιόλογους πολιτικούς που ανέδειξε η χώρα. Προσπάθησε να θέσει σε εφαρμογή τα ουσιαστικά θεμέλια του εθνικού κοινοβουλευτισμού. Δυστυχώς, παρά την προσπάθειά του η εποχή δεν ήταν γόνιμη για ριζικές αλλαγές. Ως αντίθεση αυτού του σπουδαίου προσώπου ο Παπαδιαμάντης μας παρουσιάζει, μέσω του διηγήματός του, πολιτικούς που λειτουργούν μέσω της κολακείας και των μεγάλων λόγων ως καιροσκόποι. Οι επιφανείς αυτοί πολιτικοί που εκπροσωπούσαν την εθνική ενότητα και τη δικαιοσύνη, στην ουσία αποτελούσαν το μεγάλο αγκάθι του ανοργάνωτου και υπανάπτυκτου κράτους. Αποδείχτηκαν θεομπαίχτες και επικίνδυνοι, χωρίς βλέψεις εθνικού οράματος για την αναδιοργάνωση του κράτους. Μπροστά στην ασυδοσία και την αδικία που επικρατεί, η δωροδοκία αποτελεί το μικρότερο δεινό. Η ηθική και οι πράξεις ανθρωπιάς και αμοιβαίας συνεννόησης έχουν αντικατασταθεί από τις παράνομες και ανήθικες πρακτικές. Η λύση προκύπτει από την ηθολογική οπτική του Παπαδιαμάντη που προτάσσει την αποχή από τις εκλογές ως τον μοναδικό δρόμο σωτηρίας (Κυάμων απέχεσθαι).

''Το τέρας το καλούμενον επιφανής τρέφει την φυγοπονίαν, την θεσιθηρίαν, τον τραμπουκισμόν, τον κουτσαβακισμόν, την εις τους νόμους απείθειαν. Πλάττει αυλήν εξ αχρήστων ανθρώπων, στοιχείων φθοροποιών, τα οποία τον περιστοιχίζουσι, παρασίτων, τα οποία αποζώσιν εξ αυτού, παχυνόμενα επιβλαβώς, σηπόμενα, ζωύφια βλαβερά, ύδατα λιμνάζοντα, παράγοντα αναθυμιάσεις νοσηράς, πληθύνοντα την ακαθαρσίαν. Ευτυχώς δεν υπήρξεν ενταύθα έδαφος κατάλληλον, διά να γεννηθεί το θρέμμα το καλούμενον επιφανής και ούτως απηλλάγημεν της τοιαύτης αθλιότητος μέχρι της ώρας.''

(...)

''Η δωροδοκία δε την οποίαν βλέπεις τόσον γενικευμένην ως εκλογικόν όπλον, είναι κατ' εμέ το μικρότερον κακόν. Όστις όμως δυσφορεί επί ταύτη ας μη μετέχει του εκλογικού αγώνος, μήτε ως εκλογεύς μήτε ως εκλέξιμος. «Κυάμων απέχεσθε».''

Η μέρα των εκλογών

Οι ψηφοφόροι οδηγούνται από τους πολιτευτές σαν αρνιά για σφαγή στα εκλογικά κέντρα.

Ένα ακόμα τραγελαφικό στοιχείο είναι η ίδια η εκλογική διαδικασία. Οι ψηφοφόροι οδηγούνται από τους πολιτευτές σαν αρνιά για σφαγή στα εκλογικά κέντρα. Οι πολιτικοί δεν θέλουν να χάσουν καμιά ψήφο και δεν διστάζουν να ασκήσουν και βία αν χρειαστεί για να πείσουν το άβουλο πλήθος. Η εφορευτική επιτροπή απαρτίζεται από φερέφωνα ανθρώπων που δείχνουν ακατάλληλοι να αναλάβουν οποιαδήποτε ευθύνη. Μερικά δείγματα της ασχετοσύνης τους είναι ότι δεν μπορούν να οργανωθούν ώστε να καταμετρήσουν τις ψήφους, δεν γνωρίζουν την ακριβή ώρα που λήγει η εκλογική προθεσμία, ούτε ακόμα να αναθέσουν στον τελάλη να σημάνει την λήξη της ψηφοφορίας. Ταγμένοι στον πολιτικό που τους έταξε τα περισσότερα κάνουν τα στραβά μάτια προκειμένου να βοηθήσουν με τη σειρά τους το κόμμα που υποστηρίζουν. Το αποτέλεσμα που σήμανε ταυτόχρονα τη λήξη των εκλογών (και το τέλος του διηγήματος) δίνει τέλος στη φασαρία που είχε επικρατήσει στον τόπο και επιτρέπει τόσο στους πολίτες όσο και στους πολιτικούς να κοιμηθούν ήσυχοι.

''Και ούτω διπλούν επήλθε κέρδος. Πρώτον, ησύχασε προς καιρόν ο κόσμος, και δεύτερον, δεν εκλείσθη το στάδιον των δυο προμνημονευθέντων πολιτευτών, οίτινες έμελλον να συνεχίσωσιν επί μίαν εισέτι περίοδον τάς διακεκριμένας υπηρεσίας των, ο εις διά τα γενικά του έθνους συμφέροντα, ο έτερος διά τα δημόσια έργα της επαρχίας.''

-----------------

* Η φράση «κυάμων απέχεσθαι» αποδίδεται στον Πυθαγόρα και σημαίνει κατά λέξη «να απέχετε από τα κουκιά», δηλαδή από τις εκλογές. Αναφέρεται, βέβαια, από τον Παπαδιαμάντη στο παρόν διήγημα. 

ΠΗΓΗ

Bookpress.gr

Θεατρίνοι, Μ. Α., Γιώργος Σεφέρης

Στήνουμε θέατρα καὶ τὰ χαλνοῦμε
ὅπου σταθοῦμε κι ὅπου βρεθοῦμε
στήνουμε θέατρα καὶ σκηνικά,
ὅμως ἡ μοίρα μας πάντα νικᾶ.
Καὶ τὰ σαρώνει καὶ μᾶς σαρώνει
καὶ τοὺς θεατρίνους καὶ τὸ θεατρώνη
ὑποβολέα καὶ μουσικοὺς
στοὺς πέντε ἀνέμους τοὺς βιαστικούς.
Σάρκες, λινάτσες, ξύλα, φτιασίδια,
ρίμες αἰσθήματα, πέπλα στολίδια,
μάσκες, λιογέρματα, γόοι καὶ κραυγὲς
κι ἐπιφωνήματα καὶ χαραυγὲς
ριγμένα ἀνάκατα μαζὶ μ᾿ ἐμᾶς
(πές μου ποῦ πᾶμε; πές μου ποῦ πᾶς;)
Πάνω ἀπ᾿ τὸ δέρμα μας γυμνὰ τὰ νεῦρα
σὰν τὶς λουρίδες ὀνάγρου ἢ ζέβρα
γυμνὰ κι ἀνάερα, στεγνὰ στὴν κάψα
(πότε μᾶς γέννησαν; πότε μᾶς θάψαν!)
Καὶ τεντωμένα σὰν τὶς χορδὲς
μιᾶς λύρας ποὺ ὁλοένα βουίζει. Δὲς
καὶ τὴν καρδιά μας ἕνα σφουγγάρι,
στὸ δρόμο σέρνεται καὶ στὸ παζάρι
πίνοντας τὸ αἷμα καὶ τὴ χολὴ
καὶ τοῦ τετράρχη καὶ τοῦ ληστῆ.

Θερμοπύλες, Κωνσταντίνος Καβάφης

Τιμή σ' εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες·
δίκαιοι κ' ίσοι σ' όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ' ευσπλαχνία·
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ' εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε·
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.
Και περισσότερη τιμή τους πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ' οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.

Στην Ανέμη Τυλιγμένη

 

Η συμμετοχή μου στη συλλογικό βιβλίο Παραμυθιού από τις  Εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές.

ISBN-13: 978-618-5002-92-3

Σελ. 292

Τα παραμύθια στην ανθολογία «Στην Ανέμη Τυλιγμένη» είναι λαϊκές αφηγήσεις χρόνων περασμένων, που ακούγονται ακόμη από γενιά σε γενιά...
Είναι οι μύθοι κάθε τόπου, είναι η λαχτάρα των ανθρώπων για όνειρο... Παραμύθια που μας νανούρισαν γλυκά κάποιο βράδυ με φεγγάρι, παραμύθια που κρατάμε μέσα μας σαν ιστορία των παιδικών μας - και όχι μόνο - χρόνων... Παραμύθια που ίσως κάποτε, στα χρόνια των θαυμάτων, έγιναν από πραγματικότητα, όνειρο. Και το όνειρο αυτό του παρελθόντος κρατάτε τη στιγμή αυτή στα δικά σας χέρια.
Σας προσκαλούμε να τα γνωρίσετε...
Να νιώσετε τη μαγεία τους...
Καλή ανάγνωση!


Mπορείτε να βρείτε το βιβλίο από το ηλεκτρονικό κατάστημα
https://universe-pathways-ebookstore.skroutzstore.gr/p.Stin-anemi-tyligmeni-Syllogi-ellinikoy-paramythioy.1274253.html

universe-pathways.blogspot.com
universe-pathways.gr
universepaths@yahoo.com






Περιεχόμενα:

Ματίνα Μαντά

• Η Σπηλιωμένη 11

• Τα τρία δώρα 27

Μιχάλης Νικολάου

• Το βουνό της γνώσης 42

• Ο ποντικός με τα πατίνια 52

Κωνσταντίνα Τσούμα

• Οι τρεις κυράδες 59

• Το αθάνατο νερό 66

Μιχάλης Σαββίδης

• Το τραγούδι της τυφλής βασίλισσας 73

• Φεγγαρονανούρισμα 81

Μιλτιάδης Ντόβας

• Η μαγεμένη πέτρα 86

• Ο ψεύτης αγέρας 89

• Το μαγεμένο παλικάρι 93

Δήμητρα Ευθυμίου (Ψευδώνυμο Ραπόζα)

• Το παραμύθι του παππού Ευριπίδη

• Ο Πιρμέρζης 96

Μαρία Τριανταφύλλου

• Το μυστικό 100

Παντελής Λιάκας

• Το παραμύθι του πλατάνου 109

• Το μαγικό γεφύρι 115

Τριαντάφυλλη Πολίτη 

• Η Μύλη, το Πεύκο και ο Τρικούπης 121

• Η Ρίνα η Καρδερίνα 128

Μαρία Κλίνη

• Το αδέσποτο 133

• Το ερωτευμένο γιασεμί 136

• Το πικρό όνειρο του καρπουζιού 144

Κατερίνα Παπαδάκη

• Μια φορά ήταν η Πάνιση 147

• Ο τροχός που όλο γυρίζει 159

• Ιστορίες Παντοπωλείου

• Οι ταπεινές φακές και ο εγωιστής γίγαντας 169

Χρήστος Καραντωνίου

• Το νερό του Διαβόλου 176

• Έρικ Σμυρναίος 

• Το στοιχειό του δέντρου 182

Ζανέτα Κουτσάκη

• Μια ευχή για τον Μίμη 198

Ευαγγελία Στρατή

• Το άσπρο και το μαύρο 207

• Το δέντρο που έλεγε ιστορίες 213

• Το Χρυσοκέρατο Ελάφι 221

Ελένη Μπασδάρα

• Οι μαγικές κλωστές 228

Νένα Μπούρα

• Της γοργόνας το χτένι 232

• Το μαρμαρωμένο βοσκόπουλο 237

Αντώνης Ρεπανάς

• Το μυστικό συστατικό 241

• Η Αναστασία και οι Καλικάτζαροι 248

• Η Γιαγιά Μαρούλα και οι Καλικάτζαροι 255

• Μια φορά και έναν καιρό στον κόσμο των ονείρων 263

Νικολέττα Ρεπάνη 

• Το μικρό αστέρι 275

Αναστασία Σταθοπούλου

• Το Μαγεμένο Τραγούδι 278

 

Η Αρχή και το Τέλος

 

Η συμμετοχή μου στη συλλογικό βιβλίο θεατρικών μονόπρακτων επιστημονικής φαντασίας από τις Εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές.

 ISBN-13: 978-618-5002-93-0

Σελ. 128


Συμμετοχές στο βιβλίο:

Λιάκας Παντελής

Τσούμα Κωνσταντίνα

Χρήστος Μιχαήλ Καπνίσης

Ψαλτίδης Σωτήρης 



Mπορείτε να βρείτε το βιβλίο από το ηλεκτρονικό κατάστημα
https://universe-pathways-ebookstore.skroutzstore.gr/p.I-archi-kai-to-telos-Monoprakta-epistimonikis-fantasias.1274254.html


universe-pathways.blogspot.com
universe-pathways.gr
universepaths@yahoo.com

Τα οφέλη του διαβάσματος: Γιατί πρέπει να διαβάζουμε κάθε μέρα

Πότε ήταν η τελευταία φορά που διαβάσατε ένα βιβλίο ή ένα ουσιώδες άρθρο σε ένα περιοδικό; Μήπως οι καθημερινές σας αναγνωστικές συνήθειες επικεντρώνονται μόνο σε tweets και ενημερώσεις του Facebook ή στις οδηγίες χρήσης που αναγράφονται στο κουτί των δημητριακών σας; Αν ανήκετε κι εσείς στους αμέτρητους ανθρώπους που δεν συνηθίζουν να διαβάζουν τακτικά, μπορεί να χάνετε μια σειρά από πολύ σημαντικά οφέλη, μερικά εκ των οποίων παρουσιάζονται στη συνέχεια.

1. Πνευματική διέγερση
Έρευνες έχουν δείξει πως με το να το διατηρεί κανείς το πνεύμα του σε εγρήγορση μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη (ή πιθανότατα να αποτρέψει) του Alzheimer και της άνοιας, καθώς κρατώντας ενεργό τον εγκέφαλο αποτρέπει κανείς την απώλεια δύναμης από αυτόν. Όπως συμβαίνει με οποιονδήποτε άλλο μυ του σώματος έτσι και ο εγκέφαλος χρειάζεται άσκηση για να παραμείνει δυνατός και υγιής. Οπότε «use it or lose it»!

2. Μείωση του άγχους
Ανεξάρτητα από το πόσο stress μπορεί να έχετε στη δουλειά ή στις διαπροσωπικές σας σχέσεις ή σε αναρίθμητα άλλα καθημερινά θέματα που προκύπτουν, όλα μπορούν να ξεχαστούν αν χαθείτε στις σελίδες μιας εξαιρετικής ιστορίας. Ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα μπορεί να σας μεταφέρει σε άλλες χώρες, σε μαγικά βασίλεια, ενώ ένα ευχάριστο άρθρο που θα κερδίσει την προσοχή σας μπορεί να διώξει τις εντάσεις και σας βοηθήσει να χαλαρώσετε.


3. Γνώση
Όλα όσα διαβάζετε γεμίζουν το μυαλό σας με νέες πληροφορίες και δεν ξέρετε πότε μπορεί να σας χρειαστούν στην πράξη. Όσο πιο πολλές γνώσεις έχετε, τόσο πιο εξοπλισμένοι είστε για να αντιμετωπίσετε όποια πρόκληση ανακύψει. Επιπροσθέτως, σκεφτείτε πως ό,τι κι αν σας συμβεί – να χάσετε τη δουλειά σας, τα χρήματά σας, τα υπάρχοντά σας – τις γνώσεις σας δεν θα μπορέσει να σας τις πάρει κανείς.

4. Διεύρυνση του λεξιλογίου
Όσο περισσότερο διαβάζετε, τόσο περισσότερες λέξεις μαθαίνετε, λέξεις που αναπόφευκτα θα βρουν το δρόμο τους και θα ενσωματωθούν στο καθημερινό σας λεξιλόγιο. Η ευφράδεια λόγου και το πλούσιο λεξιλόγιο είναι χρήσιμα σχεδόν σε κάθε επάγγελμα και το να γνωρίζει κανείς ότι μπορεί να μιλήσει με άνεση και αυτοπεποίθηση, αποτελεί μια τεράστια ώθηση στην αυτοεκτίμησή του. Θα μπορούσε να σας βοηθήσει ακόμη και στην καριέρα σας, αφού οι διαβασμένοι και με γνώσεις σε ποικίλα θέματα άνθρωποι, καθώς και εκείνοι που κάνουν εξαίρετη χρήση του λόγου τείνουν να κερδίζουν προαγωγές πολύ πιο γρήγορα από τους υπόλοιπους. Το διάβασμα βιβλίων είναι έπειτα ζωτικής σημασίας για την εκμάθηση ξένων γλωσσών αφού με την έκθεση σε λέξεις, μπορείτε να αποκτήσετε μεγαλύτερη ευχέρεια στον προφορικό και το γραπτό λόγο στη γλώσσα που σας ενδιαφέρει.

5. Βελτίωση της μνήμης
Όταν διαβάζετε ένα βιβλίο πρέπει να θυμάστε ένα σωρό χαρακτήρες, το υπόβαθρό τους, τις φιλοδοξίες τους, την ιστορία, τις αποχρώσεις της, καθώς επίσης τους διάφορους άξονες και τις δευτερεύουσες πλοκές, που υφαίνουν το δρόμο τους μέσα σε κάθε ιστορία. Οι εγκέφαλοι είναι καταπληκτικοί και μπορούν να θυμούνται τόσα πράγματα σχετικά εύκολα. Εξίσου αξιοθαύμαστο είναι το γεγονός πως κάθε νέα μνήμη σφυρηλατεί νέες συνάψεις (διαδρομές στον εγκέφαλο) και ενδυναμώνει τις ήδη υπάρχουσες, πράγμα που βοηθά στην ανάκληση της βραχυπρόθεσμης μνήμης και επίσης σταθεροποιεί τις ψυχικές διαθέσεις.

6. Ενδυνάμωση κριτικής σκέψης και δεξιοτήτων ανάλυσης
Σας έχει τύχει να διαβάσετε ποτέ μια φοβερή ιστορία μυστηρίου και να λύσετε το μυστήριο πριν ολοκληρώσετε την ιστορία; Αν ναι, τότε χρησιμοποιήσατε την κριτική σας σκέψη και τις αναλυτικές σας δεξιότητες, συνδέσατε όλα τα στοιχεία και τις λεπτομέρειες και καταλήξατε στη λύση. Αυτές τις δεξιότητες τις χρησιμοποιείτε ακόμη και όταν κάνετε κριτική ή συζητάτε για ένα βιβλίο.

7. Βελτίωση συγκέντρωσης
Όταν διαβάζετε ένα βιβλίο, έχετε όλη σας την προσοχή στραμμένη στην ιστορία – ο υπόλοιπος κόσμος δεν έχει καμιά απολύτως σημασία – και εσείς απορροφάτε και την παραμικρή λεπτομέρεια. Προσπαθήστε να διαβάζετε 15 – 20 λεπτά πριν από τη δουλειά. Θα εκπλαγείτε με το πόσο συγκεντρωμένοι θα είστε με το που φτάσετε στο γραφείο.

8. Καλύτερες δεξιότητες γραφής
Αυτό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη διεύρυνση λεξιλογίου. Το στυλ γραφής άλλων συγγραφέων μπορεί ποικιλοτρόπως να επηρεάσει τη δική σας δουλειά.
Υπάρχει ένα αναγνωστικό είδος για κάθε άνθρωπο και είτε σας αρέσει η κλασική λογοτεχνία, η ποίηση, οι βιογραφίες, τα περιοδικά μόδας, τα κείμενα θρησκευτικού ενδιαφέροντος, η νεανική λογοτεχνία ή οι νουβέλες, υπάρχει σίγουρα κάτι εκεί έξω που μπορεί να προσελκύσει την περιέργεια και τη φαντασία σας. Αφήστε στην άκρη για λίγο τον υπολογιστή σας, ανοίξτε ένα βιβλίο και ανανεώστε την ψυχή σας.  







Πηγή 
LifeHack

Η αξία της παιδείας

  Ένα εκ των πλέον σύνθετων θεμάτων προς διερεύνηση είναι το θέμα της παιδείας.Και αν η παιδεία πολύ συχνά προβάλλεται ως η λύση σε σοβαρότατα προβλήματα της εποχής μας,κι αν η απουσία παιδείας ως το βασικό αίτιο των προβλημάτων αυτών,πολλοί λίγοι είναι αυτοί που αντιλαμβάνονται σε (αρκετά) μεγάλο βαθμό το τι τελικά είναι η παιδεία και πόσο σημαντική είναι για τον άνθρωπο.
Στόχος μου λοιπόν είναι να ορίσω με το κείμενο αυτό την πολύ σύνθετη αυτή έννοια και να καταδείξω τη σημασία της για τον άνθρωπο.

  Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας θα κάνω μερικές παρατηρήσεις.
Αν κάποιος σκοτώσει έναν άνθρωπο πάει φυλακή,αν όμως σκοτώσει ένα ζώο συνήθως δεν τιμωρείται καν. 
Αν κάποιος επιστήμονας θέλει να κάνει ένα πείραμα και χρειάζεται πειραματόζωα,τότε αυτά επιβάλλεται να είναι ζώα και δεν επιτρέπεται να είναι άνθρωποι. 
Αν ένας άνθρωπος νοιώσει μοναξιά,τότε πιθανότατα θα ψάξει έναν άλλο άνθρωπο για να του κάνει παρέα κι όχι ένα ζώο. Όλες αυτές και πολλές ακόμα παρατηρήσεις αποδεικνύουν ότι υπάρχει μια γενική,πανανθρώπινη πίστη ότι ο άνθρωπος είναι ανώτερος από τα άλλα όντα,άποψη την οποία ενστερνίζεται η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων.

Που οφείλεται όμως αυτή η ανωτερότητα;
Οφείλεται καθαρά στο γεγονός ότι ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον που διαθέτει μυαλό,αντίληψη και λογική;Για να απαντήσω στο ερώτημα αυτό θα χρησιμοποιήσω τα λόγια του Αριστοτέλη,του σπουδαίου αυτού φιλοσόφου <<διό ανοσιώτατον και αγριώτατον άνευ αρετής>>.
Λέει δηλαδή ο Αριστοτέλης ότι ο άνθρωπος χωρίς αρετή μπορεί να γίνει το πιο ανόσιο και το αγριότερο από όλα τα ζώα. 
Θεωρούσε επομένως κι ο Αριστοτέλης ότι δεν είναι το μυαλό(οι διανοητικές αρετές κατά τον ίδιο) αυτό που κάνει τον άνθρωπο καλύτερο από τα υπόλοιπα ζώα,αλλά η (ηθική)αρετή.Περισσότερο μάλλον η παιδεία(μέρος της οποίας αποτελεί κι η ηθική αρετή),η οποία στα λατινικά ονομάζεται humanitas και έτσι φαίνεται ότι αποτελεί χαρακτηριστικό μόνο των ανθρώπων,είναι αυτή που κάνει τον άνθρωπο να είναι στα αλήθεια το ανώτατο όλων των όντων.

  Βέβαια ένα ερώτημα είναι το τι τελικά είναι η παιδεία και ποια η σημασία της για τον άνθρωπο.Παιδεία αρχικά σήμαινε αυτό που πρέπει να διδαχθεί το παιδί και στη συνέχεια απέκτησε την έννοια της γενικότερης πνευματικής καλλιέργειας. 
Ουσιαστικά είναι το σύνολο των πνευματικών αγαθών που αποκτάει ο κάθε άνθρωπος(για αυτό η παιδεία είναι σημαντικότερη από τη μόρφωση που είναι ένα μονάχα πνευματικό αγαθό). 
Για να συμπεριφέρεται δηλαδή κάποιος όπως αρμόζει σε έναν άνθρωπο και να μπορεί επομένως να θεωρηθεί ανώτερος από τα υπόλοιπα ζώα,πρέπει να διαθέτει σε έναν επαρκή βαθμό τα αγαθά αυτά.
Τα πνευματικά αγαθά που συναπαρτίζουν την παιδεία είναι πολλά,αλλά τα βασικότερα είναι τρία:η ηθική αρετή,που κάνει τον άνθρωπο να φέρεται σωστά στους άλλους ανθρώπους, η κριτική ικανότητα,που του δίνει τη δυνατότητα να σκέφτεται σωστά και να κρίνει με ωριμότητα τι είναι σωστό και τι όχι και το καλλιτεχνικό αισθητήριο που του δίνει την ικανότητα να συναισθανθεί την αξία διάφορων έργων τέχνης και τη σημασία τους.

  Το σημαντικότερο βέβαια και από τα τρία είναι το πρώτο:η ηθική αρετή (να ξεκαθαρίσω βέβαια ότι η ηθική αρετή είναι ένα στάδιο ανώτερο από την καλοσύνη,όπως θα φανεί και στη συνέχεια), κάτι που φαίνεται από το γεγονός ότι όχι μόνο ο Αριστοτέλης αλλά κι άλλοι σπουδαίοι αρχαίοι Έλληνες διανοητές υποστήριξαν την άποψη ότι δίχως αυτή είναι αδύνατον να υπάρχουν ανθρώπινες κοινωνίες,κάτι αρκετά λογικό,αφού ο ένας άνθρωπος δε θα σεβόταν τον άλλο κι έτσι οι κοινωνίες θα διασπάζονταν, αλλά κι από το γεγονός ότι τα σημαντικότερα προβλήματα της εποχής μας είναι προϊόντα της έλλειψης της ηθικής αρετής (π.χ.η εκμετάλλευση των αδύναμων από τους δυνατούς). 

Η ηθική αρετή πηγάζει από την αποδοχή της αρχής της ισότητας,σύμφωνα με την οποία όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι κι επομένως ο καθένας πρέπει να σέβεται την προσωπικότητα και τα δικαιώματα του άλλου,με τον ίδιο τρόπο που σέβεται και τη δική του προσωπικότητα και τα δικά του δικαιώματα. Μπορεί αυτό να φαίνεται σε κάποιους υπερβολικά <<αγαθό>>, αλλά, όπως μπορεί να αντιληφθεί οποιοσδήποτε κάνει τον κόπο να το σκεφτεί σοβαρά κι ώριμα, είναι ο μόνος τρόπος για να λειτουργήσουν οι ανθρώπινες κοινωνίες. 

Το βασικό λοιπόν γνώρισμα του ανθρώπου που διαθέτει παιδεία είναι ότι σέβεται τους συνανθρώπους του,ακόμα κι αυτούς που δε συμπαθεί, και δεν προσπαθεί να τους βλάψει με κανένα τρόπο,ακόμη κι αν έχει τη δύναμη να το κάνει. Μάλιστα για να θεωρηθεί ένας άνθρωπος ηθικός πρέπει να πράττει έτσι με τη θέληση του,η τέλεση ηθικών πράξεων να του προκαλεί ευχαρίστηση κι όχι να συμπεριφέρεται με ηθικό τρόπο για να αποφύγει την κοινωνική κατακραυγή ή κάποια άλλη ποινή.

                                                  

  Ένα πολύ σημαντικό πνευματικό αγαθό είναι επίσης κι η κριτική ικανότητα.Η κριτική ικανότητα είναι απαραίτητη ώστε κάποιος να είναι ουσιαστικά ελεύθερος,αφού όταν τη διαθέτει μπορεί να κρίνει ο ίδιος τι είναι σωστό και τι όχι για την επίτευξη ενός σκοπού,τι άξιο και τι ανάξιο να γίνει, να παίρνει αποφάσεις με περισσότερες πιθανότητες να είναι σωστές και γενικά να κρίνει σωστά.
Επομένως,όταν κάποιος διαθέτει ελλειπή,ή και ανύπαρκτη κριτική ικανότητα,τότε εύκολα παραπλανάται και ποδηγετείται από κάποιον τον οποίο εμπιστεύεται,ενώ αδυνατεί να κρίνει ο ίδιος τι είναι καλό να κάνει για να πετύχει τον όποιο στόχο του,ένα είδος δηλαδή πνευματικής σκλαβιάς. 
Βέβαια η κριτική ικανότητα δε συνεπάγεται κι ηθική αρετή.

Είναι δυνατόν κάποιος να κρίνει σωστά σχετικά με το τι πρέπει να κάνει για να πετύχει έναν ανήθικο σκοπό. 
Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι η κριτική ικανότητα συμπληρώνει την ηθική αρετή,αφού χάρη σε αυτήν ο (ηθικός) άνθρωπος μπορεί να κρίνει τι είναι καλό να κάνει(μπορεί κάποιος να έχει τη διάθεση να κάνει καλές-ηθικές πράξεις,να μην έχει όμως την κριτική ικανότητα που θα του επιτρέψει να γνωρίζει αν μια πράξη είναι, ή όχι, καλή).

Επιπλέον η ύπαρξη πολιτών με ανεπτυγμένη κριτική ικανότητα είναι υπέρ-απαραίτητη σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα το οποίο προάγει την ισηγορία,ίσες δηλαδή ευκαιρίες σε όλους για συμμετοχή στα κοινά, η οποία από ένα πολύ δίκαιο μέτρο καταντάει,όταν οι πολίτες στερούνται επαρκούς κριτικής ικανότητας,πρόβλημα,αφού η πλειοψηφία των πολιτών αδυνατεί να πάρει σωστές αποφάσεις για το σύνολο κι έτσι η δημοκρατία μετατρέπεται σε οχλοκρατία,όπου κυβερνά ο,κατά τον Πλάτωνα,<<άπειρος παιδείας όχλος>>.

Βέβαια η κριτική ικανότητα δεν αφορά μόνο την πολιτική δραστηριότητα των ατόμων,αλλά ακόμα και τις πιο απλές πράξεις(όπως π.χ. το να μπορεί κανείς να κρίνει ότι το να πετάει σκουπίδια στο δρόμο είναι λάθος).

 Τέλος,το <<καλό>> καλλιτεχνικό αισθητήριο είναι ένα πολύ σπουδαίο κτήμα του ανθρώπου.Αυτό γίνεται εύκολα κατανοητό αν αναλογιστεί κανείς την πολύ σημαντική επίδραση της τέχνης στην ανθρώπινη ψυχή.
Η τέχνη,με όλες τις μορφές της,διαμορφώνει την ψυχή-χαρακτήρα και εξασκεί με τρόπο μοναδικό και το μυαλό του ανθρώπου,επομένως είναι πολύ σημαντικό κάποιος να διαθέτει <<καλό>> καλλιτεχνικό αισθητήριο που θα τον βοηθήσει να την προσεγγίσει σωστά.
Το καλλιτεχνικό αισθητήριο θα βοηθήσει τον άνθρωπο από τη μία πλευρά να κρίνει (έχει κάποια σχέση λοιπόν και με την κριτική ικανότητα)αν ένα έργο τέχνης είναι αξιόλογο και μπορεί να του προσφέρει χρήσιμα ψυχικά-πνευματικά αγαθά,ώστε να καταπιαστεί μαζί του,καθώς και να αντιληφθεί πλήρως τα μηνύματα ενός έργου τέχνης και να επωφεληθεί πλήρως από αυτό.
Το καλλιτεχνικό αισθητήριο είναι επομένως απαραίτητο για να κερδίσει κάποιος τα πραγματικά <<δώρα>> της τέχνης και να κάνει χρήση τους,αφού,όταν αυτό απουσιάζει,τότε ο άνθρωπος καταφεύγει σε εύπεπτα έργα τέχνης, χωρίς βαθύτερο νόημα,απομακρύνεται από το επιθυμητό στάδιο της ψυχαγωγίας (ευχαρίστηση συνοδευόμενη από την απόκτηση πνευματικών-ψυχικών αναγκών),μέσω της τέχνης,και προσεγγίζει το στάδιο της διασκέδασης(αποσκοπεί αποκλειστικά στην ευχαρίστηση,με ευτελείς μάλιστα τρόπους), ενώ,ακόμα κι όταν έρθει σε επαφή με ανώτατα έργα τέχνης,αδυνατεί να αντιληφθεί τη σπουδαιότητα και τα νοήματά τους και να επωφεληθεί από αυτά.

  Ένα δεύτερο πολύ συχνό ερώτημα είναι αν τελικά η παιδεία είναι κάτι που είναι χρήσιμο για τον άνθρωπο ή μήπως είναι μια άχρηστη πολυτέλεια.
Πράγματι,αν κρίνει κάποιος με τον υλιστικό και χρησιμοθηρικό τρόπο που σκέπτονται οι άνθρωποι σήμερα,η παιδεία είναι κάτι άχρηστο αφού δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καλύψει τις βιολογικές ανάγκες του ανθρώπου(ή τουλάχιστον αυτό νομίζουν οι περισσότεροι),που θεωρούνται από την πλειονότητα των ανθρώπων οι σημαντικότερες όλων.

Τη δική μου θέση στο ερώτημα αυτό θα τη δώσω με ένα παράδειγμα.Ας θεωρήσουμε λοιπόν ότι έχουμε ένα φτηνό(απλή κατασκευή),ένα κανονικό(κανονική συσκευή) κι ένα ακριβό(σύνθετη κατασκευή) αυτοκίνητο.

Το ακριβό θα τρέχει γρηγορότερα και το φτηνό αργότερα από τα υπόλοιπα.

Αντίστοιχα όμως και το ακριβό θα έχει μεγαλύτερες (ενεργειακές) ανάγκες ενώ το φτηνό μικρότερες από τα άλλα.

Το παράδειγμα αυτό αποδεικνύει ότι όσο πιο σύνθετη είναι μια μηχανή,τόσο μεγαλύτερες δυνατότητες,αλλά και τόσο μεγαλύτερες ανάγκες έχει.Το ίδιο συμβαίνει και με τις διάφορες μορφές ζωής.

Οι ιοί λοιπόν,που αποτελούν την απλούστερη μορφή ζωής έχουν ελάχιστες δυνατότητες (γι'αυτό αναγκάζονται να παρασιτούν σε άλλους οργανισμούς για να επιβιώσουν) και η μόνη τους ανάγκη είναι η ανάγκη να αναπαραχθούν,αφού εγκατασταθούν στο εσωτερικό κάποιου ξενιστή.

Τα ζώα πάλι,μια μορφή ζωής μέτριας πολυπλοκότητας έχουν μεγαλύτερες και περισσότερες ιδιότητες(διαφορετικές το καθένα), αντίστοιχα όμως και μεγαλύτερες και περισσότερες ανάγκες(ανάγκη για φαγητό,ξεκούραση,αναπνοή, αναπαραγωγή).

Τέλος ο άνθρωπος,η πιο σύνθετη μορφή ζωής στον πλανήτη,έχει μεγαλύτερες δυνατότητες από κάθε άλλο ον(κάτι που μαρτυρούν και τα σπουδαία και πολυάριθμα τεχνολογικά του επιτεύγματα) και επομένως και μεγαλύτερες ανάγκες από κάθε άλλο ον.

Πέρα από τις ανάγκες των ζώων,που κυρίως αφορούν το σώμα,αφού τα ζώα έχουν πολύ απλά συναισθήματα,σε σχέση με αυτά των ανθρώπων,και καθόλου σοφία και φρόνηση,ο άνθρωπος έχει και ανάγκες που αφορούν την ψυχή και το μυαλό του.

Οι ανάγκες αυτές(πνευματικές-συναισθηματικές)για να καλυφθούν χρειάζονται και τα πνευματικά αγαθά,τα οποία,όπως προαναφέρθηκε,ονομάζονται στο σύνολό τους παιδεία.

Επομένως η παιδεία είναι απαραίτητη για τον άνθρωπο,εξίσου απαραίτητη με τα υλικά αγαθά που καλύπτουν τις άλλες,τις σωματικές ανάγκες.
Οι άνθρωποι λοιπόν που ενδιαφέρονται μονάχα για την κάλυψη των σωματικών-βιολογικών τους αναγκών στην ουσία τους δε διαφέρουν από τα ζώα αφού η παιδεία(πνευματικά αγαθά) είναι αυτό που κάνει τον άνθρωπο ανώτερο από αυτά.
          

   Φαίνεται επομένως η πολύ μεγάλη αξία της παιδείας για τον άνθρωπο,καθώς κι η ανάγκη για αναβάθμισή της και παροχή της σε όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους.

Η παιδεία λανθασμένα θεωρείται μια περιττή πολυτέλεια.
Στην πραγματικότητα είναι μια ουσιαστική αναγκαιότητα που έχει και πρακτική χρησιμότητα αφού αν οι άνθρωποι μιας κοινωνίας δε διαθέτουν την απαραίτητη παιδεία, αυτή είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι είναι αδύνατο να προοδεύσει (στο σύνολό της) στους περισσότερους τομείς κι ακόμα η παροχή παιδείας στους πολίτες μπορεί να είναι η λύση πολλών προβλημάτων της εποχής μας(όπως π.χ. η μαζοποίηση).

Το πώς μπορεί ένας άνθρωπος να αποκτήσει την απαιτούμενη παιδεία,θα το εξετάσω στο επόμενο δοκίμιο.

ΠΗΓΗ

Homo Cogitans