10 “ακραίοι” τρόποι για έμπνευση, του Γιώργου Ιατρίδη

Αυτοί εδώ οι τρόποι ίσως να αποτελούν καθημερινότητα για κάποιους, ενδεχομένως όμως, για κάποιος άλλους, να είναι μία αφορμή για να εμπνευστούν κάτι. Σίγουρα όμως σε σχέση με το προηγούμενο άρθρο που έλεγε «7 τρόποι για να ξεκλειδώσεις τη δημιουργικότητά σου», είναι λίγο πιο αντισυμβατικοί. Κυρίως σε αυτό το κείμενο θα μιλήσουμε για τη διαδικασία της γραφής. Στα σχόλια θα χαρώ να ακούσω και τις δικές σας συνήθειες για έμπνευση.

1. Άκουσε ένα τραγούδι

Σκέφτηκα αυτό το άρθρο ακούγοντας ένα τραγούδι…

2. Άλλαξε ρούχα

Πολλές φορές βοηθάει, δοκίμασε κάτι πιο άνετο πάνω σου

3. Σήκω όρθιος

Ο εγκέφαλος μας λειτουργεί καλύτερα όταν είμαστε όρθιοι

4. Μπες σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο

Τουλάχιστον σε εμένα πιάνει, με εμπνέει σχεδόν η κάθε δημοσίευση

5. Πήγαινε για άθληση και επέστρεψε

Το τρέξιμο ή η οποιαδήποτε άσκηση αναζωογονεί σώμα και πνεύμα

6. Σκέψου το χαρτί γεμάτο με λέξεις

Ξεγέλασε το μυαλό σου, σκέψου το χαρτί, ή το αρχείο Word γεμάτο από όμορφες λέξεις

7. Καθάρισε το δωμάτιό σου

Πολλές φορές, η παραμικρή ακαταστασία εν ώρα έμπνευσης είναι ικανή για να σου αποσπάσει την προσοχή

8. Άλλαξε δρομολόγιο όταν πας στη δουλειά σου

Οι διαφορετικές εικόνες που θα δεις θα σε κάνουν να σκεφτείς αλλιώς 

9. Μαγείρεψε

Αυτό δεν το δοκίμασα ακόμα…. δοκίμασέ το εσύ και πες μου!

10. Μην πάρεις το πρώτο μέσο που θα έρθει

Έχουμε συνηθίσει μία πολύ γρήγορή ζωή, όταν όμως σταματήσουμε κάπου και παρατηρήσουμε όλα όσα κάνουμε, αλλά και όλα όσα κάνουν οι άλλοι, θα μείνουμε άφωνοι από όλες τις σκέψεις που θα μας γεννηθούν 

10+1. Γίνε εσύ ο ίδιος η έμπνευσή σου

Όπως λέει και η φωτογραφία, γράψε αυτό που σου έρχεται πρώτο στο μυαλό όταν κάνεις την ερώτηση, «τι ιδιαίτερο μου συνέβη σήμερα;» 

Σίγουρα υπάρχουν και άλλοι πολλοί τρόποι. Μια διαφορετική κίνηση μπορεί να σου επιφέρει μεγάλες αλλαγές! Ξύπνα το πρωί χοροπηδώντας από το κρεβάτι, αλλιώτικα από όλες τις άλλες μέρες. Ή άνοιξε ένα θέμα σε μία παρέα που δε θα άνοιγες ποτέ. Και στις δύο περιπτώσεις σίγουρα θα βρεις μία αφορμή για να ξεκινήσεις να γράψεις κάτι.

ΠΗΓΗ

Inner.gr

Η (συγ)γραφή μας ωφελεί, τελικά;, της Αναστασίας Καρούτη

Πώς μπορούμε να εκφραστούμε μέσα από τη γραφή και πώς αυτή μας η ενασχόληση μπορεί να μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας;

Ακόμη και το ημερολόγιο, ή τα γράμματα που γράφουμε σε αγαπημένα μας πρόσωπα μπορούν να λειτουργήσουν ως ένα μέσο που θα μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε πλευρές του εαυτού μας και κομμάτια της ζωής μας που ίσως αγνοούμε. Η γραφή εκθέτει τη ζωή μας σε εμάς τους ίδιους και μας βοηθά να δούμε τη ζωή μας από μια διαφορετική οπτική γωνία.

Πώς μας ωφελεί, τελικά, η (συγ)γραφή; Ένας νέος συγγραφέας, ο Γιώργος Ιατρίδης, μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε σφαιρικά το θέμα με απαντήσεις βασισμένες σε προσωπικά του βιώματα.

Η ενασχόληση με τη συγγραφή
Η γραφή έχει ποικίλα οφέλη: θέτει σε πλήρη λειτουργία τον εγκέφαλο και τη συνείδησή μας, εξελίσσει τη γνώση της γλώσσας στην οποία γράφουμε (μητρική ή ξένη), μας βοηθά να οργανωθούμε, όταν γράφουμε στην αρχή μιας νέας ημέρας ή να χαλαρώσουμε, όταν γράφουμε στο τέλος της.

Η συγγραφή, από την άλλη, είναι μια ενασχόληση συνώνυμη, συχνά, του πάθους. Ο Γιώργος Ιατρίδης ξεκίνησε να ασχολείται με τη συγγραφή από αντίδραση, στην προσπάθειά του να νικήσει τις μαθησιακές δυσκολίες που αντιμετώπιζε. Όπως λέει ο ίδιος, «πίστευα και πιστεύω, πως το να πηγαίνεις κόντρα στον άνεμο ενώ πατάς σε τεντωμένο σχοινί, έχει περισσότερο ενδιαφέρον από το να ακολουθείς μια συμβατική διαδρομή στη ζωή σου. Με συνεπήρε πως μπορούσα να φτιάξω κόσμους με σάρκα και οστά, ‘λέξεις με δέρμα’ όπως λέει χαρακτηριστικά ένας στίχος, και να εκφράσω τα μέσα μου, και έστω και για λίγο οι χαρακτήρες να ζήσουν. Και επίσης, μέσα από τη γραφή, να δω με μια διαφορετική οπτική τον εαυτό μου».

Οι ιεροτελεστίες
Η (συγ)γραφή μας ωφελεί, τελικά;Η (συγ)γραφή προϋποθέτει συγκέντρωση και το κατάλληλο περιβάλλον. Προτού ξεκινήσετε να γράφετε, θα χρειαστεί να τακτοποιήσετε το χώρο σας όπως ακριβώς σας εξυπηρετεί. Ίσως χρειάζεστε μουσική να παίζει, ένα μαξιλαράκι στην πλάτη σας ή ένα ρόφημα δίπλα σας. Διάφοροι συγγραφείς ακολουθούσαν ιεροτελεστίες, όπως ο Μαρκ Τουέιν που έγραφε ξαπλωμένος, ή ο Μπαλζάκ που κατανάλωνε μεγάλες ποσότητες καφέ κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Ο Γιώργος, για παράδειγμα, γράφει πάντα στον υπολογιστή και χρησιμοποιεί χαρτί μόνο όταν θέλει να γράψει κάποιον στίχο. Θέλει τάξη γύρω του, καφέ και ησυχία, ενώ όταν δούλευε το βιβλίο του, πριν αρχίσει να γράφει, άκουγε πάντα ένα μουσικό (και μυστικό!) κομμάτι από μία φορά.

Μπορεί, τελικά, η (συγ)γραφή, να μας φτιάξει τη διάθεση;
Ο Γιώργος μας λέει πως «το πιο ωραίο στη συγγραφή είναι τα 4-5 λεπτά που σου έρχεται αυτό που λέμε ‘η έμπνευση’. Εκεί μπορείς να τα δεις όλα. Σαν να μεταβαίνεις σε μια άλλη παράλληλη και ουτοπική ζωή και να επιστρέφεις με κάτι υπαρκτό». Ο ίδιος υποστηρίζει πως μέσα από τη συγγραφή αισθάνεται ολοκλήρωση, ενώ δηλώνει πως «ο κάθε άνθρωπος χρειάζεται να βρει μια διέξοδο από τα προβλήματά του. Ένα μικρό απάγκιο για να περνάει κάποιες στιγμές μέσα στην ημέρα», είτε αυτό είναι η ενασχόληση με το γραπτό λόγο, ή οτιδήποτε άλλο ταιριάζει σε κάποιον.

Ο γραπτός λόγος και οι μαθησιακές δυσκολίες
Η γραφή μας βοηθά να κατανοήσουμε τη γλώσσα μας, να την εμπλουτίσουμε και να μάθουμε να γράφουμε καλύτερα (με σαφή οργάνωση, δομή και επιχειρήματα) και ορθότερα (ορθογραφημένα, συντακτικά ορθά, με τα κατάλληλα σημεία στίξης). Για άτομα (παιδιά και ενήλικες) που αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες, η γραφή μπορεί να είναι δύσκολη και κοπιαστική.

Ο Γιώργος αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες και σε ερώτηση για το πώς τις ξεπέρασε, μας απαντά «Δε νομίζω πως τις έχω ξεπεράσει. Απλά μέρα με τη μέρα βελτιώνομαι. Είναι ένα ατέρμονο και ωραίο παιχνίδι το να προσπαθείς να καταστείλεις κάτι που σε εμποδίζει. Ουσιαστικά, μέσα από την τριβή της γραφής έχω καταφέρει να ελαχιστοποιήσω τα ορθογραφικά, να εμπλουτίσω το λεξιλόγιό μου, να βελτιώσω την επικοινωνία μου και πλέον εκεί που ένιωθα μειονεκτικά, τώρα να αισθάνομαι όμορφα».

Τα οφέλη της (συγ)γραφής αναλύονται σε πολλές πηγές και μπορείτε να βρείτε εξαιρετικά ενδιαφέροντα (κυρίως ξενόγλωσσα) άρθρα για τους τρόπους με τους οποίους μια τέτοια ασχολία βοηθά στην καταπολέμηση του άγχους ή άλλων διαταραχών, στην καλλιέργεια επικοινωνιακών δεξιοτήτων και στην εξάσκηση της μνήμης.

* Σημείωση: Ευχαριστούμε τον Γιώργο Ιατρίδη για τη βοήθειά του.

ΠΗΓΗ

Flowmagazine.gr

7 τρόποι για να ξεκλειδώσεις τη δημιουργικότητά σου, του Γιώργου Ιατρίδη

Σε αυτό το άρθρο θα μιλήσω για τους τρόπους με τους οποίους μπορείς να ξεκλειδώσεις την δημιουργικότητά σου, αλλά και για τις τεχνικές που μπορείς να αφυπνίσεις την έμπνευσή σου. Κυρίως για τη διαδικασία της γραφής.

1. Γράψε αυτό που σε απασχολεί

Μία βασική “μέθοδος” αν μπορούμε να το πούμε έτσι, στη λογοτεχνία, αλλά και σε όλες τις Τέχνες εν γένει, είναι να καταπιάνεσαι με αυτό που σε βασανίζει, αυτό που σε απασχολεί. Γιατί ουσιαστικά σε αυτήν τη σκέψη, συσσωρεύεις όλη τη δύναμή σου και είναι πιο εύκολο να την αποτυπώσεις.

2. Διάβασε ένα βιβλίο

Μπορεί να σου φαίνεται πως πας “κόντρα” με την δημιουργικότητά σου, αλλά η ανάγνωση του βιβλίου είναι ευεργετική. Πρώτον, μαθαίνεις τεχνικές από τους παλιότερους συγγραφείς. Δεύτερον, μία καλή πρόταση, αρκεί για να ξεκλειδώσει τα μέσα σου. Τρίτον, μπορείς να αντιγράψεις κάποια στοιχεία ενός βιβλίου. Όπως έλεγε και ο Πικάσο: «Οι καλοί καλλιτέχνες δανείζονται, οι σπουδαίοι κλέβουν».

3. Τεχνικές στη διαδικασία γραφής

Υπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν πως καλλιτέχνης γεννιέσαι και όχι γίνεσαι. Εγώ είμαι της αντίθετης σχολής. Πιστεύω πως με κάποιες τεχνικές μπορείς να τονώσεις την έμπνευσή σου, και παράλληλα, να βελτιώσεις τη γραφή σου. Θα πω μόνο δύο τρόπους όπου λίγο πριν την ώρα της γραφής, -πριν δηλαδή τη διαδικασία της έμπνευσης- θα σου φανούν χρήσιμοι. Δύο απλά παραδείγματα που μου έρχονται αμέσως. Πρώτον, γράψε μια ιστορία με φόντο κάποιο μέρος, μία τοποθεσία, ένα νησί, ένα χωριό. Δεύτερον, μπορείς να ξεκινήσεις μία ιστορία με αφορμή ένα αγαπημένο σου αντικείμενο, κι ας είναι και κάτι ασήμαντο.

4. Πάρε μέρος σε διαγωνισμούς

Ίσως αυτή η μέθοδος να είναι η πιο απλή. Υπάρχουν κατά καιρούς πολλοί διαγωνισμοί, είτε project, είτε οτιδήποτε που μπορείς να πάρεις μέρος κι εσύ. Ουσιαστικά, εκείνοι επιλέγουν το θέμα και τα όρια που θα έχει η ιστορία σου και εσύ εμπνέεσαι από αυτό. Σου έχει έρθει δηλαδή ένα καλό ερέθισμα, και εσύ μπαίνεις πολύ εύκολα στη διαδικασία της γραφής. Συν τοις άλλοις, υπάρχει η ευκαιρία για επιβράβευση. Ένα λογοτεχνικό project που μπορείς να πάρεις μέρος είναι το “Γραμμόφωνο”.

5. Αρχή το ήμισυ…

Μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες σε ολόκληρη την Τέχνη, είναι πως φοβόμαστε να ξεκινήσουμε κάτι, γιατί πιστεύουμε πως δε θα είναι καλό… Μα αν δεν το δοκιμάσουμε δε θα μάθουμε ποτέ! Οπότε, ότι κι αν σκέφτεσαι το ρίχνεις στο χαρτί, το δοκιμάζεις, και το πολύ πολύ το σβήνεις, το πετάς, αλλά μη φοβάσαι να ξεκινήσεις κάτι, έστω και κάτι που στην αρχή σου φαίνεται απλό.

6. Πρόβλεψε το μέλλον

Αυτός ο τρόπος θα έλεγα έχει ένα βαθμό δυσκολίας, μεγαλύτερο από τους άλλους τρόπους. Με τη φράση “πρόβλεψε το μέλλον” εννοώ να μπεις στη διαδικασία να σκεφτείς πώς θα είναι ένα γεγονός, ή ένα συμβάν μετά από λίγα χρόνια. Ξετυλίγοντας αυτό το κουβάρι είμαι σίγουρος πως θα σου γεννηθούν πολλά ερεθίσματα, πολλά που δεν τα είχες σκεφτεί.

7. Να είσαι παρατηρητικός

Από ότι καταλαβαίνω σε εμένα, αλλά και γενικότερα με τους ανθρώπους που συνομιλώ, το να είσαι παρατηρητικός είναι σπουδαίο. Οι μεγαλύτερες εμπνεύσεις έρχονται όταν δεν ήμαστε στο γραφείο μας, αλλά στο μετρό, στο μαγαζί που πίνουμε το καφέ ή το ποτό μας, και γενικότερα, όταν τριγυρνάμε έξω αμέριμνοι και ανυποψίαστοι. Το κάθε τι εκεί έξω από ένα βλέμμα, μέχρι ένα συμβάν εμπεριέχει αφορμή για έμπνευση! Εσύ πρόσεξες πως στη φωτογραφία κουνιούνται τα φύλλα;





ΠΗΓΗ
Inner.gr

10+1 συμβουλές για καλύτερη γραφή, Του Μάρκου Μπουγιουκλάκη

 

1. Πριν ξεκινήσεις το κείμενό σου, γράψε την περίληψη του

Ό, τι κι αν γράφεις θα πρέπει να μπορεί να συνοψισθεί σε 25 λέξεις. Αυτό θα σε βοηθήσει να έχεις μία αρχική εικόνα της δομής του τελικού κειμένου σου, το οποίο θα πρέπει να περιέχει αρχή, μέση και τέλος και μάλιστα στις σωστές δόσεις.

2. Προτίμησε λέξεις με θετικό περιεχόμενο στο κείμενό σου

Είναι προτιμότερο να «αξιοποιήσουμε τις εναλλακτικές μορφές ενέργειας» παρά να τις «εκμεταλλευτούμε». Το ίδιο ισχύει και για τους. συνεργάτες μας, τη θέση μας, τις δυνατότητές μας κλπ. Αντί να γράψεις «Στις εκατό ερωτήσεις έδωσε λάθος απάντηση στις δύο» γράψε «η επιτυχία του άγγιξε το 98%». Έτσι και ο τίτλος της συμβουλής αυτής, προτιμήθηκε από το «Μην χρησιμοποιείς λέξεις με αρνητικό περιεχόμενο».

3. Γράψε απλά και κατανοητά.

Απέφυγε εξεζητημένο λεξιλόγιο και ορολογία. Απευθύνεσαι σε απλούς και πολλούς αναγνώστες και όχι σε λίγους εξειδικευμένους ακαδημαϊκούς ή λεξιλάγνους. Αντί να γράψεις: «λόγω της καθυστέρησης λήψης τροφής, αισθάνομαι ένα στομαχικό κενό που πρέπει να αναπληρωθεί», μπορείς απλά να γράψεις «πεινάω». Μην γράφεις για την «αντίφαση κατά την οποία έχουμε μια αλληλουχία δύο γεγονότων που για να γίνει το πρώτο, πρέπει να προηγηθεί το δεύτερο, το οποίο όμως δεν μπορεί να ξεκινήσει χωρίς την ύπαρξη του πρώτου». Απλά γράψε «φαύλος κύκλος».

4. Να αποφεύγεις κουραστικές κοινοτυπίες

Οι φράσεις τύπου «το μαχαίρι θα φτάσει στο κόκκαλο», «η πύρινη λαίλαπα», «ο εγκέλαδος χτύπησε απροειδοποίητα» (ενώ έπρεπε να στείλει εξώδικο πρώτα), «στη γειτονιά των αγγέλων», «ραγδαίες εξελίξεις», «ακραία καιρικά φαινόμενα», «ανέβηκαν οι τόνοι», «δρακόντεια μέτρα ασφαλείας» και «άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου» (κι ας είχε μόνο έναν ο κακόμοιρος), θυμίζουν ψευδό ρεπόρτερ με τρεμάμενη φωνή σε Δελτίο Ειδήσεων και το μόνο που προκαλούν είναι αποστροφή.

5. Μη δημιουργείς προσδοκίες στις οποίες δεν μπορείς να ανταποκριθείς

Το τέλος, ή η κορύφωση ενός κειμένου θα πρέπει να είναι καλύτερο ή τουλάχιστον αντάξιο της αρχής του ή της όλης πορείας του. Είναι μεγάλη απογοήτευση στο 90% του κειμένου να ψάχνουμε το χαμένο θησαυρό και το τελευταίο 10% να αποδεικνύεται άνθρακας.

6. Διατήρησε το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι την τελευταία.λέξη

Όσο μικρό και σύντομο κι αν είναι, το κείμενο είναι ένας μαραθώνιος, δεν είναι sprint. Είναι προτιμότερο να αυξάνεται το ενδιαφέρον καθώς φτάνεις στο τέλος του κειμένου, παρά να εξαντληθείς από τις πρώτες  σειρές και μετά ο αναγνώστης να απογοητευτεί. Εάν η Αγκάθα Κρίστι άρχιζε τα κείμενά της γράφοντας «ένα λονδρέζικο πρωινό, ο Πητ δολοφόνησε τη σύζυγό του για να εισπράξει την ασφάλεια ζωής της» το πιθανότερο είναι να μην τη γνωρίζαμε ποτέ.

7. Φαντάσου το κείμενό σου, σαν ένα ποτάμι. Κρυστάλλινο και δροσερό με σταθερή ροή

Το κείμενο πρέπει να έχει αρχή, μέση και τέλος και να παρασύρει τον αναγνώστη σαν το ποτάμι. Οι δύσκολες και ακατανόητες λέξεις ή φράσεις εμποδίζουν τη ροή του σαν να είναι κορμοί δέντρων. Οι κοινότυπες και κουραστικές λέξεις ή φράσεις καθώς και οι επαναλήψεις, μετατρέπουν το ποτάμι σε βαρετό βάλτο.

8. Εμπλούτισε το κείμενό σου με διεγερτικά της φαντασίας

Αξιοποίησε λέξεις που αφυπνίζουν. Που οδηγούν τις εγκεφαλικές συνάψεις σε προσομοιώσεις των πέντε (και βάλε) αισθήσεων. «Κάτω από τον καυτό ήλιο, ο παγωμένος καρπουζοχυμός δρόσιζε τον ουρανίσκο της, ενώ ένα θρασύ κύμα, γαργαλούσε τα καψαλισμένα της πέλματα». Παν μέτρον άριστον βέβαια, μη φτάσεις σε επίπεδα ψευτοκουλτουριάρικης επιδειξιομανίας ή Άρλεκιν!

9. Σεβάσου τον αναγνώστη

Πρώσαιχαι τιν ωρθωγραφεία – υπάρχει και η αυτόματη διόρθωση (!) – και διατήρησε μία ενιαία, «σοβαρή» ή «κλασσική» γραμματοσειρά, με τις σωστές αποστάσεις, το σωστό μέγεθος (ναι, μετράει !). Μη χρησιμοποιείς λέξεις του προφορικού λόγου. Δεν γράφουμε πχ «ας πούμε», «κάτσε», «να σου πω» κ.λπ. ! (εκτός εάν αποδίδονται αυτούσια ως μέρος διαλόγου).

10. «Ρίξε» στο κείμενό σου τις σωστές δόσεις. χιούμορ, σαρκασμού και νοητικού πιπεριού

Να μαγνητίζει, να φλερτάρει με τα μάτια του αναγνώστη, να του προκαλέσει την ανάγκη να το διαδώσει!

…και μία ακόμα

 
11. Αφού τελειώσεις το κείμενό σου, σκέψου έναν τίτλο

Ο τίτλος πρέπει να είναι έξυπνος, ενδιαφέρων και με όσο το δυνατόν λιγότερες λέξεις, έτσι ώστε να τραβήξει την προσοχή και να είναι ευκολομνημόνευτος. Είναι η βιτρίνα του καταστήματός μας!

Καλή έμπνευση.


 

*Μάρκος Μπουγιουκλάκης – Δημοσιογράφος, Σύμβουλος Επικοινωνίας, συνεργάτης της Better World.



ΠΗΓΗ
Enallaktikidrasi.com

Συμβουλές προς νέους συγγραφείς, Της Χρυσας Σπυροπουλου

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Αντον Τσέχοφ

Η τέχνη της γραφής
Συμβουλές σ' ένα νέο συγγραφέα
μετ. Βασίλης Ντινόπουλος
εκδ. Πατάκης

Ο Πιέρο Μπρουνέλο, Ιταλός ερευνητής και ανθολόγος, μελέτησε την αλληλογραφία του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα και ανθολόγησε σκέψεις και απόψεις του, που αφορούν την τέχνη της γραφής, αφορισμούς και συμβουλές του προς τους νέους δημιουργούς. Το βιβλίο χωρίζεται σε ενότητες όπως: «Γιατί γράφουμε», «Για ποιον γράφουμε», «Τι να γράφουμε και πώς», «Πότε να γράφουμε και με ποιον ρυθμό», κ.ά.

Με τρόπο απλό και σαφή ο Τσέχοφ αποτυπώνει αλήθειες, οι οποίες είναι χρήσιμες όχι μόνο για τους επίδοξους συγγραφείς, αλλά και για τον καθένα μας. Πόσο εύστοχα διατυπώνεται το αυτονόητο: «Θεέ μου, κάνε να μη μιλάω και να μη συζητώ γι' αυτά που δεν γνωρίζω και δεν καταλαβαίνω»! (σ.59)

Η μοναξιά του συγγραφέα
Σε μία από τις επιστολές του στον Μαξίμ Γκόργκι αναφέρεται στη μοναξιά του συγγραφέα και υποστηρίζει ότι ο δημιουργός γράφει επειδή του κλείνουν οι άλλοι την πόρτα και δεν έχει τι άλλο να κάνει. Ωστόσο, σε άλλη επιστολή του επισημαίνει ότι ο καλλιτέχνης πρέπει να παρατηρεί, να επιλέγει, να μαντεύει, να συναναστρέφεται, ενέργειες που στοιχειοθετούν πρόβλημα, μιας και ο δημιουργός «δεν έχει προορισμό να λύνει τα προβλήματα» αλλά να τα θέτει. Αλλού τον απασχολεί η σχέση ζωής και δημιουργίας και αναφέρει ότι όσο πιο χαρούμενη είναι η ζωή του, τόσο πιο σκοτεινά είναι τα διηγήματά του, μια πραγματικότητα που ισοδυναμεί με φυσικό νόμο.

Ο καλός συγγραφέας, όμως, έχει ανασφάλειες, παλινωδίες ως προς την αξία του έργου του, ξέρει να σβήνει και να πετάει σελίδες, που μειώνουν την ποιότητά του, και ανακηρύσσει τη συντομία ύψιστο αγαθό: «Να ξέρεις να τα συντομεύεις εσύ ο ίδιος τα κείμενά σου στο μέγιστο βαθμό και να τα ξαναγράφεις». Οταν το σημαντικό καταγράφεται και παραμερίζεται το ασήμαντο στη μικρή ή τη μεγάλη φόρμα, όταν δεν φλυαρεί ο συγγραφέας παραθέτοντας περιττές λεπτομέρειες, που βαραίνουν το κείμενο και το κάνουν πληκτικό, τότε το αποτέλεσμα είναι ικανοποιητικό, καθώς αγγίζει τη λογική και το συναίσθημα του αναγνώστη.

Ο πραγματικά έξυπνος και σοφός άνθρωπος γνωρίζει ότι δεν τα ξέρει όλα, ότι δεν ξέρει τίποτε, κι αυτό τον κάνει να είναι ταπεινός και μετρημένος: «Οι άνθρωποι που γράφουν και κυρίως οι καλλιτέχνες, είναι καιρός να συνειδητοποιήσουν ότι σ' αυτόν τον κόσμο δεν ξέρουμε τίποτε, όπως κάποτε το συνειδητοποίησε ο Σωκράτης και, πιο κοντά σ' εμάς, ο Βολταίρος… Οσο πιο ανόητοι είναι οι άνθρωποι, τόσο πλατύτερα βλέπουν τον ορίζοντα…» (σ.70).

Οι υπερβολές στις περιγραφές είτε της φύσης είτε των ηρώων πρέπει να αποφεύγονται, γράφει σε άλλες επιστολές του, για να διατηρεί το κείμενο, μέσω της απλότητας, ένταση και εκφραστικότητα. Σπουδαία παρατήρησή του είναι κι εκείνη σύμφωνα με την οποία ο συγγραφέας καλό θα είναι να αποφεύγει την περιγραφή της ψυχικής κατάστασης των ηρώων, μιας και αυτή πρέπει να γίνεται αντιληπτή από τη συμπεριφορά και τις πράξεις τους! «Πιάσε κάτι από την καθημερινή ζωή, συνηθισμένο, χωρίς πλοκή και χωρίς τέλος» (σ.60), γράφει στον αδερφό του, άποψη που αποτυπώνει τη μέθοδό του, η οποία επηρέασε το σύγχρονο διήγημα, αφού βρήκε θερμούς υποστηρικτές, όπως την Κάθριν Μάνσφηλντ και τον Ρέημοντ Κάρβερ. Μια άλλη σημαντική συμβουλή απευθύνεται στους ανυπόμονους να δημοσιεύσουν κείμενά τους, τους οποίους παροτρύνει να τα αφήσουν κλειδωμένα στο συρτάρι έναν ολόκληρο χρόνο και έπειτα να τα ξαναδιαβάσουν, γιατί τότε θα τα δουν με άλλο μάτι, από απόσταση, πιο καθαρά.

Ο μεγάλος Ρώσος συγγραφέας διατυπώνει τα μυστικά της τέχνης του, αυτά που έκαναν το έργο του κλασικό και διαβάζεται και ξαναδιαβάζεται, και δείχνει πώς επέτυχε αυτό που επιθυμούσε: να περιγράψει τη ζωή όπως είναι, με απλότητα και ειλικρίνεια, χωρίς φτιασιδώματα και μεγαλοστομίες. Γιατί είχε την ικανότητα να διεισδύει στην ψυχοσύνθεση των χαρακτήρων του και να αντιλαμβάνεται τις σύνθετες ανθρώπινες καταστάσεις.



ΠΗΓΗ
Η Καθημερινή

Τι έμαθα τη (συγγραφική) εβδομάδα που μας πέρασε, του Γιώργου Λαγκώνα

Επτά μικρά γνωμικά – μαργαριταράκια γνώσης. Ένα για κάθε μέρα. Μπορείτε να τα δείτε και σαν χαϊκού που απευθύνονται σε όσους “καίγονται” γράφοντας, αν αυτό βοηθάει…

Ό,τι λέει η εικόνα στο πλάι. Κάποτε θα χρειαστεί να υψώσεις το μεσαίο δάχτυλο. Δεν τη γλιτώνεις. Δεν είναι πάντα εύκολο να ξεχωρίσεις το γνήσιο ενδιαφέρον (που υπαγορεύει, αν όχι επιβάλλει, την άρθρωση “άβολων αληθειών”), από την κακεντρέχεια και ενίοτε από τον πανταχού παρών παράγοντα, τη γνήσια, ανόθευτη βλακεία. Αλλά, ντάξει, αν δεν πέσεις που λένε, δεν θα μάθεις. Και άπαξ και μάθεις… κερνάς απλόχερα! Ομορφαίνει, δεν παχαίνει! 

• Κάνε όλους τους χαρακτήρες σου να θέλουν ΚΑΤΙ. Λίγη σημασία έχει το πόσο πολύπλοκο ή “φλου” είναι αυτό που γράφεις. Οι χαρακτήρες πρέπει να θέλουν κάτι, και πάνω σε αυτά τα κίνητρα να κινείται η ιστορία. Και αυτό το κάτι πρέπει να είναι σαφές, συγκεκριμένο και κατανοητό.

• Νομίζω πως το καλύτερο, όσον αφορά τις φιλοδοξίες ενός συγγραφέα για την ιστορία του, το έγραψε ο Stephen King στο εισαγωγικό σημείωμα μιας συλλογής διηγημάτων του: “Αν η ιστορία μου κατάφερε και σας κράτησε για λίγο μακριά από την τηλεόραση, αυτό το θεωρώ απόλυτη επιτυχία“. Τόσο απλά.

• Όχι, δεν είναι το ταλέντο σου (που έτσι κι αλλιώς είναι πολύ μικρότερο απ` όσο νομίζεις). Όχι, δεν είναι η έμπνευση. Έμπνευση είναι μια λέξη που επινόησαν οι γραφιάδες για να φαντάζουν σημαντικοί στα μάτια των άλλων. Είναι η ΔΟΥΛΕΙΑ, ανόητε. Ό,τι είναι να γίνει, θα γίνει για όσο έχεις στρωμένο τον απαυτό σου στην καρέκλα και γράφεις. Όλα τα υπόλοιπα, χωρίς δουλειά, είναι απλώς παραμύθια της Χαλιμάς.

• “…Έμοιαζε το κρητικό ετούτο τοπίο, έτσι μου φάνηκε, με την καλή πρόζα: καλοδουλεμένο, λιγόλογο, λυτρωμένο από περιττά πλούτη, δυνατό και συγκρατημένο. Διατύπωνε με τ` απλούστερα μέσα την ουσία. Δεν έπαιζε, δεν καταδεχόταν να χρησιμοποιήσει κανένα τερτίπι, δε ρητόρευε, έλεγε ό,τι ήθελε να πει με αντρίκεια αυστηρότητα. Μα ανάμεσα από τις αυστηρές γραμμές του ξεχώριζες στο κρητικό ετούτο τοπίο απροσδόκητη ευαισθησία και τρυφεράδα -σε απάνεμες γούβες μοσκοβολούσαν οι λεμονιές κι οι πορτοκαλιές, και πέρα, από την απέραντη θάλασσα, ξεχύνουνταν αστέρευτη ποίηση…” Κι ύστερα, κάτσε Καραμήτρο να γράφεις εξυπνάδες περί συγγραφής. Όταν ο Καζαντζάκης με μόλις μια παράγραφο έχει καθαρίσει με το θέμα, μια και καλή.

• (από Καζαντζάκη ξανά): “…Έτσι φώναζα μέσα μου, κι άρχισα να γράφω. Δεν ήταν αυτό τώρα πια γράψιμο, ήταν πόλεμος, κυνήγι ανήλεο, πολιορκία και ξόρκι να ξεπροβάλει το θεριό από τη μανία του. Μαγική ιεροπραξία, αλήθεια, είναι η τέχνη, σκοτεινές ανθρωποχτόνες δυνάμεις κατοικούν στα σωθικά μας, αποτρόπαιες ορμές να σκοτώσουμε, να γκρεμίσουμε, να μισήσουμε, ν` ατιμάσουμε – κι έρχεται η τέχνη με το γλυκό σουραύλι και μας λυτρώνει…”

 

• Ίσως το πιο βασικό (και πιο δύσκολο να χωνευτεί και να εφαρμοστεί στην πράξη) tip είναι ότι οι περιττές λέξεις είναι η βασιλική οδός προς την κακή πρόζα. 

ΠΗΓΗ
Nyctophilia.gr

Τσαρλς Μπουκόφσκι, Περι συγγραφής

Ώστε Θες να Γίνεις Συγγραφέας;

Αν δεν βγαίνει από μέσα σου ορμητικά
σε πείσμα όλων,
μην το κάνεις....
Αν δε βγει απρόσκλητο
από την καρδιά κι απ’ το μυαλό σου κι απ’ το στόμα
κι απ’ τα σωθικά σου,
μην το κάνεις.
Αν κάθεσαι με τις ώρες
και κοιτάς την οθόνη του υπολογιστή σου
ή σκύβεις σαν καμπούρης πάνω από τη γραφομηχανή σου
ψάχνοντας βασανιστικά τις λέξεις,
μην το κάνεις.
Μην το κάνεις για τα λεφτά
Ή για τη δόξα,
Ασ’ το καλύτερα.
Αν το κάνεις γιατί νομίζεις πως θα σου φέρει
γυναίκες ή άντρες στο κρεβάτι σου,
μην το κάνεις.
Αν κάθεσαι εκεί πέρα και
γράφεις ξανά και ξανά τα ίδια και τα ίδια,
μην το κάνεις.
Αν ζορίζεσαι όταν σκέφτεσαι να το κάνεις,
τότε μην κάνεις.
Αν προσπαθείς να γράψεις όπως άλλος,
ξέχνα το.
Ασ’ το καλύτερα.
Αν περιμένεις να βγει μουγκρίζοντας από μέσα σου,
τότε περίμενε υπομονετικά.
Κι αν δεν βγει με βαθύ βρυχηθμό,
κάνε κάτι άλλο.
Αν πρέπει πρώτα να το διαβάσεις στη γυναίκα σου
ή στην γκόμενά σου ή στον γκόμενό σου
ή στους γονείς σου ή σε οποιονδήποτε άλλον,
δεν είσαι έτοιμος να γίνεις συγγραφέας.
Μην γίνεις σαν τόσους και τόσους γραφιάδες,
μην γίνεις σαν κι αυτούς τους μύριους
που αυτοαποκαλούνται συγγραφείς,
μην γίνεις κουτός και πληκτικός
και ξιπασμένος,
μην αφήνεις την αυταρέσκεια να σε κατασπαράξει.
Οι βιβλιοθήκες του κόσμου έχουν
πνιγεί στο χασμουρητό
με το σινάφι σου.
Μην προστεθείς κι εσύ σ’ αυτούς.
Μην το κάνεις.
Αν δεν εκτοξεύεται απ’ την ψυχή σου σαν πύραυλος,
Ασ’ το καλύτερα.
Καν’ το μονάχα αν νιώσεις ότι το να μην το κάνεις
Θα σε οδηγήσει στην τρέλα,
στην αυτοκτονία ή στο φόνο.
Αλλιώς, μην το κάνεις.
Αν δεν νιώσεις ότι ο ήλιος μέσα σου
σου καίει τα σπλάχνα,
μην το κάνεις.
Όταν έρθει στ’ αλήθεια η ώρα,
κι αν έχεις το χάρισμα,
θα συμβεί
από μόνο του
και θα συνεχίσει να συμβαίνει
ώσπου να πεθάνεις ή ώσπου να πεθάνει εκείνο.
Άλλος τρόπος δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει.
Ποτέ δεν υπήρξε.



(Mτφρ.: Σώτη Τριανταφύλλου)






ΠΗΓΗ
Περιοδικό Ζενίθ

Γεννιέσαι ή γίνεσαι συγγραφέας;, του Γρηγόρη Μπέκου

Πολλές δεκάδες επίδοξων συγγραφέων παρακολουθούν μαθήματα στα οποία διδάσκονται πώς να γράφουν. Φέρνει αποτελέσματα αυτή η πρακτική ή πρόκειται για ένα χόμπι αργόσχολων; Μιλάνε δάσκαλοι και μαθητές αυτών των σεμιναρίων αποτιμώντας την ως τώρα πείρα τους

 
«Αν ήμουν τραγουδίστρια, θα σπούδαζα φωνητική, γιατί τώρα που θέλω να γίνω συγγραφέας, να μη σπουδάσω κάτι αντίστοιχο» λέει η Αγγελική Στρατηγοπούλου, με δύο μυθιστορήματα στο ενεργητικό της. 

«Ο δάσκαλός μου με βοήθησε να ξεκαθαρίσω τι θέλω και στο τέλος να γράψω» λέει ο Νίκος Αδάμ Βουδούρης, που εξέδωσε μια συλλογή διηγημάτων για την οποία έλαβε καλές κριτικές. 

Αντίθετα οι φτασμένοι λογοτέχνες όπως η Ερση Σωτηροπούλου και ο Κώστας Μουρσελάς λένε ότι «το ταλέντο και η έμπνευση δεν διδάσκονται». 

Φαίνεται ότι παλιοί και νέοι, επίδοξοι λογοτέχνες διαφωνούν για την αξία της δημιουργικής γραφής. Ο,τι για εμάς είναι σχετικά καινοφανές, για τον αγγλοσαξονικό κόσμο είναι κεκτημένο για κάτι παραπάνω από μισόν αιώνα. 

Ο Στρατής Χαβιαράς, πρώτος διδάξας σε σεμινάρια στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου και με ανάλογη πείρα από το Χάρβαρντ, θα μας θυμίσει πως σε αυτά έχουν θητεύσει μεγάλοι της λογοτεχνίας όπως ο Τζ.Ντ. Σάλιντζερ και ο Νόρμαν Μέιλερ, αλλά και σύγχρονοι διάσημοι λογοτέχνες, όπως ο Ιαν Μακ Γιούαν, ο Καζούο Ισιγκούρο ή ο Τζόναθαν Κόου.  

«Η διάδοση της εργαστηριακής άσκησης του γραπτού λόγου στην Ελλάδα ενισχύεται από συγγραφείς που διδάσκουν (μερικοί έχοντας προσωπική πείρα από αυτά τα προγράμματα στο παρελθόν) και από μαθητευόμενους που ολοκληρώνουν τα σεμινάρια και ακολούθως εκδίδουν (οι ωριμότεροι από αυτούς) το πρώτο τους χειρόγραφο» εξηγεί, επισημαίνοντας ότι «δεν είναι όλοι οι καλοί συγγραφείς και καλοί δάσκαλοι, ο καλός δάσκαλος σέβεται την ιδιαιτερότητα του κάθε μαθητή και κάνει ό,τι μπορεί για να την αναδείξει». 

Ομοίως υπέρ ταυτών σεμιναρίων τάσσεται και ο ποιητής Χάρης Βλαβιανός που έχει διδάξει δημιουργική γραφή στο Αμερικανικό Κολλέγιο και στο ΕΚΕΜΕΛ (Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης Λογοτεχνίας και Επιστημών του Ανθρώπου) για περίπου δέκα χρόνια. 

«Η πείρα έδειξε ότι ελάχιστοι που συμμετέχουν σε τέτοιου είδους εργαστήρια (περί εργαστηρίων πρόκειται και όχι περί σεμιναρίων, αφού σημασία έχει η χημεία,η αλληλεπίδρασηπου προκύπτει ανάμεσα στα μέλη του) έχουν κάνει την κατάλληλη προεργασία, έχουν ασκηθεί όπως θα όφειλαν στον στίβο της ανάγνωσης προτού εισέλθουν σε αυτόν της γραφής» τονίζει. 

«Το εργαστήριο επομένως λειτουργεί αρχικά ως ομάδα δημιουργικής ανάγνωσης, η οποία μελετά σε βάθος την ξεχωριστή φυσιογνωμία της ποιητικής τέχνης και τις μορφικές ιδιαιτερότητες που προϋποθέτει» και κατόπιν «σε δεύτερο χρόνο, επιχειρείται η δημιουργική ενασχόληση με την ποιητική τέχνη: οι συμμετέχοντες καλούνται να παρουσιάσουν ποιητικές συνθέσεις πάνω σε συγκεκριμένα θέματα και μοτίβα,μέσα από ένα ευρύ φάσμα μορφικών επιλογών, οι οποίες αναλύονται επίσης διεξοδικά». 

Ο Χάρης Βλαβιανός είναι σαφής.  
«Το αποτέλεσμα,παρά τις γνωστές επιφυλάξεις που διατηρούν πολλοί,είναι θετικό».

Οι αντιρρήσεις των φτασμένων συγγραφέων

Η Ερση Σωτηροπούλου εκφράζει κάποιες αμφιβολίες. «Στις ΗΠΑ, απ΄ όπου ξεκίνησαν, τα μαθήματα δημιουργικής γραφής έχουν ενσωματωθεί στο προπτυχιακό και μεταπτυχιακό πρόγραμμα των πανεπιστημίων. 

Παράγουν συγγραφείς; Δεν είναι σίγουρο. Και αν πάρεις διδακτορικό στη δημιουργική γραφή σημαίνει ότι έχεις ταλέντο ή ότι θα βρεις εκδότη; Ούτε και αυτό είναι σίγουρο. Το μόνο σίγουρο είναι η ικανότητα αναπαραγωγής του συστήματος. Συγγραφείς διδάσκουν επίδοξους συγγραφείς, οι οποίοι με τη σειρά τους θα διδάξουν άλλους μελλοντικούς διδάσκοντες. Αν και οι περισσότεροι αναγνωρίζουν ότι επιβιώνουν χάρη σ΄ αυτό το σύστημα, μερικοί είναι σκεπτικιστές» τονίζει.

«Οι μαθητές γράφουν και διορθώνουν τα γραπτά τους με άμεσο στόχο να μπορέσουν να εκδοθούν. Διαβάζουν πολύ λιγότερο. Για χρόνια το σχολείο των συγγραφέων ήταν οι άλλοι συγγραφείς, η αναμέτρηση μαζί τους, το παθιασμένο διάβασμα. Με τα μαθήματα δημιουργικής γραφής αυτό δεν είναι απαραίτητο». Ο Κώστας Μουρσελάς είναι πεπεισμένος ότι αυτά τα μαθήματα «αποκλείεται να σε κάνουν συγγραφέα αν ήδη δεν έχεις μέσα σου αυτό το “ζιζάνιο”, άλλοι το λένε ταλέντο. Ούτε το ταλέντο διδάσκεται ούτε η έμπνευση.

Διδάσκεται όμως το πώς θα τα χρησιμοποιήσεις δημιουργικότερα, εφόσον τα διαθέτεις. Διδάσκεται ακόμη τι κυρίως χρειάζεται να διαθέτει ένα βιβλίο για να κερδίσει τον αναγνώστη και το πώς θα το κατορθώσεις αυτό, όπως και το πώς θα μεταμορφώσεις σε καθαρή λογοτεχνία τα προσωπικά σου βιώματα».

Ωστόσο «τα πάντα εξαρτώνται από το πόσο καλός και έμπειρος συγγραφέας είναι ο διδάσκων, όπως και από το πόσο φανατικός αναγνώστης είναι.

Αλλά και συγγραφέας να μη γίνεις το πιθανότερο-, δεν πειράζει, γιατί σίγουρα θα έχεις γίνει ένας δημιουργικός αναγνώστης». O Νόρμαν Μέιλερ γράφει στο βιβλίο του Η μάγισσα τέχνη ότι «συνολικά κέρδισα περισσότερα απ΄ όσα έχασα στα μαθήματα συγγραφής» και ότι εν τέλει «έμαθα να γράφω γράφοντας».

Το ισοζύγιο αποτελεσμάτων και προθέσεων κρίνεται θετικό. Στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να δούμε στο μέλλον έναν σπουδαίο συγγραφέα και στη «χειρότερη» να κερδίσουμε πιο δημιουργικούς αναγνώστες.

Η δημιουργική γραφή μπαίνει στο Πανεπιστήμιο

O Μίμης Σουλιώτης, ποιητής, καθηγητής, εμπνευστής αλλά και διευθυντής σπουδών στο νεοσύστατο Μεταπτυχιακό Τμήμα Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας από το 2010 λέει ότι «το διετές μεταπτυχιακό πρόγραμμα δίνει και το “βραχιόλι”- μα οι υποψήφιοι είναι άνθρωποι με έμπρακτο ενδιαφέρον για το γράψιμο και αρκετοί είχαν λογοτεχνική δραστηριότητα προτού φοιτήσουν σ΄ εμάς». 

Τι γίνεται λοιπόν στα μαθήματα που γίνονται σε Φλώρινα και Αθήνα; 

«Σύμφωνα με το πρόγραμμα, κάνουμε θεωρία και εργαστηριακές ασκήσεις (μαθαίνουμε να γράφουμε, π.χ., διηγήματα ή σονέτα ή να ενασκούμε τη λογοτεχνία στο Διαδίκτυο) και για να περατωθούν οι σπουδές εκπονείται η διπλωματική εργασία. Οι φοιτητές έχουν την ευκαιρία να δημοσιεύσουν δικά τους κείμενα στο “Λεξηtanil”, το περιοδικό του προγράμματος που το επιμελείται συντακτική ομάδα εκλεγμένη από τους ιδίους. 
Το σπουδαίο είναι η δυνατότητα που παρέχεται στους φοιτητές να συναναστραφούν με δόκιμους συγγραφείς, μα και ν΄ αναπτύξουν μεταξύ τους λογοτεχνικές σχέσεις παρέας και φιλίας, πράγμα πολύτιμο». 

Η συγγραφέας και φιλόλογος Σοφία Νικολαΐδου διδάσκει στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα. 

«Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές περνούν πολλαπλά φίλτρα επιλογής (καταθέτουν φάκελο με κείμενα, δίνουν εξετάσεις, περνούν από προφορική συνέντευξη). Η γοητεία των τμημάτων που σχηματίζονται είναι η πολυσυλλεκτικότητά τους: ανάμεσά τους βρίσκονται άνθρωποι που έχουν ήδη βραβευθεί, συγγραφείς με εκδοτική δραστηριότητα και άλλοι που δεν έχουν γράψει ακόμη γραμμή. 

Ενα άλλο χαρακτηριστικό της κυψέλης είναι η διασπορά στις σπουδές (από φιλολόγους ως πληροφορικάριους, από εισαγγελείς ως οδοντιάτρους), στα φύλα, στις ηλικίες (από τα είκοσι συν ως τα εξήντα συν), στον τόπο κατοικίας (από την Πάρο ως τη Δράμα, από την Κύπρο ως τη Ναύπακτο). Η πολυσυλλεκτικότητα των μεταπτυχιακών φοιτητών διαμορφώνει την υψηλή δυναμική της ομάδας. Οι συγκρούσεις δεν λείπουν. Το ίδιο και οι συγγραφικές εμπάθειες και ευτυχώς» επισημαίνει η ίδια. 

«Η λογοτεχνία, όπως κάθε τέχνη, προϋποθέτει ταλέντο, σκληρή εργασία, τεχνική. Η “δημιουργική γραφή” δεν διδάσκει ταλέντο, είναι μαθητεία στην τεχνική. Η λογοτεχνία είναι πράξη. Εδώ δεν μετράει προϋπηρεσία, επετηρίδα, ΑΣΕΠ. Οποιος γράφει καλύτερα, κόβει το νήμα. Τρομακτικόκαι την ίδια στιγμή παρήγορο».

Οι μαθητές που πρόκοψαν

H Αγγελική Στρατηγοπούλου, που εργάζεται ως Υπεύθυνη Ανάπτυξης στη Στοά του Βιβλίου, έχει διανύσει μια αποδοτική πορεία στο Κέντρο Δημιουργικής Γραφής της Χριστιάνας Λαμπρινίδη και μέχρι στιγμής έχει εκδώσει ένα μυθιστόρημα και μία νουβέλα.  

«Αν ήμουν τραγουδίστρια και ήθελα να προχωρήσω πιο μακριά από τη φυσική μου κλίση, θα παρακολουθούσα οπωσδήποτε μαθήματα,αν μη τι άλλο για να τοποθετήσω τη φωνή μου,που θα ήταν προϋπόθεση για να υφίσταται. Πιστεύω ότι το ίδιο ισχύει και με το γράψιμο» και έτσι «βρίσκω τον τόνο μου μαθητεύοντας και τον συντονίζω με τη σκοτεινή μου ρίζα της γραφής, αν υπάρχει». Πέραν όμως αυτών «η μαθητεία μπορεί να σε δώσει το ωραίο ταξίδι, μπορεί να σου ανατρέψει ακόμη και τον τρόπο που σκέφτεσαι,να σου δώσει γνώσεις, πολύτιμες όχι μόνο για τη γραφή αλλά και για τον βίο στην καλύτερη περίπτωση» και επιπλέον «μην υποτιμούμε τους αναγνώστες, η ανάγνωση και η γραφή άλλωστε είχαν πάντα αιμομεικτική σχέση». 

Ο Νίκος Αδάμ Βουδούρης παρακολούθησε τα σεμινάρια του ΕΚΕΒΙ με τον συγγραφέα Μισέλ Φάις και τον Δεκέμβριο του 2008 εξέδωσε την πρώτη του συλλογή διηγημάτων, παρ΄ ότι είχε πρωτύτερα δημοσιεύσεις σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους.  

«Αρχικά ήμουν κάκιστος μαθητής, με την επιμονή όμως του διδάσκοντος και τις προτροπές των συμμαθητών μου άρχισα να τους δείχνω υλικό, να ξεσκαρτάρω δηλαδή παλιά κείμενα και να κλείνω εκκρεμότητες. Ετσι προέκυψε το πρώτο μου βιβλίο και η μηχανή πήρε μπροστά» λέει ο ίδιος, που τώρα ετοιμάζει το δεύτερο βιβλίο του. 
 
«Εχω κρατήσει φράσεις από τα μαθήματα: “ να δεις τα πράγματα κι αλλιώς, κι όχι μόνο από τη σκοπιά του περιούσιου ενός”,“μια μεταφυσική της σάρκας διατρέχει το γραπτό”, “μη διαβάζεις βουλιμικά”,“μάθε ν΄ ακούς”, “η γλώσσα είναι ψυχαγωγία”, “να κρατήσετε επαφή και μετά το τέλος των σεμιναρίων, να ανταλλάσσετε κείμενα”». 



ΠΗΓΗ
ΤΟ ΒΗΜΑ

«Πως έρχονται οι λέξεις»: Ένα εγχειρίδιο για επίδοξους συγγραφείς

Η Σοφία Νικολαϊδου, η γνωστή πεζογράφος από τη Θεσσαλονίκη έγραψε ένα βιβλίο για το πώς γράφεται ένα βιβλίο, δίνοντας στον υποψήφιο συγγραφέα όχι μόνο απλά μαθήματα γραφής, αλλά και ένα απολαυστικό αφήγημα.

Η γνωστή πεζογράφος από τη Θεσσαλονίκη, Σοφία Νικολαϊδου έγραψε ένα βιβλίο για το πώς γράφεται ένα βιβλίο, δίνοντας στον υποψήφιο συγγραφέα όχι μόνο απλά μαθήματα γραφής, αλλά και ένα απολαυστικό αφήγημα.

«Η πρώτη φράση λειτουργεί σαν φάρος. Συχνά οδηγεί την αφήγηση. Καθώς το κείμενο αναπτύσσεται , κάποιες συγγραφικές επιλογές θα αναδιαταχθούν ή θα μεταλλαχθούν. Πάντως , η πρώτη σελίδα ρίχνει τα θεμέλια της αφήγησης» τονίζει η συγγραφέας στο νέο της βιβλίο με τίτλο «Πως έρχονται οι λέξεις», το οποίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Και εξηγεί μετά τα βασικά είδη του ρυθμού: 
Κοφτός και αγχωτικός, με ισχυρά σημεία στίξης και μικρές φράσεις, με ουσιαστικά και ρήματα. Στακάτος με σταθερό τόνο. Υπνωτιστικός , με μακρόσυρτες δευτερεύουσες προτάσεις.

Ακολουθούν κενές σελίδες όπου ο αναγνώστης καλείται να γράψει τις πρώτες 100 λέξεις μιας ιστορίας, αρχίζοντας με μια φράση του ήρωά του, με μια πράξη του, με μια περιγραφή τόπου ή προσώπου.

Μελετώντας το διδακτικό αυτό λογο- τεχνικό πόνημα των 196 σελίδων, θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε ως εξής τις οδηγίες της Σοφίας ΝικολαΪδου προς τους … ναυτιλλόμενους στα απαιτητικά πελάγη της γραφής :

• Αξιοποιείστε όχι μόνο αυτά που θέλετε να πείτε, αλλά χρησιμοποιείστε και τη σιωπή και τον υπαινιγμό.

• Οι υπερβολικές εξηγήσεις φανερώνουν συνήθως ατεχνία, γι ‘ αυτό να έχετε στο μυαλό σας ότι ο αναγνώστης είναι εξίσου ευφυής.

• Μη φορτώνετε το κείμενό σας με επίθετα. Αντί της λέξης «συγκλονιστικό» γράψτε μια τέτοια σκηνή.

• Όταν κολλάτε σε μια λέξη, προχωρήστε παρακάτω. Μην κάνετε… ταβανοθεραπεία.

• Οι μικρές λεπτομέρειες (κινήσεις, στάσεις του σώματος, ντύσιμο, χώρος ) δημιουργούν ατμόσφαιρα.

• Ο ήρωας του μυθιστορήματος πρέπει να έχει ελαττώματα που να τον ταλανίζουν.

• Συνδυάστε την εμπειρία σας με την επινόηση.

• Μην κάνετε τον ήρωα δικό σας φερέφωνο. Αφήστε τον να αυτονομηθεί.

• Αφήστε το γραπτό σας να «κρυώσει» και ξαναδέστε το μετά από μέρες.

• Ο μόνος τρόπος για να γράψεις σεξουαλικά είναι να μην γράψεις πολύ.

• Η πλοκή είναι οι εκπλήξεις.

• Γράφε, σβήνε και ξανάγραψε.

Και βέβαια η φράση που δεν εκπλήσσει όσους έχουν γράψει μερικά βιβλία ή μερικές χιλιάδες ρεπορτάζ είναι αυτή: « Όταν παραδίδω το κείμενο στον εκδότη μου, το έχω (σχεδόν ) σιχαθεί»!...

Η Σοφία Νικολαΐδου σπούδασε κλασική φιλολογία (προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές) και αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας (διδακτορική διατριβή). Έχει εκδώσει συλλογές διηγημάτων («Ξανθιά πατημένη», «Ο φόβος θα σε βρει και θα 'σαι μόνος»), μυθιστορήματα («Πλανήτης Πρέσπα», «Ο μωβ μαέστρος», «Απόψε δεν έχουμε φίλους», «Χορεύουν οι ελέφαντες»), μελέτες και μεταφράσεις. Έχει διδάξει δημιουργική γραφή στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας από την ίδρυσή του (2008-2013), σε σεμινάρια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας (2002-), στο Εργαστήρι Βιβλίου του ΕΚΕΒΙ (2010-2012), στο Οξυγόνο των εκδόσεων Μεταίχμιο (2013-) κ.α.

Έχει συμμετάσχει σε είκοσι ελληνόγλωσσες και οκτώ ξενόγλωσσες ανθολογίες. Κείμενά της έχουν μεταφραστεί σε εννιά γλώσσες. Το «Απόψε δεν έχουμε φίλους» τιμήθηκε με το Athens Prize for Literature και μεταφράστηκε στα εβραϊκά. Από το 2001 συνεργάζεται με την εφημερίδα «Τα Νέα» για θέματα που αφορούν το βιβλίο. Από το 1992 εργάζεται ως φιλόλογος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.





ΠΗΓΗ
Protothema.gr

Οι συμβουλές του Πίτερ Κάρεϊ * προς επίδοξους συγγραφείς

‘’Αν το αποτέλεσμα της δουλειάς σου σε δυσαρεστεί, σίγουρα υπάρχει κάποιος λόγος για αυτό . Δεν έχεις λοιπόν παρά να εμπιστευτείς την κρίση σου. Γράψε ξανά και ξανά  ότι δεν σου αρέσει. ‘’

Ο πολυβραβευμένος συγγραφέας Πίτερ Κάρεϊ  (Peter Carey) απευθύνει το παρακάτω γράμμα με τις συμβουλές του σε όσους αγαπούν και ασχολούνται με το γράψιμο.

Αγαπητέ συγγραφέα,

Το να γράφει κανείς είναι το ευκολότερο πράγμα στον κόσμο. Ο καθένας μπορεί να το κάνει. Μοιάζει με το να πετάς ένα μπαλάκι του τένις στον τοίχο. Μοιάζει με το κολύμπι. Όλοι μπορούν να το μάθουν. Δεν χρειάζεται να είσαι ο καλύτερος. Δεν χρειάζεται να αλλάξεις κάτι. Από την άλλη, ίσως καταφέρεις κιόλας να γίνει ένας διάσημος σταρ από αυτό.

Όπως κολυμπούν και παίζουν τένις πολλοί, υπάρχουν και άνθρωποι αντίστοιχα που γράφουν σε όλα τα επίπεδα. Άλλοι ασχολούνται με το γράψιμο  για να περάσει κάπως ευχάριστα η ώρα τους  τα σαββατοκύριακα. Αυτό που μετράει είναι να μην τα παρατάς.

Αν όμως ονειρεύεσαι να κάνεις κάτι αυθεντικό, όμορφο και αληθινό, εάν φαντάζεσαι το βιβλίο σου στη βιτρίνα ενός βιβλιοπωλείου, είσαι στη θέση που είναι οι φιλόδοξοι κολυμβητές, πρέπει να προπονηθείς πολύ, να φτιάξεις δυνατούς μύες, και να ξεκινήσεις να δουλεύεις από σήμερα,  από τώρα.

Εάν γνωρίζεις ποιες πρέπει να είναι οι συνήθειες ενός καλού συγγραφέα δεν χρειάζεται να σου πω τίποτα παραπάνω. Ίσως ξέρεις τι θα σου πω. πρέπει να γράφεις συχνά, κάθε μέρα. Πρέπει αυτό να αποτελεί για εσένα ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια της ζωής σου. Δεν χρειάζεσαι έμπνευση,  αρκεί η συνήθεια του να γράφεις συχνά ακόμα και όταν είσαι άρρωστος ή λυπημένος.

Τίποτα δεν πρέπει να σε σταματά, ούτε ακόμα και τα ίδια σου τα παιδιά. Εάν έχεις παιδιά να κάνεις ότι έκανε και ο Toni Morrison, γράφε πριν ξυπνήσουν. Εάν θέλεις να γίνεις σαν τον πρωταθλητής της κολύμβησης που αθλείται  μέχρι και 4 ώρες τη μέρα θα χρειαστείς μεγάλη προσπάθεια. Αυτό ή το έχεις ή δεν το έχεις , για να το μάθεις αυτό πρέπει τουλάχιστον να προσπαθείς.

Θα σου πω με ηρεμία τι πρέπει να κάνεις για να γίνεις ιδιοφυΐα. Θα πρέπει καταρχάς να συνηθίσεις τον εαυτό σου στην αυτοκριτική. Πίστεψέ με, οι δικές σου αβέβαιες γνώμες αξίζουν χίλιες φορές περισσότερο από τις κρίσεις των φίλων σου. Οι φίλοι σου μπορεί να σε αγαπούν και να είναι πολύ ευφυείς . Ωστόσο δεν μπορούν να φανταστούν αυτό που εσύ δεν έχεις ακόμα φανταστεί. Γι αυτό μην τους δείχνεις πράγματα που φοβάσαι άδικα.

Αν το αποτέλεσμα της δουλειάς σου σε δυσαρεστεί υπάρχει ένας λόγος για αυτό σίγουρα. Δεν έχεις λοιπόν παρά να εμπιστευτείς την κρίση σου. Γράψε ξανά και ξανά  ότι δεν σου αρέσει. Αυτή τη δυναμική ακριβώς πρέπει να χτίσεις, να δουλεύεις μόνος σου, κλεισμένος στην μοναξιά , να γράφεις ξανά και ξανά. Ακόμα και όταν τελικώς επιτύχεις στο να έχεις μια αυθεντική δουλειά όπως επιθυμούσες, θα μείνεις να ζεις με την αμφιβολία και την αβεβαιότητα. Όλοι οι συγγραφείς μαθαίνουν να ζουν με αυτό. Έτσι εσύ και εγώ σήμερα νιώθουμε ακριβώς το ίδιο για την δουλειά μας σήμερα.

Εάν κάποτε διαβάσεις ένα από τα βιβλία μου ελπίζω να σκεφτείς πώς είναι όσο εύκολο όσο δείχνει. Στην πραγματικότητα,  έγραψα αυτά τα κεφάλαια 20 φορές ξανά και ξανά. Εάν θέλεις να γράφεις σε ένα καλό επίπεδο, αυτό θα πρέπει να το κάνεις και εσύ.

Αυτά είναι τα μισά από τις καλές συνήθειες που πρέπει να αναπτύξεις.

Ας περάσουμε τώρα στο δεύτερο μισό.

Πρώτα απ όλα κλείσε την τηλεόρασή σου. Η τηλεόραση είναι ο εχθρός σου. Δεν θα σε αφήσει να κάνεις ότι θα ήθελες. Εάν αρέσκεσαι στο να βλέπεις τηλεόραση δεν μπορεί να γίνεις ένας σοβαρός συγγραφέας.

Εάν θέλεις να περάσεις δημιουργικά την ώρα σου υπάρχει μια άσκηση που θα σε βοηθήσει να κάνεις τους συγγραφικούς σου μύες ασύγκριτους. Αυτή η άσκηση λοιπόν λέγεται διάβασμα. Αν έχεις ήδη διαβάσει καλά βιβλία και γενικά διαβάζεις αρκετές ώρες κάθε μέρα δεν χρειάζεσαι τις συμβουλές μου και σου ζητώ να με συγχωρέσεις. Ο λόγος που το υπογράμμισα αυτό είναι επειδή έχω συναντήσει έναν απίστευτο αριθμό ανθρώπων που βρίσκονται στην αρχή και πιστεύουν πως δεν χρειάζεται να διαβάσουν τίποτα τόσο πολύ.

Δεν αμφιβάλλω ότι αυτοί οι άνθρωποι περνάνε καλά όταν γράφουν και ίσως και να καταφέρουν να εκδώσουν κάτι. Ωστόσο δεν μπορείς να φτάσεις στην κουφή εάν δεν το συνδυάσεις με καθημερινό διάβασμα. Υπάρχουν τόσα απίθανα βιβλία που σε περιμένουν, πολλά από αυτά είναι νέων συγγραφέων , εν ζωή ακόμα, η πλειοψηφία τους όμως είναι ανθρώπων που έχουν φύγει από τη ζωή εδώ και πολύ παλιά. Αυτό δεν έχει να κάνει με το ότι υπήρχαν καλύτεροι συγγραφείς τότε παρά σήμερα, αλλά οφείλεται στο ότι πολλές γενιές ήταν πολύ μπροστά για την εποχή τους, κάτι που μας κάνει να θέλουμε  να δούμε τι θαύματα είχαν φτιάξει.

Μερικά από τα καλά βιβλία είναι με ιστορίες ανθρώπων που ζουν σαν και σένα. Κάποια θα έχουν ωστόσο χαρακτήρες με τους οποίους θα είναι δύσκολο να ταυτιστείς, αλλά μερικά από τα πιο ωραία θα σου διηγηθούν ιστορίες που δεν θα φανταζόσουν ποτέ, γραμμένες σε γλώσσες που δεν μπορείς να μιλήσεις,  χαρακτήρες που δεν θα συναντούσες εύκολα.

Τώρα που ‘’σκότωσες’’ την τηλεόραση θα πρέπει να επενδύσεις σε ένα πολύ καλό λεξικό.

Ξέρω πως είναι περίεργο το να σταματάς να διαβάζεις και να ψάχνεις λέξεις στο λεξικό αλλά είναι λιγότερο από το να διαβάζεις μη γνωρίζοντας τι θέλει να πει η ιστορία. Κανείς δεν θέλει να το κάνει αυτό. Ούτε εγώ ήθελα ποτέ να το κάνω. Στην δική μου περίπτωση συχνά γράφω μια καινούρια λέξη κάτω, όχι γιατί είμαι ανόητος αλλά γιατί με βοηθάει να μην ξεχνάω.

Θα σου πρότεινα ένα ωραίο βιβλίο της Francine Prose** με τίτλο "Διάβαζε όπως ένας συγγραφέας" (Reading Like a Writer: A Guide for - Δεν υπάρχει μεταφρασμένο στα ελληνικά , απ όσο γνωρίζουμε)

Πήγαινε να το αγοράσεις . Ίσως  να είσαι ήδη ένας πειθαρχημένος, ταλαντούχος και αυθεντικός συγγραφέας,  αλλά δεν δικαιολογείσαι εάν δεν αφιερώσεις αύριο κιόλας ένα δίωρο για να το διαβάσεις.

– Peter Carey

*Ο Πήτερ Κάρεϋ γεννήθηκε στη Βικτώρια της Αυστραλίας το 1943. Σπούδασε θετικές επιστήμες, χωρίς όμως να πάρει πτυχίο. Εργάσθηκε για χρόνια σε διαφημιστικές εταιρείες. Εμφανίσθηκε στα γράμματα το 1974 με τη συλλογή διηγημάτων: "Ο χοντρός στην Ιστορία" (στα ελληνικά, από τις εκδόσεις Γνώση). Ακολούθησαν κι άλλες συλλογές διηγημάτων και τα μυθιστορήματα: "Bliss" (1981), "Illywhacker" (1985· υποψήφιο για το βραβείο Μπούκερ), "Όσκαρ και Λουσίντα" (1988· τιμήθηκε με το βραβείο Μπούκερ· στα ελληνικά από τις εκδόσεις Aquarius), "The tax inspector" (1991), "The unusual life of Tristan Smith" (1994), "Τζακ Μαγκς" (1997) και "True history of the Kelly Gang" (2001· τιμήθηκε και αυτό με το βραβείο Μπούκερ). Το 1994 κυκλοφόρησε το βιβλίο του "Collected stories" το οποίο περιλαμβάνει το σύνολο σχεδόν των διηγημάτων του. Το βιβλίο "Ο Παπαγάλος και ο Ολιβιέ στην Αμερική" περιλήφθηκε στη βραχεία λίστα των υποψηφίων τόσο για το βραβείο Commonwealth όσο και για το βραβείο Booker 2010. Ο Κάρει έχει τιμηθεί επανειλημμένα για το σύνολο του έργου του, είναι μέλος της Royal Society of Literature, της Αυστραλιανής Ακαδημίας Ανθρωπιστικών Σπουδών και της Αμερικάνικης Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών. Ζει στη Νέα Υόρκη και διδάσκει δημιουργική γραφή στο New York University.

**η Francine Prose (1947-) είναι γνωστή συγγραφέας η οποία έχει γράψει πολλά βιβλία, μεταξύ αυτών: "The Lives of Muses", "Bigfoot Dreams", "Household Saints" και "Guided Tours of Hell". Άρθρα της έχουν δημοσιευτεί στα έντυπα: The New Yorker, Atlantic Monthly και Paris Review. Συνεργάζεται επίσης με το Harpers ενώ αρθρογραφεί τακτικά για θέματα τέχνης στη Wall Street Journal. 

  Η Francine Prose εκτός από συγγραφέας, είναι και επισκέπτρια καθηγήτρια λογοτεχνίας. Βιβλία της έχουν προταθεί για σημαντικά αμερικανικά βραβεία, ενώ άλλα έχουν μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη ή έχουν διασκευαστεί ως μιούζικαλ για το θέατρο. Είναι μέλος του Αμερικανικού Κέντρου PEN, του οποίου έχει χρηματίσει πρόεδρος, που προωθεί τη λογοτεχνία, την ελευθερία της έκφρασης και τις διεθνείς σχέσεις των συγγραφέων. Κατοικεί στη Νέα Υόρκη.

ΠΗΓΗ

Για τη μετάφραση Μαρία Ξυπολοπούλου

Antikleidi.com

Συμβουλές συγγραφής από εννέα λογοτέχνες

Με αφορμή την έκδοση στη Μεγάλη Βρετανία του δοκιμίου του Αμερικανού μυθιστοριογράφου Ελμορ Λέοναρντ «δέκα κανόνες για το γράψιμο», η εφημερίδα «Guardian» ζήτησε από γνωστούς συγγραφείς να αποκαλύψουν μερικά από τα «μυστικά του επαγγέλματος», να προσφέρουν, μέσα από την προσωπική τους πείρα, συμβουλές προς επίδοξους συναδέλφους τους.


Ελμορ Λέοναρντ
Απόφυγε τους προλόγους

• Ποτέ μην ξεκινάς ένα βιβλίο με τον καιρό. Αν θέλεις μόνο να δημιουργήσεις ατμόσφαιρα, και όχι να περιγράψεις την αντίδραση ενός ήρωα στις καιρικές συνθήκες, δεν πρέπει να μακρηγορείς. Ο αναγνώστης θα γυρίσει σελίδα ψάχνοντας για ανθρώπους. Υπάρχουν εξαιρέσεις. Αν τυχαίνει να είσαι ο Μπάρι Λόπεζ, που βρίσκει περισσότερους τρόπους από έναν Εσκιμώο για να περιγράψει τον πάγο και το χιόνι στο βιβλίο του Arctic Dreams, τότε μπορείς να κάνεις όσο ρεπορτάζ θέλεις για τον καιρό.

• Να αποφεύγεις τους προλόγους: ενδέχεται να είναι βαρετοί, ιδίως ένας πρόλογος που ακολουθεί μια εισαγωγή που ακολουθεί ένα προοίμιο. Βέβαια, αυτά συνήθως τα συναντάμε στα δοκίμια. Ο πρόλογος σε ένα μυθιστόρημα είναι η «πίσω ιστορία» και αυτήν μπορείς να την βάλεις οπουδήποτε. Υπάρχει ένας πρόλογος στο βιβλίο του Τζον Στάινμπεκ «Γλυκιά Πέμπτη», αλλά αυτός είναι μια χαρά γιατί ο ήρωας του βιβλίου επισημαίνει ακριβώς τους κανόνες που υποστηρίζω. Λέει: «Μ’ αρέσει η πολλή κουβέντα σ’ ένα βιβλίο και δεν μ’ αρέσει να μου λένε πώς είναι ο τύπος που μιλάει. Θέλω να καταλάβω πώς είναι από τον τρόπο που μιλάει».

• Ποτέ μη χρησιμοποιείς άλλο ρήμα από το «είπε» στους διαλόγους. Η φράση του διαλόγου ανήκει στον ήρωα· το ρήμα είναι ο συγγραφέας που χώνει τη μύτη του. Αλλά το «είπε» είναι λιγότερο παρεμβατικό από το «αποφάνθηκε», «προειδοποίησε», «μούγκρισε». Κάποτε έτυχε να δω μια φράση διαλόγου που η Μαίρη Μακάρθι την ολοκλήρωνε με το ρήμα «νουθέτησε» και σταμάτησα να διαβάζω για να πάω να βρω το λεξικό.

• Ποτέ μη χρησιμοποιείς ένα επίρρημα για να προσδιορίσεις το ρήμα «είπε»... αποκρίθηκε πένθιμα. Το να χρησιμοποιείς επίρρημα μ’ αυτό τον τρόπο (ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο) είναι θανάσιμο αμάρτημα. Ο συγγραφέας εκτίθεται έτσι, χρησιμοποιώντας μια λέξη που διακόπτει τον ρυθμό της συνομιλίας.

• Κράτα υπό έλεγχο τα θαυμαστικά σου. Επιτρέπονται μόνο δύο τρία σε κάθε 100.000 λέξεις πρόζας. Αν έχεις βέβαια την ικανότητα να παίζεις με τα θαυμαστικά όπως ο Τομ Γουόλφ, μπορείς να τα ρίχνεις μέσα με το τσουβάλι.

• Ποτέ μη χρησιμοποιείς τη λέξη «ξαφνικά». Αυτός ο κανόνας δεν χρειάζεται εξήγηση. Εχω παρατηρήσει ότι οι συγγραφείς που χρησιμοποιούν το «ξαφνικά» έχουν μια τάση ακράτειας με τα θαυμαστικά τους.

• Να χρησιμοποιείς με μεγάλη φειδώ τις τοπικές διαλέκτους, τις ντοπιολαλιές. Από τη στιγμή που θα αρχίσεις να γράφεις τις λέξεις φωνητικά και να φορτώνεις τις σελίδες με αποστρόφους, δεν θα μπορείς να σταματήσεις.

• Να αποφεύγεις τις λεπτομερείς περιγραφές των ηρώων. Στο «Λόφοι σαν άσπροι ελέφαντες» του Ερνεστ Χέμινγουεϊ, πώς είναι «ο Αμερικανός και η κοπέλα μαζί του»; «Εκείνη έβγαλε το καπέλο της και το άφησε πάνω στο τραπέζι». Αυτή είναι η μοναδική αναφορά στην εμφάνιση των προσώπων που υπάρχει στο αφήγημα.

• Μην περιγράφεις με λεπτομέρειες τόπους και πράγματα, εκτός κι αν είσαι η Μάργκαρετ Ατγουντ που μπορεί να ζωγραφίζει τοπία με λέξεις. Σίγουρα δεν θέλεις περιγραφές που να σταματούν τη δράση, να καθηλώνουν τη ροή της ιστορίας.

• Δοκίμασε να παραλείψεις τα μέρη που ο αναγνώστης τείνει να «πηδάει». Σκέψου τι πηδάς εσύ όταν διαβάζεις ένα μυθιστόρημα: πυκνές παραγράφους που βλέπεις ότι έχουν υπερβολικά πολλές λέξεις μέσα τους.

Ο πιο σημαντικός κανόνας είναι αυτός που συνοψίζει τους δέκα: Αν αυτό που έγραψα μοιάζει με γραπτό, το ξαναγράφω.


Νιλ Γκάιμαν
Τέλειωσε ό,τι γράφεις

• Γράψε

• Βάλε τη μια λέξη μετά την άλλη. Βρες τη σωστή λέξη, γράψε την.

• Τελείωσε αυτό που γράφεις. Ο,τι κι αν πρέπει να κάνεις για να το τελειώσεις, τελείωσέ το.

• Παράτησέ το για λίγο. Διάβασέ το προσποιούμενος ότι ποτέ πριν δεν το είχες διαβάσει. Δείξε το σε φίλους που σέβεσαι τη γνώμη τους.

• Θυμήσου: Οταν άνθρωποι σου λένε ότι κάτι δεν πάει καλά έχουν σχεδόν πάντα δίκιο. Οταν σου λένε ακριβώς τι δεν είναι σωστό και πώς να το διορθώσεις, κάνουν σχεδόν πάντα λάθος.

• Διόρθωσέ το. Να θυμάσαι ότι, αργά ή γρήγορα, προτού καταφέρεις να φτάσεις στην τελειότητα, θα αναγκαστείς να το αφήσεις και να προχωρήσεις παρακάτω. Η τελειότητα είναι σαν να κυνηγάς τον ορίζοντα.

• Να γελάς με τα δικά σου αστεία.

• Ο κύριος κανόνας για το γράψιμο είναι ότι αν το κάνεις με αρκετή σιγουριά και αυτοπεποίθηση, σου επιτρέπεται να κάνεις οτιδήποτε σ’ αρέσει. (Αυτό μπορεί να είναι κανόνας και για τη ζωή.) Γράψε λοιπόν την ιστορία σου όπως χρειάζεται να γραφτεί. Γράψε την τίμια και πες την όσο καλύτερα μπορείς. Δεν νομίζω ότι υπάρχουν άλλοι κανόνες που να έχουν σημασία.

Τζόις Κάρολ Οουτς
Ο «ιδανικός αναγνώστης»

• Μην προσπαθείς να προβλέψεις τον «ιδανικό αναγνώστη» - μπορεί να υπάρχει αλλά τώρα διαβάζει κάτι άλλο.

• Γίνε ο δικός σου επιμελητής και κριτικός. Με κατανόηση, αλλά ανελέητος.

• Εκτός κι αν γράφεις κάτι πολύ αβανγκάρντ -πολύ μπερδεμένο, απόκοσμο, «σκοτεινό»- έχε τον νου σου στη δυνατότητα να χωρίζεις το κείμενο σε παραγράφους.

• Εκτός κι αν γράφεις κάτι πολύ μεταμοντέρνο -προκλητικό, με πολλή αυτοσυναίσθηση και αυτοεξέταση- έχε τον νου σου στη δυνατότητα να χρησιμοποιείς απλές λέξεις αντί για μακροσκελείς και εξεζητημένες.

• Θυμήσου τον Οσκαρ Γουάιλντ: «Η λίγη ειλικρίνεια είναι επικίνδυνη και η πολλή είναι απολύτως θανάσιμη».

• Η καρδιά σου ας είναι ανάλαφρη και αισιόδοξη. Αλλά να περιμένεις το χειρότερο.

Ρίτσαρντ Φορντ
Μη διαβάζεις κριτικές

• Παντρέψου κάποια που αγαπάς και που πιστεύει ότι είναι καλή ιδέα να είσαι συγγραφέας, και μην κάνεις παιδιά.

• Μη διαβάζεις τις κριτικές για σένα.

• Μη γράφεις κριτικές (η κρίση σου θα είναι πάντα χρωματισμένη).

• Μην καβγαδίζεις με τη σύζυγό σου νωρίς το πρωί και αργά το βράδυ.

• Μην πίνεις όταν γράφεις.

• Μη γράφεις επιστολές σε εφημερίδες.

• Μην εύχεσαι τα χειρότερα για τους συναδέλφους σου.

• Προσπάθησε να βλέπεις την καλοτυχία άλλων σαν ενθάρρυνση σε σένα.

• Μην ανέχεσαι καμιά βλακεία αν μπορείς να το αποφύγεις.

Ιαν Ράνκιν
Να μην εγκαταλείπεις

• Διάβαζε πολύ, γράφε πολύ.

• Μάθε να είσαι αυτοκριτικός και ποια κριτική να αποδέχεσαι.

• Να είσαι επίμονος.

• Να έχεις μια ιστορία που να αξίζει να την πεις.

• Μην εγκαταλείπεις.

• Να είσαι τυχερός και να παραμείνεις.

Π. Ντ. Τζέιμς
Οι λέξεις, η πρώτη ύλη

• Αύξησε το λεκτικό δυναμικό σου. Οι λέξεις είναι η πρώτη ύλη μας.

• Διάβαζε πολύ αλλά εκλεκτικά. Το κακό γράψιμο είναι μεταδοτικό.

• Μόνο με το γράψιμο αναπτύσσουμε το δικό μας στυλ.

• Γράψε αυτό που έχεις ανάγκη να γράψεις, όχι αυτό που είναι δημοφιλές ή που νομίζεις πως θα πουλήσει.

• Άνοιξε το μυαλό σου σε νέες εμπειρίες, ιδιαίτερα στη μελέτη άλλων ανθρώπων. Τίποτα απ’ όσα συμβαίνουν σε έναν συγγραφέα δεν πηγαίνει χαμένο.

Ντέιβιντ Χέαρ
Περί στυλ

• Γράφε μόνο όταν έχεις κάτι να πεις.

• Ποτέ μη δέχεσαι συμβουλές από κάποιον που δεν επενδύει στο αποτέλεσμα.

• Το στυλ είναι η τέχνη να βγάζεις τον εαυτό σου απέξω, όχι να βάζεις τον εαυτό σου μέσα.

• Αν κανένας δεν θέλει να ανεβάσει το έργο σου, ανέβασέ το εσύ.

• Τα αστεία είναι σαν τα χέρια και τα πόδια για έναν ζωγράφο. Μπορεί να μην είναι ακριβώς αυτό που θέλεις να κάνεις, αλλά πρέπει να μπορείς να τα σχεδιάζεις καλά.

• Το θέατρο ανήκει πρωταρχικά στους νέους.

• Ποτέ κανένας δεν έχει επιτύχει συνοχή και συνέπεια ως σεναριογράφος.

• Ποτέ μην πηγαίνεις σε τηλεοπτικό πάρτι διασημοτήτων που διαφημίζεται ως λογοτεχνική εκδήλωση.

• Ποτέ μην παραπονιέσαι ότι δεν σε καταλαβαίνουν. Μπορείς να επιλέξεις να είσαι κατανοητός ή να μην είσαι.

Τζάνετ Γουίντερσον
Απόλαυσέ το

• Κάτσε να δουλέψεις. Η έλλειψη πειθαρχίας σημαίνει έλλειψη ελευθερίας.

• Ποτέ μη σταματάς αν κολλήσεις. Γύρνα σελίδα και γράψε κάτι άλλο. Ποτέ μη σταματάς εντελώς.

• Να αγαπάς αυτό που κάνεις.

• Να είσαι έντιμη(ος) με τον εαυτό σου. Αν δεν είσαι καλή(ος), δέξου το. Αν η δουλειά που κάνεις δεν είναι καλή, δέξου το.

• Μην επιμένεις στην κακή δουλειά. Αν ήταν κακή όταν μπήκε στο συρτάρι, θα είναι το ίδιο κακή όταν την βγάλεις από κει.

• Αγνόησε όποιον δεν σέβεσαι.

• Μη δίνεις σημασία σε κανέναν που έχει προκαταλήψεις ως προς τα φύλα. Πολλοί άνδρες εξακολουθούν να πιστεύουν ότι οι γυναίκες δεν διαθέτουν φαντασία του φλογερού είδους.

• Να είσαι φιλόδοξη(ος) για τη δουλειά σου. όχι για την ανταμοιβή.

• Έχε εμπιστοσύνη στη δημιουργικότητά σου.

• Απόλαυσε τη δουλειά σου!

Ρόντι Ντόιλ
Δώσε πρώτα τίτλο

• Μην τοποθετείς τη φωτογραφία του αγαπημένου σου λογοτέχνη πάνω στο γραφείο, ιδιαίτερα αν είναι κάποιος που αυτοκτόνησε.

• Γέμιζε τις σελίδες όσο πιο γρήγορα γίνεται - με διπλά διαστήματα ή γράφοντας σε κάθε δεύτερη γραμμή. Κάθε καινούργια σελίδα να την βλέπεις σαν έναν μικρό θρίαμβο.

• Μέχρι να φτάσεις στη σελίδα 50. Ηρέμησε τότε και άρχισε να ανησυχείς για την ποιότητα. Νιώσε άγχος - αυτή είναι η δουλειά σου.

• Δώσε έναν τίτλο στο έργο σου όσο γρηγορότερα γίνεται. Ο Ντίκενς ήξερε ότι το «Ο Ζοφερός Οίκος» θα λεγόταν έτσι πριν το γράψει.

• Περιόρισε το σερφάρισμα στο Ιντερνετ σε δυο τρεις ιστοσελίδες τη μέρα. Μην πλησιάζεις τους διαδικτυακούς βιβλιοφάγους, εκτός κι αν κάνεις έρευνα.

• Επιτρέπεται να έχεις ένα λεξικό συνωνύμων, αλλά κρύψε το κάπου. Το πιθανότερο είναι οι λέξεις που σου έρχονται στο μυαλό να κάνουν μια χαρά τη δουλειά τους - π.χ. «άλογο», «έτρεξε», «είπε».

• Μπορείς ενίοτε να υποκύπτεις στον πειρασμό. Να σφουγγαρίσεις το πάτωμα, να απλώσεις τα πλυμένα. Είναι έρευνα.

• Επιτρέπεται να αλλάζεις γνώμη. Οι καλές ιδέες συχνά δολοφονούνται από τις καλύτερες. Κάποτε έγραφα ένα μυθιστόρημα για ένα μουσικό συγκρότημα ονόματι Partitions. Κι έπειτα αποφάσισα να το τιτλοφορήσω The Commit-ments.

• Μην ψάχνεις στο Amazon.com για το βιβλίο που δεν έγραψες ακόμα.

• Μπορείς να περνάς μερικά λεπτά κάθε μέρα σχεδιάζοντας το βιογραφικό σου σημείωμα του εξωφύλλου - «Μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στην Καμπούλ και τη Γη του Πυρός». Αμέσως μετά όμως να επιστρέφεις στη δουλειά.

ΠΗΓΗ
TVXS.GR