ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΟΥ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

Συμβουλές της Αμάντα Πάτερσον

Απόδοση: Belica-Antonia Kubareli



Η ζωή σου δεν είναι πάντα αξιόλογο βιβλίο
Σχεδόν όλοι όσοι ξεκινούν να γράψουν είτε μόνοι τους είτε μέσα σε ένα τμήμα δημιουργικής γραφής, πιστεύουν ότι έχουν μια ζωή συγκλονιστική που πρέπει οπωσδήποτε να γίνει μυθιστόρημα. Και σχεδόν όλοι αρνούνται να κάνουν ασκήσεις μικρότερης φόρμας καθώς τις θεωρούν άχρηστες.
Όμως ακόμα κι αν η μητέρα σου σε πούλησε στους τσιγγάνους γιατί ήταν ναρκομανής ή ο πατέρας σου σε βίαζα, η ιστορία σου δεν είναι πρωτότυπη. Οι εκδότες έχουν διαβάσει εκατομμύρια τέτοια βιβλία και τα απορρίπτουν. Κάνε πρώτα ψυχοθεραπεία κι ύστερα ξανασκέψου το γράψιμο. Το γράψιμο δεν είναι χόμπι. Είναι απίστευτα σκληρή δουλειά που απαιτεί αφοσίωση και ο συγγραφέας πρέπει να αποφασίσει από πολύ νωρίς ότι είναι διατεθειμένος να αρνηθεί πολλά για να γράψει. Παρακάτω ακολουθούν μερικοί απλοί κανόνες για να οργανωθεί ο αρχάριος συγγραφέας ως προς το έργο του.

Η πλοκή

Συχνά οι αρχάριοι σταματούν στις 20.000 λέξεις. Καμιά φορά συνεχίζουν ως τις 120.000. Συνήθως τα πρωτόλεια κείμενα φτάνουν τις 80.000 λέξεις. Όμως σε όλα σχεδόν τα πρώτα βιβλία δεν υπάρχει πλοκή. Ο συγγραφέας πολυλογεί και αμπελοφιλοσοφεί άρα δε γράφει μυθιστόρημα, βγάζει λόγο. Και αυτό είναι κουραστικό.

Προσδιορισμός χώρου και χρόνου
Φανταστείτε ότι παρακολουθείτε μια ταινία όπου οι ήρωες ζουν πάνω σε μια μαύρη οθόνη. Αυτό ακριβώς συμβαίνει όταν οι ήρωες ενός μυθιστορήματος δεν εντάσσονται στο χωρόχρονο. Βάλτε τους ήρωες στο αμάξι τους, στο σπίτι, στο γραφείο τους. Περιγράψτε τη διακόσμηση, το φαγητό, τα φάρμακά τους. Το πιστευτό σκηνικό ενός βιβλίου, θέλει ήρωες που βλέπουν, μυρίζουν ακούνε, γεύονται και αγγίζουν ανθρώπους και αντικείμενα. Οι ήρωες δεν μπορούν να αντιδράσουν στο περιβάλλον αν δεν υπάρχει χωρόχρονο. Κάντε τους να νιώσουν δυσφορία, ίσως σε ένα ασανσέρ γεμάτο κόσμο, ή στο αυτοκίνητο σε ώρα μεγάλης κυκλοφορίας. Ας μην υπάρχει καφές στο γραφείο τη στιγμή που τον χρειάζονται. Κάθε ήρωας χρειάζεται ένα ζωντανό σκηνικό για να δράσει και το γνήσιο σκηνικό θέλει χρονικό προσδιορισμό.


Χαρακτήρες καρικατούρες
Δώστε ζωή στους ήρωες. Περικυκλώστε τους με στοιχεία του παρελθόντος τους, του παρόντος και του μέλλοντός τους μέσα απ' την επαφή τους με τους δευτεραγωνιστές. Τα καθημερινά συμβάντα τούς κάνουν αληθινούς. Βάλτε τους να μαλώνουν με τους γονείς τους, να ξεχνούν τα γενέθλια των φίλων τους, να φοβούνται να μεγαλώσουν. Να χτυπάνε τα πόδια τους με το σφυρί που έπεσε, να ρίχνουν το κινητό στο νερό, να χάνουν τα κλειδιά τους. Οι μικροατυχίες τους να συμβαίνουν ενόσω αλληλεπιδρούν με άλλους. Ο αναγνώστης πρέπει να τους βλέπει μπροστά του.


Βασανισμένοι ήρωες με πάρα πολλές σκέψεις και ελάχιστες πράξεις
Οι περισσότεροι αρχάριοι συγγραφείς καταναλώνουν πάρα πολύ χρόνο μέσα στο κεφάλι των ηρώων τους. Όμως για να εξανθρωπιστεί ο ήρωας, πρέπει να τον δούμε στην πράξη. Βάλτε τους να κάνουν πράγματα. Ο χαρακτήρας προωθεί την ιστορία, την πλοκή, τη δράση. Ένα πολύ συνηθισμένο λάθος γίνεται όταν ο ήρωας επανεξετάζει τις πράξεις του και τις σκέφτεται ξανά και ξανά. Αυτό αποκαλύπτει ότι ο συγγραφέας δεν κατάφερε να καταγράψει το γεγονός την πρώτη φορά και γι' αυτό βάζει τον ήρωα να το αναμασάει.

Οι συγκρούσεις
Αν αναπτύξετε γερή δόμηση με πρωταγωνιστές, δευτεραγωνιστές και ανταγωνιστές που μιλάνε ανθρώπινα, διαφωνούν και μαλώνουν, ίσως καταφέρετε να γράψετε μυθιστόρημα. Δε γίνεται μυθιστόρημα όπου όλοι είναι άγιοι. Ποιον θα πολεμήσει ο ήρωάς σας για να πετύχει τους στόχους του, αν όλοι είναι καλοί; Οι δευτερεύοντες χαρακτήρες, οι έρωτες, οι φίλοι δεν έχουν βαρύτητα όμως γίνονται σημαντικοί υπό τον όρο ότι δείχνουν τη ζωή του κύριου ήρωα, τους στόχους του, τα κίνητρά του και τα συναισθήματά του χωρίς συγγραφικές επεξηγήσεις.


Η αξία των διαλόγων
Η εμπορική λογοτεχνία έχει υπερβολικά πολλή δράση και πάρα πολλούς διαλόγους και το στιλ του παραμυθά έχει σχεδόν εκλείψει. Αν δεν απευθύνεστε στην αμερικάνικη αγορά όπου οι εκδότες συνεργάζονται με την κινηματογραφική βιομηχανία, παρόμοια βιβλία δεν θα τα αγοράσουν εκδότες μικρότερων χωρών. Βρείτε τρόπο να ζυγίσετε το βιβλίο και βάλτε τους ήρωες να μιλάνε μεταξύ τους, όχι στον εαυτό τους. Παράλληλα παρακολουθείστε την αγορά για να δείτε τι πουλάει στη χώρα σας και γιατί. Σκεφτείτε γιατί συγγραφείς όπως η Άγκαθα Κρίστι ξεχάστηκαν. Ο συγγραφέας -ακόμη και εν αγνοία του- γράφει για τις συνθήκες που επικρατούν στη χώρα του. Ο υποψήφιος συγγραφέας που δεν παρακολουθεί τη βιβλιογραφική παραγωγή, δεν γράφει για να εκδοθεί αλλά για να ψυχαναλυθεί.


Ο συνωστισμός
Τα πολυπρόσωπα βιβλία γράφονται για ταινίες ή σήριαλ. Χωρίς αυτό να αποκλείει την καλή γραφή, ας το αποφύγετε ως αρχάριοι. Μη δίνετε υπερβολικό χώρο στους δευτερεύοντες ρόλους. Απλώς αυξάνετε τις σελίδες σας και μπερδεύετε τους αναγνώστες. Το λιγότερο είναι στην πραγματικότητα το πολύ. Πλάστε δύο χαρακτήρες που επηρεάζουν και στηρίζουν τους δύο κύριους ήρωες. Μην δίνετε όνομα σε χαρακτήρες εκτός κι αν παίζουν βασικό ρόλο στο βιβλίο σας. Κανείς δεν ενδιαφέρεται να μάθει το όνομα της σερβιτόρας, ή του θυρωρού εκτός κι αν είχαν ουσιαστική διάδραση με τον πρωταγωνιστή.


Η λογοδιάρροια
Το κάνουν οι περισσότεροι αρχάριοι όταν περιγράφουν τις σκέψεις του ήρωα, τις πράξεις, τα κίνητρά του. Η στολισμένη πρόζα, οι ατέλειωτοι εσωτερικοί μονόλογοι, οι κουραστικές περιγραφές. Το καλό γράψιμο απαιτεί σαφήνεια και οικονομία. Αυτό σημαίνει να χρησιμοποιείτε και τις πέντε αισθήσεις σε κάθε σελίδα. Βάλτε δυνατά ρήματα, σαφή ουσιαστικά, ελάχιστα επίθετα και σωστή σύνταξη. Και κυρίως ξεχάστε τις πομπώδεις ή δυσνόητες λέξεις. Το κατασκευασμένο, επινοημένο στιλ δεν βγάζει πουθενά, εκτός κι αν είστε ο Τζέιμς Τζόις. Αλλά δεν είστε.


Ο αναγνώστης
Αντιλαμβάνεται πάντα το υπονοούμενο ανάμεσα στις γραμμές και χρειάζεται χώρο για να βάλει τη δική του εμπειρία και φαντασία στο βιβλίο σας. Δεν είναι ηλίθιος και ίσως έχει περισσότερες εμπειρίες από εσάς άρα θα σας 'τσακώσει' αμέσως, αν λέτε ανακρίβειες ή ψέματα.
Βρείτε σε ποιο αναγνωστικό κοινό απευθύνεστε. Επικεντρωθείτε στις ανάγκες του βιβλίου σας, της πλοκής και των ηρώων σας και όχι στην προσωπική σας ιστορία. Διαχωρίστε τον εαυτό σας απ' το κείμενό σας. Ο συγγραφέας μπορεί να μην έχει εμπειρίες, οι ήρωές του όμως, πρέπει να έχουν. Αφήστε τη φαντασία σας να φτιάξει μια πειστική ιστορία, χρησιμοποιείστε όσα έχετε δει και έχετε ακούσει από άλλους, μιλήστε με μεγαλύτερους, διαβάστε λογοτεχνία, μελετήστε ιστορία, κάντε εκτενή έρευνα για να εντάξετε τους ήρωές σας στο περιβάλλον που τους ταιριάζει ώστε να δράσουν όπως θέλουν.
 

Συνεχίστε το γράψιμο
Η ορθογραφία, η γραμματική, και η σύνταξη αποτελούν τα βασικά σας εργαλεία. Τα λάθη είναι ασυγχώρητα.
Μια σελίδα την ημέρα βγάζει ένα βιβλίο των 365 σελίδων σε ένα χρόνο. Πετώντας το ένα τρίτο, ίσως καταφέρετε να γράψετε το πρώτο σας βιβλίο. Δουλέψτε συστηματικά, με πείσμα και πίστη σ' αυτό που κάνετε. Μην αποφεύγετε τη δουλειά επειδή δυσκολεύεστε.
Σε ένα χρόνο ή θα έχετε ένα βιβλίο, ή θα καταλήξετε ότι δεν γεννηθήκατε συγγραφέας. Είναι κι αυτό ένα τεράστιο μάθημα αυτογνωσίας.


Η Αμάντα Πάτερσον γεννήθηκε και ζει στο Τζοχάνεσμποργκ της Νότιας Αφρικής. Διδάσκει δημιουργική γραφή πάνω από δέκα χρόνια και 180 μαθητές της έχουν ήδη εκδώσει μυθιστορήματα. Έχει γράψει πέντε βιβλία και δημιούργησε μία ΜΚΟ στη χώρα της με στόχο να αυξηθεί το ποσοστό των ανθρώπων που μπορούν να γράψουν και να διαβάσουν.




ΠΗΓΗ
diastixo.gr