ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ/ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΥ ΑΠΟΨΗΣ ΣΕ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ

Κατανόηση κειμένου είναι μία διαδικασία κατασκευής νοήματος μέσω της αλληλεπίδρασης αναγνώστη και κειμένου. Η κατανόηση κειμένου προϋποθέτει την ύπαρξη τριών οντοτήτων:

1. του αναγνώστη που κατανοεί,

2. του κειμένου προς κατανόηση και

3. της δραστηριότητας - αλληλεπίδρασης η οποία είναι μέρος της κατανόησης.

ΒΗΜΑΤΑ:

1. Διαβάζουμε πολλές φορές το απόσπασμα.

2. Το εντάσσουμε στη συνολική λογική του κειμένου, για να το κατανοήσουμε καλύτερα. Πολλές φορές, διευκρινίσεις για όρους του αποσπάσματος περιέχονται σε άλλα σημεία του κειμένου.

3. Υπογραμμίζουμε τις λέξεις-κλειδιά.

4. Διαπιστώνουμε εάν ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τη γλώσσα λογικά ή συνυποδηλωτικά.

5. Στη δεύτερη περίπτωση αποσυμβολίζουμε το απόσπασμα και το διατυπώνουμε κυριολεκτικά.

6. Διαπιστώνουμε τη λογική σχέση που συνδέει τις προτάσεις / φράσεις / λέξεις του αποσπάσματος. Συνήθως, η σχέση αυτή καθορίζει και το βασικό τρόπο ανάπτυξης της δικής μας παραγράφου.

7. Αφού αναδιατυπώσουμε το απόσπασμα (με δικές μας λέξεις), το τοποθετούμε ως θεματική περίοδο στην προς ανάπτυξη παράγραφο.

8. Από τη στιγμή αυτή, η θεματική περίοδος αποτελεί την αποδεικτέα θέση που καλού-μαστε να αποδείξουμε.

9. Για να την αναπτύξουμε μπορούμε να θέσουμε – με βάση την αποδεικτέα θέση – ορισμένα θεμελιώδη ερωτήματα: ΤΙ – ΓΙΑΤΙ – ΣΥΝΕΠΩΣ – ΑΝ ΔΕΝ – ΜΗΠΩΣ ΔΕΝ – ΠΩΣ, τα οποία ενεργοποιούν σκέψεις και συλλογισμούς.

10. Με βάση την αποδεικτέα θέση, συγκεντρώνουμε αποδεικτικό υλικό (θεωρητικό και πρακτικό) και οργανώνουμε την επιχειρηματολογία μας με τις 11 μεθόδους οργάνωσης των επιχειρημάτων:

1. ορισμός – διευκρίνιση

2. διαίρεση

3. αιτιολόγηση

4. αποτέλεσμα-σκοπός

5. αντίθεση

6. ερώτηση-απάντηση

7. προϋποθέσεις

8. ιστορική αναφορά

9. μαρτυρία

10. αξιολόγηση

11. συμπέρασμα

Εφαρμογή

 «Ο Τύπος αποτελεί το βασικό μέσο άσκησης κριτικής στην εξουσία».

1 Η δημοκρατία είναι το μόνο πολίτευμα που απαιτεί την άσκηση σοβαρής, αμείλικτης και συνεχούς κριτικής, 2 προκειμένου να αποκαλύπτονται οι όποιες αδυναμίες κατά την άσκηση της εξουσίας και οι τυχόν ατασθαλίες. 3 Κι αυτό γιατί το δημοκρατικό πολίτευμα, ενώ είναι το καλύτερο των πολιτευμάτων, είναι ταυτόχρονα και το πιο εύθραυστο, 4 με την έννοια ότι κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή από τους υπονομευτές του. 5 Γι’ αυτό στα πλουραλιστικά πολιτικά καθεστώτα, ο Τύπος ως «τέταρτη εξουσία» είναι επιφορτισμένος με το καθήκον να επιβλέπει την ομαλή λειτουργία των τριών άλλων εξουσιών, να κα-ταγγέλλει τις παραλείψεις τους, να διαφωτίζει τις αποφάσεις τους, ασκώντας έλεγχο και κριτική προς πάσα κατεύθυνση. 6 Αντίθετα, στα ολοκληρωτικά καθεστώτα, αυτή η λειτουργία βρίσκεται εξ ολοκλήρου στην υπηρεσία των κρατούντων. 7 Εφόσον, λοιπόν, η πολιτική κριτική του Τύπου είναι αντικειμενική, αμερόληπτη, ακριβοδίκαιη και αδογμάτιστη, 8 τότε σίγουρα ο Τύπος αποτελεί εγγύηση για το δημοκρατικό πολίτευμα.

Η πρόταση 1 αποτελεί αξιολογική κρίση

Η πρόταση 2 δηλώνει τον επιδιωκόμενο σκοπό της πρότασης 1

Η πρόταση 3 αιτιολογεί την πρόταση 2

Η πρόταση 4 διευκρινίζει την πρόταση 3

Η πρόταση 5 αποτελεί λογικό συμπέρασμα της πρότασης 4

Η πρόταση 6 δίνει την αντίθεση της πρότασης 5

Η πρόταση 7 αποτελεί προϋπόθεση με την οποία ισχύει η πρόταση 5

Η πρόταση 8 αποτελεί το τελικό συμπέρασμα.

Παραδείγματα
1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: … με το ένα βιβλίο ν’ ανασκευάζει ή να πολεμάει τ’ άλλο, όλα μαζί σε γυμνάζουν στη διαδικασία του διαλόγου… (Ημερήσια, 2009)

Η διαλεκτική σχέση ανάμεσα στα βιβλία εκγυμνάζει τον άνθρωπο στη διαδικασία του διαλόγου. Το βιβλίο είναι χώρος έκφρασης, διακίνησης και αντιπαράθεσης ιδεών, από-ψεων και θεωριών. Η ύπαρξη διαφορετικών, ακόμη και αντίθετων οπτικών απέναντι σε ένα θέμα συμβάλλει στην πολυπρισματική θέαση της πραγματικότητας και στον πλου-ραλισμό των ιδεών. Όλα αυτά αποτελούν έναυσμα πνευματικής αναζήτησης και κριτικής προσέγγισης, αποδεσμεύουν το άτομο από προκαταλήψεις και δογματισμούς, φραγμούς στην επικοινωνία με τους άλλους και προάγουν το διάλογο. Συνεπώς, το άτομο μαθαίνει να σέβεται τις απόψεις των άλλων και αποκτά πνευματική ανεκτικότητα. (87 λέξεις)

2. Να αναπτύξετε σε 100-120 λέξεις το περιεχόμενο του ακόλουθου αποσπά-σματος από το κείμενο: «Και η Ελευθερία είναι υ π ε ύ θ υ ν η. Τούτο σημαίνει πως δεν είναι μεγάλη η ευθύνη του ανθρώπου μονάχα όταν έχει χάσει την Ελευθερία του αλλά κι όταν την έχει κερδίσει.»  (Επαναληπτικές Ημερησίων 2007)

Ελευθερία και ευθύνη είναι έννοιες αλληλένδετες. Κατ’ αρχάς, εξαρτάται από τον καθένα μας να κατακτήσει την εσωτερική του ελευθερία. Αλλά και όταν την κατακτήσει, είναι υπεύθυνος να την αξιοποιήσει, για να πετύχει τους υψηλούς στόχους που θέτει στη ζωή του και όχι να την σπαταλήσει σε άγονες περιπλανήσει. Επίσης, έχει ευθύνη να προφυλάξει την ελευθερία από τους εχθρούς της. Κι αυτό γιατί η ελευθερία είναι ένα διαρκές αγώνισμα, μια ανάβαση στην κλίμακα του πολιτισμού, μια δοκιμασία εις το διηνεκές. Αντίθετα, η ανευθυνότητα είναι εχθρός της ελευθερίας. Ο ανεύθυνος είναι και ανελεύθερος, εφόσον αποποιείται την ελευθερία του και δεν αποδέχεται τις ευθύνες για ό,τι πράττει και για όσα παραλείπει να πράξει.

3. "H δημόσια, κι όχι μόνο, ζωή, πάσχει όπως έχουμε επισημάνει κι άλλες φορές από έναν έντονο επικοινωνισμό". Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 200-250 λέξεων το περιεχόμενο του αποσπάσματος.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η επιμέλεια της δημόσιας εικόνας των κυβερνήσεων έχει, για πολλούς λόγους, κερδίσει έδαφος σε βάρος της παραγωγής πολιτικής τα τελευταία 30 χρόνια. Στην Ελλάδα το φαινόμενο αναπτύχθηκε γρήγορα τα τελευταία 15 χρόνια. Επικοινωνισμός είναι η κυριαρχία της εικόνας στην πολιτική. Όταν μόνος στόχος της πολιτικής είναι η εικόνα. Δικαιολογημένα, η κατάληξη -ισμός προδιαθέτει αρνητικά. Ο επικοινωνισμός ακούγεται σαν να είναι μια ασθένεια της σύγχρονης πολιτικής ζωής στην Ελλάδα. Αν λοιπόν ήταν ιός ο επικοινωνισμός, τότε είναι ισχυρός και αρκετά μεταλλαγμένος, γιατί προσβάλλει οριζόντια τους φορείς του συστήματος της πολιτικής – και όχι μόνο - επικοινωνίας στη χώρα μας. Ας θυμηθούμε πόσες φορές προφέρονται και γράφονται το επίθετο ‘επικοινωνιακός’ και το επίρρημα ‘επικοινωνιακά’ στα ΜΜΕ. Από το πιο σπουδαίο μέχρι το ασήμαντο, τα πάντα στην πολιτική ανάγονται, αργά ή γρήγορα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στη διάσταση της επικοινωνίας. Παλιά ο πολιτικός στηριζόταν στην προσωπική επαφή του με τον κόσμο, στο πολιτικό του αισθητήριο και τη διορατικότητά του. Σήμερα όλα αυτά έχουν αντικατασταθεί από τους δημοσκόπους. Οι δημοσκοπήσεις όχι μόνο δεν προσφέρουν ασφαλή στοιχεία, αλλά απλούστατα οι πολιτικοί τις χρησιμοποιούν απλώς για να βρουν τρόπους επικοινωνιακής διαχείρισης των τάσεων της κοινής γνώμης και όχι σαν εργαλεία διάγνωσης και επίλυσης των σημαντικών για την κοινωνία προβλημάτων. Γίνεται φανερό πως ο ‘επικοινωνισμός’ είναι εδώ και πλήττει όχι μόνο τους πολιτικούς. Εξίσου, αν όχι περισσότερο, αφορά τους δημοσιογράφους. Αλλά και το κοινό της πολιτικής που όλο και πιο εθισμένο σε αυτόν αλλά και δύσπιστο εξαιτίας του γίνεται.



ΠΗΓΗ
Δημήτρης Χριστόπουλος