Χαρακτηριστικά της παραδοσιακής ποίησης

Γενικά στην τέχνη και ειδικότερα στην ποίηση υπάρχει από εποχή σε εποχή εξέλιξη, σε σημείο που να μιλάμε για παραδοσιακά και μοντέρνα έργα, εννοώντας αυτά που έχουν γραφεί στο παρελθόν και τα πιο πρόσφατα αντίστοιχα. Τα χαρακτηριστικά των παραδοσιακών και μοντέρνων ποιημάτων είναι ευδιάκριτα στα έργα των ποιητών.
Η παραδοσιακή ποίηση υποτάσσει το ποίημα σε ορισμένους κανόνες. Ο κυριότερος είναι πως το ποίημα πρέπει να διέπεται από λογική αλληλουχία. Γενικά οι ποιητές που γράφουν παραδοσιακά ποιήματα προσέχουν ιδιαίτερα τα εξωτερικά - μορφικά στοιχεία του ποιήματος, δηλαδή διατηρούν ίδιο αριθμό στίχων σε κάθε στροφή, σέβονται αυστηρά το μέτρο, κάνουν αυστηρή χρήση των σημείων στίξης. Επίσης στα παραδοσιακά ποιήματα θίγονται θέματα εύκολα και κατανοητά και η επιλογή των λέξεων και φράσεων είναι πολύ προσεκτική. Δεν λείπει βέβαια και η φροντίδα για τα εσωτερικά στοιχεία του ποιήματος, όπως είναι οι κατανοητές ιδέες, το προσεγμένο λεξιλόγιο. Υπάρχουν λοιπόν αυστηροί κανόνες, οι οποίοι τηρούνται σε κάθε παραδοσιακό ποίημα.


ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ
1. Η δομή του ποιήματος βασίζεται στις στροφές, οι οποίες έχουν σταθερό αριθμό στίχων. 
2. Οι στίχοι έχουν ορισμένο αριθμό συλλαβών. 
3. Οι στίχοι έχουν συγκεκριμένο μέτρο (ιαμβικό, τροχαϊκό κτλ.) που παραμένει σταθερό.
4. Υπάρχει ομοιοκαταληξία. 
5. Η χρήση των σημείων στίξης είναι σύμφωνη με τους κανόνες της γλώσσας.
6. Συνήθως, χρησιμοποιούνται λέξεις ποιητικές (δηλαδή λέξεις που δε συνηθίζονται στη κοινή καθημερινή ομιλία, είναι εντυπωσιακές και συχνά δημιούργημα των ποιητών).
7. Λυρισμός (έκφραση αισθημάτων) και μουσικότητα
8. Αποφεύγονται οι διασκελισμοί (δηλαδή το νόημα ολοκληρώνεται στον στίχο)
9. Λογική αλληλουχία (η λογική είναι το βασικό γνώρισμα με το οποίο θα προσεγγίσουμε το ποίημα).
10. Προσεκτικό λεξιλόγιο
11. Συγκεκριμένα θέματα και θεματικά μοτίβα (πατρίδα, φύση όραμα, έρωτας θάνατος)

Επομένως, η παραδοσιακή ποίηση δεν έχει ελεύθερο στίχο και καθημερινό λεξιλόγιο, δεν είναι σκοτεινή στα νοήματά της και δεν διακατέχεται από το άλογο στοιχείο που θα την έκανε ακατανόητη.

ΤΙΤΛΟΣ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ: Από τον τίτλο του ποιήματος μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε το περιεχόμενο του ποιήματος .

ΜΕΤΡΙΚΗ: Στην παραδοσιακή ποίηση το ποίημα οργανώνεται σε στροφές με συγκεκριμένο και σταθερό αριθμό στίχων. Το μέτρο είναι απαραίτητο και δημιουργεί ένα ρυθμό στο στίχο και μία μουσικότητα. Κάθε στίχος αποτελείται από συγκεκριμένο και σταθερό αριθμό συλλαβών, ενώ ο ποιητής προσέχει ακόμα και ποια συλλαβή της τελευταίας λέξης του στίχου τονίζεται (και ο στίχος ονομάζεται ανάλογα οξύτονος, παροξύτονος ή προπαροξύτονος). Η ομοιοκαταληξία είναι παρούσα και εύηχη (σταυρωτή: α-δ, β-γ - πλεχτή: α-γ, β-δ) - ζευγαρωτή: α-β, γ-δ).
  
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ: Το λεξιλόγιο είναι προσεγμένο, δηλαδή, οι λέξεις επιλέγονται με αυστηρότητα από τον ποιητή, που κοιτάζει να ανταποκρίνονται στο μέτρο – ρυθμό του ποιήματος αλλά να έχουν και μία αισθητική, να μην ανήκουν στο καθημερινό λεξιλόγιο που θα προσέγγιζε την πεζότητα της καθημερινής εμπειρίας μας. Μερικές φορές αυτή η επιλογή λέξεων έχει ως αποτέλεσμα να εμφανίζονται βαρύγδουπες λέξεις που προκαλούν εντυπωσιασμό αλλά είναι κενές από ουσιαστικό περιεχόμενο και εκφραστική δύναμη. 

ΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΣΑΦΗΝΕΙΑ: Οι λέξεις που αποδίδουν το νόημα του ποιήματος διατηρούν μέσα στη συνοχή του ποιήματος την «κανονική» τους σημασία, αποδίδονται δηλαδή στην κυριολεξία τους και όχι τόσο με μια μεταφορική διάθεση. Δεν αποσυνδέονται από το νόημά τους για να παίξουν το ρόλο ενός συμβόλου σε ένα λόγο που είναι μεταφορικός. Έτσι, το νόημα του ποιήματος είναι σαφές, ξεκάθαρο, πολλές φορές προδίδεται από τον τίτλο του ποιήματος (ο τίτλος είναι δηλωτικός του περιεχομένου) και δεν υπάρχουν δυσκολίες στην προσπέλασή του από τον αναγνώστη. Η σαφήνεια οφείλεται στην απουσία πολυσημίας, δεν εκλαμβάνεται δηλαδή μια λέξη με πολλά διαφορετικά νοήματα.

ΘΕΜΑΤOΛΟΓΙΑ: Το ποιητικό θέμα είναι εμφανές, συνήθως ένα και συγκεκριμένο, εντοπίζεται εύκολα, καθώς η ανάπτυξή του ακολουθεί μια λογική πορεία. Υπάρχει ένας λογικός ειρμός που συνδέει τα νοήματα και τις εικόνες, μια καλά προσχεδιασμένη πορεία, χωρίς λογικά άλματα ή ελλιπείς αναφορές που δεν γίνονται άμεσα (ή και ποτέ) κατανοητές ή με τον ίδιο τρόπο από τον αποδέκτη του ποιήματος (ελλειπτικότητα νοήματος). Λογική σύνδεση νοημάτων σημαίνει, επίσης ότι οι αναφορές του ποιητή δεν μεταδίδονται συνειρμικά, αλλά λογικά.

ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ: Τα σχήματα λόγου και κυρίως οι μεταφορές δεν εκπλήσσουν, δεν παρουσιάζονται απροσδόκητες, «σουρεαλιστικές» εικόνες, που χαρακτηρίζονται από εκφραστική τόλμη (αλλά από χαμηλή γνωστική αξία). 

ΣΤΙΞΗ: Η στίξη είναι κανονική και είναι σύμφωνη με τους κανόνες της γλώσσας, αποφεύγοντας έτσι την αστιξία που παρατηρούμε στην μοντέρνα ποίηση.

ΜΟΥΣΙΚΟΤΗΤΑ: Επιτυγχάνεται με: Χρήση μουσικών λέξεων ή επαναλήψεις λέξεων ή φράσεων ή στίχων , επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Μουσικός ρυθμός, μέτρο , ομοιοκαταληξία.

ΣΤΟΧΟΣ: O στόχος του ποιήματος είναι η αισθητική απόλαυση μέσα από την τήρηση συμβάσεων ενώ παράλληλα γίνεται προσπάθεια ώστε το ποίημα να απέχει πολύ από τον καθημερινό λόγο και φυσικά τον πεζό λόγο.

ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

• Σολωμός
• Παλαμάς
• Μαβίλης

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ

• Καβάφης
• Σικελιανός
• Καρυωτάκης  

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

Λήθη, Λορέντζος Μαβίλης

Καλότυχοι οι νεκροί που λησμονάνε

την πικρία της ζωής. Όντας βυθίσει 

ο ήλιος και το σούρουπο ακλουθήσει, 

μήν τους κλαίς, ο καημός σου όσος και νάναι.

Τέτοιαν ώρα οι ψυχές διψούν και πάνε

στης λησμονιάς την κρουσταλλένια βρύση΄

μά βούρκος το νεράκι θα μαυρίσει,

ά στάξει γι' αυτές δάκρυ όθε αγαπάνε.

Κι αν πιούν θολό νερό ξαναθυμούνται.

Διαβαίνοντας λιβάδια από ασφοδύλι, 

πόνους παλιούς, που μέσα τους κοιμούνται.

Ά δε μπορείς παρά να κλαίς το δείλι,

τους ζωντανούς τα μάτια σου ας θρηνύσουν:

Θέλουν μά δε βολεί  να λησμονήσουν.

-----------------------------------------------

Στο παραπάνω ποίημα παρατηρούμε τα εξής 

• Το ποίημα ξεκινά από μαι ιδέα: οι νεκροί είναι καλότυχοι γιατί λησμονούν,με το θάνατό τους, τις πίκρες και τα βάσανα της ζωής.
• Λεξιλόγιο απλό και καθαρό
• Το θέμα εντοπίζεται εύκολα και αναπτύσσεται λογικά
• Ο τίτλος αποκαλύπτει το περιεχόμενο του ποιήματος
• Ο μουσικός τόνος του ποιήματος εξασφαλίζεται από τον ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο και την ύπαρξη ομοιοκαταληξίας.
• Υπάρχει νοηματική αλληλουχία
• Είναι διάχυτος ο λυρισμός και εκφράζονται στοιχεία μελαγχολίας και απαισιοδοξίας.