ΔΕΚΑΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ

Πλάτωνος Λάχης 182e-183b

(Το συγκεκριμένο θέμα περιέχεται στα προτεινόμενα θέματα του Υπουργείου Παιδείας)

 

Λέγω δὲ ταῦτα περὶ αὐτοῦ (τοῦ ὁπλιτικοῦ) εἰς τάδε ἀποβλέψας, ὅτι οἶμαι ἐγὼ τοῦτο, εἴτι ἦν, οὐκ ἂν λεληθέναι Λακεδαιμονίους, οἷς οὐδὲν ἄλλο μέλει ἐν τῷ βίῳ ἢ τοῦτο ζητεῖν καί ἐπιτηδεύειν, ὅ,τι ἂν μαθόντες καὶ ἐπιτηδεύσαντες πλεονεκτοῖεν τῶν ἂλλων περί τόν πόλεμον. Εἰ δ’ἐκείνους λέληθεν, ἀλλ’ οὐ τούτους γε τοὺς διδασκάλους αὐτοῦ λέληθεν αὐτὸτοῦ το, ὅτι ἐκεῖνοι μάλιστα τῶν Ἑλλήνων σπουδάζουσιν ἐπὶ τοῖς τοιούτοις καὶ ὅτι παρ’ἐκείνοις ἄν τις τιμηθεὶς εἰς ταῦτα καὶ παρὰ τῶν ἄλλων πλεῖστ’ ἂν ἐργάζοιτο χρήματα, ὥσπερ γε και τραγῳδίας ποιητὴς παρ’ ἡμῖν τιμηθείς.
 

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

ἐργάζομαι χρήματα: αποκτώ/κερδίζω χρήματα
--------------------------------------------------------------------------------

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Γ1.

Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20

Γ2.

Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου να γράψετε τον ζητούμενο τύπο:

λεληθέναι: το γ ́ πληθυντικό πρόσωπο της ευκτικής του μέλλοντα στην ίδια φωνή

οὐδέν: τη γενική ενικού του θηλυκού γένους

ζητεῖν: το β ́ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα στη μέση φωνή

μαθόντες: το γ ́ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του ίδιου χρόνου

τούτους: την αιτιατική πληθυντικού του θηλυκού γένους

Ἑλλήνων: τη δοτική ενικού

σπουδάζουσιν: το ίδιο πρόσωπο στην οριστική του υπερσυντελίκου

τοιούτοις: τη δοτική ενικού του ίδιου γένους

τιμηθείς: τη δοτική πληθυντικού του ίδιου γένους

ἐργάζοιτο: το ά πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του παθητικού αορίστου α ́.

Μονάδες 10

Γ3.α.

Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις επόμενες λέξεις του κειμένου και να αναφέρετε τους όρους τους οποίους αυτές προσδιορίζουν:

μαθόντες, τοὺς διδασκάλους, τῶν Ἑλλήνων, τραγῳδίας.

Μονάδες 4

Γ3.β.

«Λέγω δὲ ταῦτα περὶ αὐτοῦ εἰς τάδε ἀποβλέψας, ὅτι οἶμαι ἐγὼ τοῦτο, εἴ τι ἦν, οὐκ ἂν λεληθέναι Λακεδαιμονίους»:

Να εντοπίσετε τον εξαρτημένο υποθετικό λόγο του αποσπάσματος

(μονάδα 1), 

να τον μετατρέψετε στον ευθύ λόγο (μονάδες 2) και να

αναγνωρίσετε το είδος του

(μονάδα 1).

Μονάδες 4

Γ3.γ.

«ὅ,τι ἂν μαθόντες καὶ ἐπιτηδεύσαντες πλεονεκτοῖεν τῶν ἂλλων περί τόν πόλεμον»:

Να αναγνωρίσετε την παραπάνω δευτερεύουσα πρόταση (είδος, εισαγωγή, εκφορά, συντακτικός ρόλος).

Μονάδες 2


ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

Γ1.

Λέω όμως αυτά γι’ αυτή (την τέχνη του οπλίτη) επειδή έχω υπόψη

μου το εξής, επειδή δηλαδή εγώ νομίζω ότι αυτό, αν ήταν κάτι, δε θα είχε

διαφύγει την προσοχή των Λακεδαιμονίων τους οποίους (Λακεδαιμονίους) δεν (τους) ενδιαφέρει τίποτε άλλο στη ζωή τους παρά να ζητούν και να ασχολούνται με αυτό, τι δηλαδή αν μάθουν και (με τι) αν ασχοληθούν θα μπορούσαν να υπερέχουν από τους άλλους (Έλληνες) στον πόλεμο (σχετικά με τον πόλεμο). Αν όμως τους έχει διαφύγει την προσοχή, αλλά αυτό το ίδιο δεν έχει διαφύγει την προσοχή αυτών βέβαια των δασκάλων αυτής (της τέχνης), ότι δηλαδή εκείνοι κυρίως από τους Έλληνες ασχολούνται με τέτοια (πράγματα) και ότι κοντά σε εκείνους κάποιος θα μπορούσε να αποκτήσει πάρα πολλά χρήματα αν τιμηθεί για αυτά και από τους άλλους (Έλληνες), όπως ακριβώς βέβαια αν κάποιος τιμηθεί κοντά σε εμάς και σαν τραγικός ποιητής.

Γ2.

λεληθέναι: λήσοιεν

οὐδέν: οὐδεμιᾶς

ζητεῖν: ζητοῦ

μαθόντες: μάθῃ

τούτους: ταύτας

Ἑλλήνων: τῷ Ἕλληνι

σπουδάζουσιν: ἐσπουδάκεσαν

τοιούτοις: τοιούτῳ

τιμηθείς: τιμηθεῖσι(ν)

ἐργάζοιτο: ἐργασθῶμεν

Γ3.α.

• μαθόντες: επιρρηματική υποθετική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος («Λακεδαιμόνιοι»), ως επιρρηματικός προσδιορισμός της υπόθεσης/προϋπόθεσης

• τοὺς διδασκάλους: αντικείμενο του ρήματος «οὐ λέληθεν»

• τῶν Ἑλλήνων: ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός που λειτουργεί ως γενική διαιρετική στον όρο « ἐκεῖνοι»

• τραγῳδίας: ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός, γενική του δημιουργού στον όρο «ποιητής».

Γ3.β.

Εξαρτημένος υποθετικός λόγος:

• Υπόθεση: εἴ τι ἦν.

• Απόδοση: οἶμαι ἐγὼ τοῦτο οὐκ ἂν λεληθέναι Λακεδαιμονίους.

Μετατροπή στον ευθύ λόγο:

• Υπόθεση: εἴ τι ἦν.

• Απόδοση: οὐκ ἂν ἐλελήθει τοῦτο τοὺς Λακεδαιμονίους.

• Είδος: Υποθετικός Λόγος του Αντίθετου του Πραγματικού.

Γ3.γ.

Δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση, μερικήςάγνοιας. 
Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία «ὅ,τι», εκφέρεται με

δυνητική ευκτική «ἂν πλεονεκτοῖεν», 
δηλώνει το δυνατό ή πιθανό στο παρόν ή μέλλον 
και λειτουργεί συντακτικά ως επεξήγηση στον όρο «τοῦτο» της κύριας πρότασης.

ΔΕΚΑΤΟ ΤΡΙΤΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ

Ξενοφῶντος Κύρου Παιδεία 7.3.14

(Το συγκεκριμένο θέμα περιέχεται στα προτεινόμενα θέματα του Υπουργείου Παιδείας)

Ὁ [Κῦρος] μὲν δὴ ταῦτ ̓ εἰπὼν ἀπῄει, κατοικτίρων τήν τε γυναῖκα οἵου ἀνδρὸς στέροιτο καὶ τὸν ἄνδρα οἵαν γυναῖκα καταλιπὼν οὐκέτ ̓ ὄψοιτο. ἡ δὲ γυνὴ τοὺς μὲν εὐνούχους ἐκέλευσεν ἀποστηναι, ἕως ἄν, ἔφη, τόνδ ̓ ἐγὼ ὀδύρωμαι ὡς βούλομαι· τῆ δὲ τροφῷ εἶπε παραμένειν, καὶ ἐπέταξεν αὐτῆ, ἐπειδὰν ἀποθάνῃ, περικαλύψαι αὐτήν τε καὶ τὸν ἄνδρα ἑνὶ ἱματίῳ. ἡ δὲ τροφὸς πολλὰ ἱκετεύουσα μὴ ποιεῖν τοῦτο, ἐπεὶ οὐδὲν ἥνυτε καὶ χαλεπαίνουσαν ἑώρα, ἐκάθητο κλαίουσα. ἡ δὲ ἀκινάκην πάλαι παρεσκευασμένον σπασαμένη σφάττει ἑαυτὴν καὶ ἐπιθεῖσα ἐπὶ τὰ στέρνα τοῦ ἀνδρὸς τὴν ἑαυτης κεφαλὴν ἀπέθνῃσκεν.ἡ δὲ τροφὸς ἀνωλοφύρατό τε καὶ περιεκάλυπτεν ἄμφω ὥσπερ ἡ Πάνθεια ἐπέστειλεν.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

ἀκινάκην < ἀκινάκης, ὁ: μαχαίρι, ευθύ ξιφοειδές περσικό μαχαίρι με κοντή λάμα 

σπασαμένη < σπάομαι-ῶμαι = βγάζω από τη θήκη, ξιφουλκώ, τραβώ, εξάγω.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Γ1.

Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20

Γ2.

Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για τις επόμενες λέξεις του κειμένου:

γυναῖκα: την κλητική ενικού

ἑαυτης: τη δοτική πληθυντικού του αρσενικού στο β πρόσωπο

ἑνί: την ίδια πτώση στο θηλυκό γένος

πάλαι: τον υπερθετικό βαθμό του επιρρήματος 

πολλά: την αιτιατική ενικού του ουδετέρου στον συγκριτικό βαθμό

εἰπών: το β́ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ίδιου χρόνου

περικαλύψαι: το γ ́ ενικό πρόσωπο της ευκτικής του ίδιου χρόνου στην ενεργητική φωνή

παραμένειν: το απαρέμφατο του μέλλοντα

ἐπιθεῖσα: το β ́ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή

ἐκάθητο: το β ́ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα.

Μονάδες 10

Γ3.α.

Να αναγνωρίσετε πλήρως συντακτικά τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου:

οὐκέτ’, πολλά, χαλεπαίνουσαν, τοῦ ἀνδρὸς, τὴν ἑαυτης.

(μονάδες 5)

Γ3.β.

Ι.«Οἵαν γυναῖκα καταλιπὼν οὐκέτ ̓ ὄψοιτο»: αφού προσδιορίσετε

το είδος και τη συντακτική λειτουργία της πρότασης, να αιτιολογήσετε

τον συντακτικό ρόλο και τον τρόπο εκφοράς

της.

(μονάδα 1)

ΙΙ.«Ὁ μὲν δὴ ταῦτ ̓ εἰπὼν ἀπῄει, κατοικτίρων τήν τε γυναῖκα οἵου ἀνδρὸς στέροιτο καὶ τὸν ἄνδρα οἵαν γυναῖκα καταλιπὼν οὐκέτ ̓ ὄψοιτο»: να μετατρέψετε τις δευτερεύουσες προτάσεις σε μετοχικές

ισοδύναμης έκφρασης. 

(μονάδα 1)

Γ3.γ.

«Σῆ δὲ τροφῷ εἶπε παραμένειν, καὶ ἐπέταξεν αὐτῆ, ἐπειδὰν

ἀποθάνῃ, περικαλύψαι αὐτήν τε καὶ τὸν ἄνδρα ἑνὶ ἱματίῳ»: 

να τρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.

(μονάδες 3)

Μονάδες 10
-------------------------------------------------------------------------------

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

 

Γ1.

Αφού βέβαια είπε αυτά (ο Κύρος) αναχώρησε, συμπονώντας και τη γυναίκα, για τον λόγο ότι έχασε έναν τέτοιο άντρα, και τον άντρα που

άφησε πίσω του τέτοια γυναίκα και δεν θα την ξανάβλεπε ποτέ πια. Η δε

γυναίκα πρόσταξε τους μεν ευνούχους να απομακρυνθούν, έως ότου,

είπε, αυτόν εδώ τον κλάψω, όσο θέλω· στην παραμάνα όμως είπε να

περιμένει και τη διέταξε, μόλις πεθάνει, να σκεπάσει και την ίδια και τον

άντρα της με ένα σεντόνι. Η δε παραμάνα την ικέτευε απεγνωσμένα να

μην το κάνει αυτό και, αφού δεν κατάφερνε να την μεταπείσει και την

έβλεπε φορτισμένη, καθόταν παράμερα κλαίγοντας. Η δε γυναίκα, αφού

έβγαλε από τη θήκη το μαχαίρι που είχε προετοιμάσει πρωτύτερα,

σφάζεται και, ακουμπώντας το κεφάλι στα στήθη του άντρα της, πέθανε. Η δε παραμάνα κλαίγοντας γοερά τους σκέπασε και τους δυο, όπως ακριβώς η Πάνθεια της είχε προστάξει.

Γ2.

γυναῖκα: ὦ γύναι

ἑαυτης: ὑμῖν αὐτοῖς

ἑνί: μιᾷ

πάλαι: παλαίτατα

πολλά: πλέον ή πλεῖν

εἰπών: εἴπατε

περικαλύψαι: περικαλύψαι ή περικαλύψειε(ν)

παραμένειν: παραμενεῖν

ἐπιθεῖσα: ἐπίθες

ἐκάθητο: καθῆσθε.

Γ3.α.

Συντακτική αναγνώριση λέξεων και φράσεων του κειμένου:

• οὐκέτ’ (= οὐκέτι): επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα «ὄψοιτο»

• πολλά: σύστοιχο αντικείμενο στη μετοχή «ἱκετεύουσα». Η μορφή σύνταξης προήλθε από ουσιαστικοποίηση του επιθετικού προσδιορισμού, μετά από παράλειψη του συστοίχου αντικειμένου και της κατάληψης της συντακτικής θέσης από τον επιθετικό προσδιορισμό που τέθηκε σε πτώση αιτιατική πληθυντικού αριθμού, ήτοι: πολλὰς ἱκεσίας ἱκετεύουσα > πολλὰ ἱκετεύουσα

• χαλεπαίνουσαν: κατηγορηματική μετοχή, εξαρτώμενη από το ρήμα«ἑώρα», συνημμένη –αναφερόμενη στο αντικείμενό του («ταύτην» ή «γυναῖκα» ή «Πάνθειαν»), στο οποίο λειτουργεί ως κατηγορηματικός προσδιορισμός

• τοῦ ἀνδρός: ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός που λειτουργεί ως γενική κτητική στον όρο «τὰ στέρνα» τὴν ἑαυτης: ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός που λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στον όρο «κεφαλὴν».

Γ3.β.

Ι. 

Προσδιορισμός είδους και συντακτικής λειτουργίας, αιτιολόγηση

συντακτικού ρόλου και τρόπου εκφοράς της πρότασης:

«Οἵαν γυναῖκα καταλιπὼν οὐκέτ ̓ ὄψοιτο»: αναφορική αιτιολογική

πρόταση που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στην ψυχικού πάθους μετοχή «κατοικτίρων» της προσδιοριζόμενης κύριας πρότασης.

Εκφέρεται με ευκτική του πλαγίου λόγου «ὄψοιτο», γιατί εξαρτάται από τη μετοχή «κατοικτίρων», που εκλαμβάνεται ως μετοχή ιστορικού χρόνου, επειδή το προσδιοριζόμενο από αυτή ρήμα «ἀπῄει» βρίσκεται σε ιστορικό χρόνο.

ΙΙ.

Μετατροπή των δευτερευουσών προτάσεων σε μετοχικές ισοδύναμης

έκφρασης:

Ὁ μὲν δὴ ταῦτ ̓ εἰπὼν ἀπῄει, κατοικτίρων τήν τε γυναῖκα οἵου ἀνδρὸς

στέροιτο καὶ τὸν ἄνδρα οἵαν γυναῖκα καταλιπὼν οὐκέτ ̓ ὄψοιτο»: 

Ὁ μὲν δὴ ταῦτ ̓ εἰπὼν ἀπῄει, κατοικτίρων τήν τε γυναῖκα τοιούτου ἀνδρὸς στερομένην καὶ τὸν ἄνδρα τοιαύτην γυναῖκα καταλιπόντα οὐκέτ’ ὀψόμενον.

Γ3.γ.

Τροπή του πλαγίου λόγου σε ευθύ:

«Σῆ δὲ τροφῷ εἶπε παραμένειν, καὶ ἐπέταξεν αὐτῆ, ἐπειδὰν ἀποθάνῃ,

περικαλύψαι αὐτήν τε καὶ τὸν ἄνδρα ἑνὶ ἱματίῳ»: (Ὦ) τροφέ, παράμενε

καί, ἐπειδὴ ἀποθάνοιμι, περικάλυψόν μέ τε καὶ τὸν ἄνδρα ἑνὶ ἱματίῳ.

ΔΩΔΕΚΑΤΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ

Πλάτωνος Μένων 100b-c

(Το συγκεκριμένο θέμα περιέχεται στα προτεινόμενα θέματα του Υπουργείου Παιδείας)

 

Ἐκ μὲν τοίνυν τούτου τοῦ λογισμοῦ, ὦ Μένων, θείᾳ μοίρᾳ ἡμῖν φαίνεται παραγιγνομένη ἡ ἀρετὴ οἷς ἂν παραγίγνηται·τὸ δὲ σαφὲς περὶ αὐτοῦ εἰσόμεθα τότε, ὅταν πρὶν ᾧτινι τρόπῳ τοῖς ἀνθρώποις παραγίγνεται ἀρετή, πρότερον ἐπιχειρήσωμεν αὐτὸ καθ ̓ αὑτὸ ζητεῖν τί ποτ ̓ ἔστιν ἀρετή. νῦν δ ̓ ἐμοὶ μὲν ὥρα ποι ἰέναι, σὺ δὲ ταὐτὰ ταῦτα ἅπερ αὐτὸς πέπεισαι πεῖθε καὶ τὸν ξένον τόνδε Ἄνυτον, ἵνα πρᾳότερος ᾖ· ὡς ἐὰν πείσῃς τοῦτον, ἔστιν ὅ τι καὶ Ἀθηναίους ὀνήσεις.

-------------------------------------------------------------------------------


ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Γ1.

Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20

Γ2.

Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για τις επόμενες λέξεις

του κειμένου:

σαφές: το επίρρημα του επιθέτου

πρότερον: τον υπερθετικό βαθμό του επιρρήματος

πρᾳότερος: τη γενική πληθυντικού του αρσενικού στον θετικό βαθμό

ᾧτινι: την αιτιατική πληθυντικού του ουδετέρου

ἐμοί: την ίδια πτώση και τον ίδιο αριθμό στο τρίτο πρόσωπο

φαίνεται: το β ́ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του παθητικού β ́ αορίστου

εἰσόμεθα: το γ ́ ενικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού

ἰέναι: το α ́ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα

ζητεῖν: την αιτιατική του ουδετέρου της μετοχής του ενεστώτα στην ίδια

φωνή

ὀνήσεις: το β ́ ενικό πρόσωπο της ευκτικής του μέσου αορίστου.

Μονάδες 10

Γ3.α.

Να αναγνωρίσετε πλήρως συντακτικά τις ακόλουθες λέξεις και

φράσεις του κειμένου:

παραγιγνομένη, περὶ αὐτοῦ, ἐμοὶ, ποι, ἔστιν ὅ τι.

(μονάδες 5)

Γ3.β.

Να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου στην επόμενη περίοδο και να τον τρέψετε σε υποθετικό λόγο της απλής σκέψης του λέγοντος:

ὡς ἐὰν πείσῃς τοῦτον, ἔστιν ὅ τι καὶ Ἀθηναίους ὀνήσεις.

(μονάδες 2)

Γ3.γ.

Να τρέψετε τον ευθύ λόγο της επόμενης περιόδου σε πλάγιο,

εξαρτώμενο από τη φράση «Σωκράτης ἔφη»: τὸ δὲ σαφὲς περὶ αὐτοῦ εἰσόμεθα τότε, ὅταν πρὶν ᾧτινι τρόπῳ τοῖς ἀνθρώποις παραγίγνεται ἀρετή, πρότερον ἐπιχειρήσωμεν αὐτὸ καθ ̓ αὑτὸ ζητεῖν τί ποτ ̓ ἔστιν ἀρετή.

(μονάδες 3)

Μονάδες 10

---------------------------------------------------------------------------------

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

 

Γ1.

Από αυτόν τον συλλογισμό λοιπόν, Μένωνα, φαίνεται πως με την

επενέργεια θεϊκής τύχης μάς έρχεται η αρετή, σε όποιους τυχόν έρχεται·

την αλήθεια όμως για αυτό θα τη μάθουμε τότε, όταν, πριν ερευνήσουμε

με ποιον τρόπο έρχεται η αρετή στους ανθρώπους, προηγουμένως

επιχειρήσουμε να εξετάσουμε το θέμα αυτό καθαυτό, τι τέλος πάντων

είναι η αρετή. Σώρα όμως είναι ώρα κάπου να πάω, αλλά εσύ σε αυτά που ο ίδιος έχεις πειστεί, στα ίδια ακριβώς προσπάθησε να πείσεις και αυτόν εδώ τον φίλο σου τον Άνυτο, για να γίνει πιο ήρεμος· γιατί, αν τον πείσεις, θα προσφέρεις κάποια ωφέλεια και στους Αθηναίους.

Γ2.

σαφές: σαφῶς

πρότερον: πρῶτον

πρᾳότερος: πραέων

ᾧτινι: ἅτινα ή ἅττα

ἐμοί: οἷ, οἱ

φαίνεται: φάνηθι

εἰσόμεθα: ᾔδει ή ᾔδειν

ἰέναι: ἴωμεν

ζητεῖν: ζητοῦν

ὀνήσεις: ὄναιο.

Γ3.α.

Συντακτική αναγνώριση λέξεων και φράσεων του κειμένου:

παραγιγνομένη: κατηγορηματική μετοχή, εξαρτώμενη από το ρήμα «φαίνεται», συνημμένη στο υποκείμενό του («ἡ ἀρετή»), στο οποίο λειτουργεί ως κατηγορούμενο.

περὶ αὐτοῦ: επιρρηματικός εμπρόθετος προσδιορισμός της αναφοράς στο ρήμα «εἰσόμεθα»

ἐμοί: δοτική προσωπική στην απρόσωπη έκφραση «ὥρα ἐστὶν» (το ρήμα «ἐστὶν» εννοείται)»

ποι: επιρρηματικός προσδιορισμός κίνησης σε τόπο στο απαρέμφατο

«ἰέναι»

ἔστιν ὅ τι: αναφορική έκφραση που λειτουργεί ως σύστοιχο έμμεσο

αντικείμενο στο ρήμα «ὀνήσεις».

Γ3.β.

ὡς ἐὰν πείσῃς τοῦτον, ἔστιν ὅ τι καὶ Ἀθηναίους ὀνήσεις:

Αναγνώριση του υποθετικού λόγου:

• Υπόθεση: ἐὰν πείσῃς τοῦτον,

• Απόδοση: ἔστιν ὅ τι καὶ Ἀθηναίους ὀνήσεις

• Ο υποθετικός λόγος δηλώνει το προσδοκώμενο.

Τροπή του σε υποθετικό λόγο της απλής σκέψης του λέγοντος:

• Υπόθεση: εἰ πείσαις ή πείσειας τοῦτον

• Απόδοση: 

1. α ́. ἔστιν ὅ τι καὶ Ἀθηναίους ἂν ὀνήσαις ή ἂν ὀνήσειας.  

1. β ́. ἔστιν ὅ τι καὶ Ἀθηναίους ὀνίνης.

• α ́ περίπτωση,

η απόδοση με δυνητική ευκτική («ἂν ὀνήσαις ή ἂν ὀνήσειας») δηλώνει το πιθανό ή ενδεχόμενο.

• β ́ περίπτωση

η απόδοση με απλή οριστική («ὀνίνης») δηλώνει το βέβαιο αποτέλεσμα του υποθετικού συλλογισμού.

Γ3.γ.

Τροπή του ευθέος λόγου σε πλάγιο: 

Σωκράτης ἔφη τὸ σαφὲς περὶ αὐτοῦ εἴσεσθαι τότε, ὅτε πρὶν τίνι τρόπῳ τοῖς ἀνθρώποις παραγίγνοιτο ἀρετή, πρότερον ἐπιχειρήσαιεν (ή ἐπιχειρήσειαν) αὐτὸ καθ ̓ αὑτὸ ζητεῖν ὅ τι ποτ ̓ εἴη ἀρετή.

ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ

Ἰσοκράτους Ἀρχίδαμος 50-5
(Το συγκεκριμένο θέμα περιέχεται στα προτεινόμενα θέματα του Υπουργείου Παιδείας)

̓Εγὼ δὲ πολλοὺς μὲν οἶδα διὰ τὸν πόλεμον μεγάλην εὐδαιμονίαν κτησαμένους, πολλοὺς δὲ τῆς ὑπαρχούσης ἀποστερηθέντας (διὰ τὴν εἰρήνην)·οὐδὲν γὰρ τῶν τοιούτων ἐστὶν ἀποτόμως οὔτε κακὸν οὔτ ́ ἀγαθόν, ἀλλ' ὡς ἂν χρήσηταί τις καὶ τοῖς πράγμασι καὶ τοῖς καιροῖς, οὕτως ἀνάγκη καὶ τὸ τέλος ἐκβαίνειν ἐξ αὐτῶν. Χρὴ δὲ τοὺς μὲν εὖ πράττοντας τῆς εἰρήνης ἐπιθυμεῖν· ἐν ταύτῃ γὰρ τῇ καταστάσει πλεῖστον ἄν τις χρόνον τὰ παρόντα διαφυλάξειεν· τοὺς δὲ δυστυχοῦντας τῷ πολέμῳ προσέχειν τὸν νοῦν· ἐκ γὰρ τῆς ταραχῆς καὶ τῆς καινουργίας θᾶττον ἂν μεταβολῆς τύχοιεν.

------------------------------------------------------------------------------

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ 

ἀποτόμως = απόλυτα

ἡ καινουργία = ο νεωτερισμός στο πολίτευμα, οι πολιτικές μεταβολές

-------------------------------------------------------------------------------

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Γ1.

Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20

Γ2.

Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου να γράψετε τον

ζητούμενο τύπο:

κτησαμένους: το β́ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του παρακειμένου

ἀγαθόν: την αιτιατική πληθυντικού του συγκριτικού βαθμού στο θηλυκό γένος

χρήσηται: το β́ πληθυντικό πρόσωπο της ευκτικής του ενεστώτα

Πράγμασι: την ίδια πτώση στον ενικό αριθμό

ἐκβαίνειν: το γ ́ ενικό πρόσωπο της οριστικής του αορίστου

ταύτῃ: την αιτιατική πληθυντικού στο αρσενικό γένος

παρόντα: τη δοτική πληθυντικού στο ίδιο γένος

νοῦν: τη δοτική του πληθυντικού

θᾶττον: τον θετικό βαθμό

τύχοιεν: το α ́ πληθυντικό πρόσωπο του παρατατικού

Μονάδες 10

Γ3.α.

Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις επόμενες λέξεις του κειμένου και να αναφέρετε του όρους τους οποίους αυτές προσδιορίζουν:

εὐδαιμονίαν, τῶν τοιούτων, τοῖς πράγμασι, ταύτῃ, τῷ πολέμῳ, ἐκ τῆς ταραχῆς

(μονάδες 6)

Γ3.β.

κτησαμένους, τοὺς πράττοντας, τὰ παρόντα, τοὺς δυστυχοῦντας:

Να αναγνωρίσετε το είδος των μετοχών και τη συντακτική λειτουργία

τους 

(μονάδες 4).

Μονάδες 10

------------------------------------------------------------------------------

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

Γ1.

Εγώ, όμως, γνωρίζω αφενός πολλούς που απέκτησαν εξαιτίας του

πολέμου μεγάλη ευτυχία, αφετέρου πολλούς που στερήθηκαν και αυτή

που είχαν (εξαιτίας της ειρήνης)· τίποτα βέβαια από αυτού του είδους τα

πράγματα δεν είναι απόλυτα ούτε κακό ούτε καλό, αλλά όπως τυχόν θα

χρησιμοποιήσει κάποιος και τις υποθέσεις και τις ευκαιρίες, τέτοια

αναγκαστικά θα είναι και η τελική τους έκβαση. Και πρέπει αυτοί που

ευτυχούν να επιθυμούν την ειρήνη· γιατί σ' αυτή την κατάσταση θα ήταν

δυνατόν να διαφυλάξει κάποιος για περισσότερο χρόνο όσα έχει· αυτοί

όμως που δυστυχούν (πρέπει) να έχουν την προσοχή τους στραμμένη

στον πόλεμο· γιατί μέσω της αναταραχής και των πολιτικών μεταβολών

ταχύτερα θα μπορούσαν να επιτύχουν (κάποια) αλλαγή.

Γ2.

κτησαμένους: κέκτησο

ἀγαθόν: ἀμείνονας ή ἀμείνους

χρήσηται: χρῷσθε

πράγμασι: πράγματι

ἐκβαίνειν: ἐξέβη

ταύτῃ: τούτους

παρόντα: παροῦσι

νοῦν: νοῖς

θᾶττον: ταχέως

τύχοιεν: ἐτυγχάνομεν

Γ3.α.

εὐδαιμονίαν: αντικείμενό της μετοχής «κτησαμένους».

τῶν τοιούτων: ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός, γενική διαιρετική στο «οὐδὲν».

τοῖς πράγμασι: αντικείμενο του ρήματος «ἂν χρήσηται».

ταύτῃ: ομοιόπτωτος κατηγορηματικός προσδιορισμός στον όρο «τῇ καταστάσει».

τῷ πολέμῳ,: έμμεσο αντικείμενο του απαρεμφάτου «προσέχειν» .

ἐκ τῆς ταραχῆς: επιρρηματικός εμπρόθετος προσδιορισμός του μέσου

στο ρήμα «ἂν τύχοιεν».

Γ3.β.

• Κτησαμένους: κατηγορηματική μετοχή, εξαρτώμενη από το (γνώσης σημαντικό) ρήμα «οἶδα», συνημμένη στο αντικείμενό του «πολλοὺς», στο οποίο λειτουργεί ως κατηγορηματικός προσδιορισμός.

• τοὺς πράττοντας: επιθετική μετοχή, λειτουργεί ως υποκείμενο του απαρεμφάτου «ἐπιθυμεῖν» (ετεροπροσωπία).

• τὰ παρόντα: επιθετική μετοχή, λειτουργεί ως αντικείμενο του ρήματος«ἂν διαφυλάξειεν».τοὺς δυστυχοῦντας: επιθετική μετοχή, λειτουργείως υποκείμενο του απαρεμφάτου «προσέχειν» (ετεροπροσωπία).

ΕΒΔΟΜΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ

ΙΣΟΚΡΑΤΟΥΣ ΠΕΡΙ ΑΝΤΙΔΟΣΕΩΣ 15-16

Νῦν δέ λέγει μέν, ὡς ἐγώ τούς ἣττους λόγους κρείττους δύναμαι ποιεῖν, τοσοῦτον δέ μου καταπεφρόνηκεν, ὣστ' αὐτός ψευδόμενος ἐμοῦ τἀληθῆ λέγοντος ἐλπίζει ῥαδίως ἐπικρατήσειν. Οὓτω δέ μοι δυσκόλως ἃπαντα συμβέβηκεν, ὥσθ' οἱ μέν ἄλλοι τοῖς λόγοις διαλύονται τάς διαβολάς, εμοῦ δέ Λυσίμαχος αὐτούς τούς λόγους μάλιστα διαβέβληκεν, ἳν' ἤν μέν ἱκανῶς δόξω λέγειν, ἔνοχος ὤν φανῶ τοῖς ὑπό τούτου περί τῆς δεινότητος τῆς ἐμῆς προειρημένοις, ἢν δ' ἐνδεέστερον τύχω διαλεχθείς ὧν οὗτος ὑμᾶς προσδοκᾶν πεποίηκε, τάς πράξεις ἡγήσησθέ μου χείρους εἶναι.

-----------------------------------------------------------------------

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

Διαβολάς= συκοφαντίες

-------------------------------------------------------------------------

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. κρείττους, χείρους: Να γραφούν οι άλλοι βαθμοί του αρσενικού και ουδετέρου γένους των επιθέτων αυτών στην ίδια πτώση και στον ίδιο βαθμό

2. ωστε....επικρατήσειν: Να κάνετε λετομερειακή σύνταξη της πρότασης και να δηλώσετε το είδος της.

3. Να χαρακτηριστούν συντακτικά οι παρακάτω λέξεις:

Ψευδόμενος, περί της δεινότητος, διαλεχθείς, ικανῶς, ενδεέστερον

4. Ηγήσεσθε: να γραφεί το β' ενικό πρόσωπο όλων των εγκλίσεων του μέσου αορίστου

5. συμβέβηκεν: να γραφεί το β' ενικό πρόσωπο όλων των εγκλίσεων του αορίστου β'.

6. ήν.....λέγειν: Να χαρακτηρίσετε τον υποθετικό λόγο (υπόθεση, απόδοση και είδος)

Επιμέλεια Λιάκας Παντελής

Aγκάθα Κρίστι

10 αινίγματα για την ζωή της Αγκάθα Κρίστι

«H βασίλισσα του εγκλήματος», η γυναίκα που άλλαξε το αστυνομικό μυθιστόρημα, η δημοφιλέστερη συγγραφέας όλων των εποχών, «έφυγε» στις 12 Ιανουαρίου 1976, στα 85 της.

Πέθανε  ήσυχα, στο σπίτι της από φυσικά αίτια, αφού πρώτα είχε περάσει μια ζωή γράφοντας αμέτρητες ιστορίες, με μυστηριώδεις, ανεξιχνίαστους, βίαιους, εξωφρενικούς θανάτους.  Αλλά πάλι, κανείς ποτέ δεν είπε πως η Αγκάθα Κρίστι δεν είχε χιούμορ…

Δέκα (ακόμα) αινίγματα από τη ζωή της

 

– Ποιοι συγγραφείς την επηρέασαν;

Κυρίως, ο Έντγκαρ Άλαν Πόε, και – φυσικά – ο σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, που η ίδια θεωρούσε «πατέρα του αστυνομικού μυθιστορήματος» Θαύμαζε εξίσου τα δύο μεγάλα δημιουργήματά του, τον Σέρλοκ Χολμς και τον Γουότσον, τον οποίο θεωρούσε «τελειότερο δημιούργημα και από τους δύο» «Ο Χολμς στην τελική, διαθέτει όλα τα αναγκαία υλικά μέσα ενώ ο Γουότσον– έλεγε –  έχει μόνο την προσωπικότητά του : είναι ένας αξιαγάπητος, αφελής, πιστός, τρελάρας, που κάνει πάντοτε λανθασμένους χειρισμούς, διατηρώντας ένα αίσθημα θαυμασμού απέναντι σε όλα…»

– Τι σχέση είχε με τις μυστικές υπηρεσίες ;

Καμία γνωστή μέχρι σήμερα. Ωστόσο, στο μυθιστόρημά της «Ν or Μ ?» («Το κυνήγι των κατασκόπων») που κυκλοφόρησε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ένας χαρακτήρας με το όνομα «Major Bletchley» ισχυρίζεται, πολύ πειστικά,  ότι γνωρίζει απόρρητα κυβερνητικά μυστικά.. Κατά διαβολική σύμπτωση, ένας πολύ καλός φίλος της Αγκάθα Κρίστι, ο Ντίλι Νοξ, εργαζόταν σε κυβερνητική υπηρεσία, κοντά στο Bletchley Park. Θορυβημένη, η βρετανική υπηρεσία πληροφοριών (MI5) ξεκίνησε έρευνα για να διαπιστώσει αν τα μυστικά που γνώριζε ο χαρακτήρας του βιβλίου ήταν πραγματικά στοιχεία που είχε «διαρρεύσει» ο Νοξ. Φυσικά, ο Νοξ τα αρνήθηκε όλα, όμως η ΜΙ5 δεν πείστηκε. Στο τέλος, προθυμοποιήθηκε να ρωτήσει την  Αγκάθα γιατί είχε διαλέξει αυτό το όνομα για τον χαρακτήρα της κι εκείνη απάντησε με τυπικό εγγλέζικο φλέγμα : «Bletchley; Αγαπητέ μου, είχε κολλήσει εκεί το τρένο μου από την Οξφόρδη στο Λονδίνο και πήρα την εκδίκησή μου δίνοντας αυτό το όνομα σε έναν από τους λιγότερο αγαπητούς μου χαρακτήρες». Περιέργως, η ΜΙ5 βρήκε την απάντηση ικανοποιητική…

– Τι κρύβει το μυστήριο των «11 χαμένων ημερών» από τη ζωή της ;

Κάποτε, η Αγκάθα Κρίστι είχε εξαφανιστεί για 11 συνεχόμενες μέρες – κι αυτό είναι το μοναδικό, μέχρι σήμερα άλυτο μυστήριο της ζωής της. Συνέβη το 1926. Λίγες μέρες μετά το θάνατο της αγαπημένης μητέρας της, η Αγκάθα ανακάλυψε ότι ο – πρώτος- συζυγός της, ο αξιωματικός της Αεροπορίας Άρτσιμπαλντ Κρίστι την απατούσε συστηματικά με τη γραμματέα του, μια ομορφούλα ονόματι Νάνσι Νιλ. Καυγάδισαν κι εκείνος της ζήτησε διαζύγιο. Στις 3 Δεκεμβρίου του 1926 η Αγκάθα φίλησε την κόρη της για καληνύχτα, μπήκε στο μικρό, διθέσιο αυτοκίνητό της και έφυγε. Το αυτοκίνητό της βρέθηκε άδειο, μερικά μίλια μακριά από το σπίτι της – στο πίσω κάθισμα, τα ρούχα της, ένα κουβάρι. Η Αγκάθα δεν ήταν πουθενά.
Επί 11 μέρες, οι εφημερίδες και το ραδιόφωνο βοούσαν.Επί 11 μέρες, 15.000 εθελοντές «χτένιζαν» την περιοχή, καθώς και το βυθό των κοντινών λιμνών. Μοιραία, οι υποψίες για το τι απέγινε η Αγκάθα, άρχισαν να βαραίνουν τον άντρα της. Όταν πια όλοι είχαν πιστέψει στην ενοχή του, εκείνη εντοπίστηκε τυχαία, σώα και αβλαβής, στο Old Swan Hotel, ένα ξενοδοχείο με σπα στο Harrogate. Η Αγκάθα Κρίστι ποτέ δεν αποκάλυψε το λόγο της εξαφάνισής της, πράγμα που έκανε τις φήμες να οργιάσουν. Είχε πάθει μερική αμνησία λόγω κάποιου ατυχήματος; Ήταν διαφήμιση για το επόμενό της βιβλίο; Προσπάθησε να εμπλέξει το σύζυγό της σε ανθρωποκτονία; Κανείς δε γνωρίζει. Πάντως ένα είναι σίγουρα : η Αγκάθα έκλεισε το δωμάτιο του ξενοδοχείου στο όνομα «Nιλ», το επίθετο της ερωμένης του συζύγου της, που αργότερα θα γινόταν και γυναίκα του. Σύντομα, όλη η Αγγλία θα μάθαινε για την απιστία του. Η «βασίλισσα του εγκλήματος» σίγουρα ήξερε να εκδικείται…

– Γιατί ξαναπαντρεύτηκε – και μάλιστα έναν αρχαιολόγο ;

Ίσως γιατί είχαν κοινά ενδιαφέροντα. Την άνοιξη του 1930, όταν ο Μαξ Μαλόουαν της ζήτησε να παντρευτούν, τη ρώτησε. «Σε πειράζει που το επάγγελμά μου είναι να βγάζω πεθαμένους από το χώμα;» Και εκείνη του απάντησε: «Καθόλου, αγάπη μου. Όπως ξέρεις, λατρεύω τα πτώματα».Πέρα απ’αυτό, ερωτεύτηκε με πάθος τον δεύτερο σύζυγο της,  έναν διακεκριμένο- και 13 χρόνια μικρότερό της-  Βρετανό αρχαιολόγο. Της άρεσε μάλιστα να τον συνοδεύει στις ανασκαφές του και να τον βοηθά, καθαρίζοντας τα αντικείμενα, να ταιριάζει τα θραύσματα με τα πήλινα αγγεία και να τα καταχωρεί σε καταλόγους. Τα πρωινά, έγραφε.

– Γιατί κανείς, ποτέ, δεν βρίσκει τον ένοχο στα βιβλία της ;

Διότι απλούστατα, ένα από τα αγαπημένα της κλισέ ήταν να «φορτώνει» το έγκλημα στο πρόσωπο που συγκέντρωνε τις λιγότερες υποψίες. Το 2007, ο Άγγλος sci-fi συγγραφέας Μπράιαν Άλντις, υποστήριξε σε μια συνέντευξη που έδωσε, ότι η Αγκάθα Κρίστι του είχε πει ότι έγραφε όλα τα βιβλία της ως το τελευταίο κεφάλαιο, τα διάβαζε, αποφάσιζε ποιος χαρακτήρας φάνταζε λιγότερο ύποπτος κι αμέσως μετά, επενέβαινε αναδρομικά στο κείμενο, κάνοντας τις απαραίτητες, ανεπαίσθητες μικροαλλαγές ώστε να μπορεί να «ενοχοποιήσει» αυτό τον χαρακτήρα, στο φινάλε. Αληθινά εγκληματικό…

– Ποια ήταν η γνώμη της για τον καλύτερο ήρωά της ;

Όπως συνέβη με τον Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ και τον Σέρλοκ Χολμς, και η Κρίστι σταδιακά, άρχισε να αισθάνεται αμήχανα με τον Ηρακλή Πουαρό, να τον βαριέται, να τον απεχθάνεται. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’30 θα σημείωνε στο ημερολόγιό της, πως έβρισκε «ανυπόφορο» τον ήρωα που η ίδια είχε δημιουργήσει και μέχρι το τέλος των ’60’s θα δήλωνε απερίφραστα πως ο Πουαρό ήταν ένα «εγωκεντρικό κάθαρμα». Παρ’όλα αυτά, σε αντίθεση με τον Ντόιλ, η ίδια έβλεπε τον εαυτό της λιγότερο σαν συγγραφέα και περισσότερο ως «ψυχαγωγική μηχανή», που σκοπό είχε να δίνει στο κοινό της ό,τι του άρεσε. Και το κοινό της λάτρευε τον Ηρακλή Πουαρό…

– Γιατί, ποτέ δεν «συναντήθηκαν» στα βιβλία της ο Ηρακλής Πουαρώ και η Μις Μαρπλ ;

Την απάντηση την έδωσε η ίδια σε μια παλιά συνέντευξη, που ηχογραφήθηκε και «ανακαλύφθηκε» εκ νέου το 2008. « Ο Ηρακλής Πουαρό, αυτός ο παλιο-εγωίσταρος, ασφαλώς δεν θα ήθελε κανέναν να μπλέκεται στα πόδια του, να προσπαθεί να του μάθει τη δουλειά του και να του κάνει υποδείξεις – πόσω μάλλον μια γριά γεροντοκόρη…»

– Βοήθησε ποτέ στη διαλεύκανση ενός πραγματικού εγκλήματος ;

Η ίδια όχι, τα έργα της όμως κατάφεραν να αποτρέψουν ένα. Το 1976, τη χρονιά που πέθανε η Αγκάθα, ένα κοριτσάκι 19 μηνών από το Κατάρ, μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο Χάμερσμιθ, στο Λονδίνο, σχεδόν μισοπεθαμένο, από μια μυστηριώδη,  άγνωστη αρρώστια.. Για καλή του τύχη, μια νοσοκόμα πρόσεξε πως τα συμπτώματα του παιδιού, ήταν ίδια με εκείνα που είχε το θύμα μιας δηλητηρίασης από θάλλιο στο μυθιστόρημα της Αγκάθα «Φόνοι υπό Εχεμύθεια»  (σ.σ. η συγγραφέας είχε δουλέψει ως εθελόντρια νοσοκόμα στη διάρκεια του Α’Παγκοσμίου πολέμου και γνώριζε πολλά για τα δηλητήρια). Όταν το ανέφερε, οι γιατροί εξέτασαν τα επίπεδα θαλλίου στον οργανισμό του παιδιού και βρήκαν πως ήταν 10 φορές πάνω από το φυσιολογικό. Του χορήγησαν την κατάλληλη θεραπεία και το κοριτσάκι σώθηκε. Αργότερα, οι έρευνες έδειξαν πως οι γονείς του, κατά λάθος, είχαν κάνει χρήση εντομοκτόνων που περιείχαν θάλλιο.

– Γιατί είναι η δημοφιλέστερη συγγραφέας διεθνώς ;

Παρότι αυτή η ερώτηση ακούγεται ολοένα και συχνότερα, η απάντηση –  όπως και στα μυστήρια της Κρίστι – είναι πως δεν υπάρχει κανένα πραγματικό μυστήριο σ’αυτό. Η «αλήθεια» (λένε καθηγητές, φιλόλογοι, βιβλιοκριτικοί κ.λπ) βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας : ο μοναδικός «ένοχος» είναι η γραφή της Αγκάθα, το απλό, υπνωτιστικό, λογοτεχνικό της ύφος – τόσο άμεσο, αλλά και τόσο σαγηνευτικό που δεν επιτρέπει στους αναγνώστες της να παρατήσουν στη μέση οποιοδήποτε βιβλίο της. Η απόδειξη, βρίσκεται στα νούμερα : 66 αστυνομικά μυθιστορήματα, (και άλλες 14 νουβέλες, ρομάντζα, συλλογές, διηγημάτων κ.λπ) και 19 θεατρικά έργα που έχουν μεταφραστεί σε 103 γλώσσες και έχουν πουλήσει 4 δισεκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως ! Όπως συνηθίζουν να λένε οι Άγγλοι «μόνο η Βίβλος και ο Ουίλιαμ Σέξπιρ έχουν πουλήσει περισσότερα βιβλία από την Αγκάθα Κρίστι…»

– Ποιες κατηγορίες ανθρώπων διαβάζουν αστυνομικά μυθιστορήματα ; (Τι πίστευε η ίδια)

Η απάντηση βρίσκεται σε ένα δοκίμιο της δεκαετίας του 30 – χαμένο για πολλά χρόνια – όπου η Κρίστι εκθέτει τις σκέψεις της σχετικά με την τέχνη του αστυνομικού μυθιστορήματος.
«Ποιοί διαβάζουν αστυνομικά και γιατί; Κατά κανόνα, οι πολυάσχολοι. Οι εργαζόμενοι ανά την υφήλιο. Όσοι κατέχουν υψηλές θέσεις στον επιστημονικό κόσμο, ακόμα και αν δε διαβάζουν τίποτε άλλο, φαίνεται ότι βρίσκουν χρόνο για ένα αστυνομικό ∙ ίσως γιατί το αστυνομικό συνεπάγεται την απόλυτη χαλάρωση και σε παρασέρνει σε μία απόδραση από τη ρουτίνα της καθημερινότητας. Επίσης, είναι τονωτικό, όπως το παζλ, και αποτελεί μία πρόκληση για το μυαλό. Οξύνει τον νου και σε θέτει σε πνευματική εγρήγορση, γιατί για να παρακολουθήσεις από κοντά την πλοκή του, απαιτείται αυτοσυγκέντρωση. Για να ανακαλύψεις τον δολοφόνο, χρειάζεται οξυδέρκεια και ορθολογική σκέψη. Έχει ωστόσο και αθλητικό ενδιαφέρον, και μάλιστα είναι πολύ λιγότερο δαπανηρό σε σχέση με τα στοιχήματα στον ιππόδρομο ή τον τζόγο στα χαρτιά. Οι ηθικές αξίες που προβάλλει, είναι συνήθως θεμιτές και εξαιρετικά σπάνια ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου είναι ο εγκληματίας. Το κοινωνικό σύνολο συστρατεύεται για να τον κυνηγήσει και ο αναγνώστης μπορεί να απολαύσει την καταδίωξη σε όλο της το μεγαλείο, χωρίς να μετακινηθεί από την αναπαυτική πολυθρόνα του….»



ΠΗΓΗ
ladylike.gr

Γουίλιαμ Σαίξπηρ

13 λέξεις που χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα και αποδίδονται στον Σαίξπηρ!

 

O Σαίξπηρ θεωρείται δημιουργός χιλιάδων λέξεων της Αγγλικής γλώσσας, αρκετές εκ των οποίων χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση ακόμα και σήμερα.

 

Όπως οι εξισώσεις στην Άλγεβρα, τα αξιώματα στη Γεωμετρία ή οι Νευτώνειοι νόμοι στη Φυσική, έτσι και τα θεατρικά έργα του Σαίξπηρ αποτελούν ένα από τα πλέον πολυσυζητημένα αντικείμενα συζήτησης αναμεταξύ των Βρετανών μαθητών, οι οποίοι, συχνά παραπονούμενοι, αναρωτιούνται : "Μα πότε θα μας χρειαστούν τελικά στην πραγματικότητα όλες αυτές οι γνώσεις ;"
Πολύ συχνά απ' ότι φαίνεται, μιας και ο Σαίξπηρ, εκτός από σημαντικότατος ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, θεωρείται και δημιουργός χιλιάδων λέξεων της Αγγλικής γλώσσας, αρκετές εκ των οποίων χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση ακόμα και σήμερα.

Εκτός, λοιπόν, πολλών τραγικών, κωμικών ή κωμικοτραγικών συμβάντων που ενδεχομένως όλοι μας βιώσουμε στη ζωή μας και ίσως κάποιοι παραλληλίσουμε με τα έργα του Σαίξπηρ, καλό είναι να γνωρίζουμε ότι μερικές από τις λέξεις που συναντάμε στα έργα του, όπως π.χ. οφθαλμικός βολβός ("eyeball"), μοδάτος ("fashionable") και διευθυντής ή/και διαχειριστής ("manager") αποδίδονται στον ίδιο τον Βρετανό συγγραφέα.

Βέβαια, πέραν της αδιαμφισβήτητης ευφυίας, ταλέντου και πληθωρικότητας του Σαίξπηρ, οι λεξιπλασίες που συναντάμε στο έργο του μπορούν γενικότερα να αποδοθούν και στην ιδιαίτερα ευμετάβλητη και δημιουργική περίοδο που διάνυσε η Αγγλική γλώσσα κατά την Αναγέννηση, εποχή κατά την οποία έζησε μάλιστα και πάραξε το συγγραφικό του έργο ο Σαίξπηρ, συχνά επηρεασμένος από τους αρχαίους Έλληνες τραγωδούς. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι περί τις 10.000 με 12.000 λέξεις εμπλούτισαν και εξέλιξαν κατά την περίοδο αυτή την Αγγλικά γλώσσα, αρκετές εκ των οποίων αποτελούν δάνεια από άλλες γλώσσες, πολλές φορές ως αποτέλεσμα της αποικιοποίησης και των πολέμων που χαρακτήρισαν την περίοδο αυτή.

Αν και είναι δύσκολο να είναι κανείς βέβαιος για την "πατρότητα" των λέξεων αυτών, οι ρίζες των οποίων χάνονται στα βάθη των χρόνων, αρκετές από αυτές φαίνεται να αποδίδονται στον Σαίξπηρ, τουλάχιστον σύμφωνα με το Λεξικό της Αγγλικής γλώσσας της Οξφόρδης ("Oxford English Dictionnary"), το οποίο είναι ιδιαίτερα γνωστό για την καταγραφή της προέλευσης των λημμάτων που εμπεριέχει.

Επομένως, προτού βιαστείτε να κρίνετε τον Σαίξπηρ ως παλιομοδίτη, τον βάλετε στο ράφι και τον αντικαταστήσετε με άλλους σύγχρονους συγγραφείς, μπορείτε να τον ευχαριστήσετε πρώτα για τον γλωσσικό πλούτο που προσέφερε στην Αγγλική γλώσσα, όπως αυτός αναλύεται σε τουλάχιστον 1.700 λέξεις!

"Gloomy"
Ορισμός: Ζοφερός, σκοτεινός, μελαγχολικός.
Προέλευση: Το ρήμα "gloom" προϋπήρχε προτού ο Σαίξπηρ το τρέψει σε επίθετο σε ορισμένα από τα έργα του.
Παράθεμα: "Forced in the ruthless, vast, and gloomy woods?" - Τίτος Ανδρόνικος.

"Laughable"
Ορισμός: Γελοίος, καταγέλαστος.
Προέλευση: Προέρχεται από το ρήμα "laugh".
Παράθεμα: "Though Nestor swear the jest be laughable." - O Έμπορος της Βενετίας.

"Μajestic"
Ορισμός: Μεγαλοπρεπής, επιβλητικός, αρχοντικός.
Προέλευση: Από τη λέξη "majesty", η οποία πρωτοεμφανίστηκε περί το 1300 και αποδίδεται στα ελληνικά ως μεγαλείο, μεγαλοπρέπεια, επιβλητικότητα.
Παράθεμα: "This is a most majestic vision" - Η Τρικυμία

"Lonely"
Ορισμός: Μοναχικός, απομονωμένος (κατάσταση που συνήθως συνοδεύεται από αίσθημα στεναχώριας).
Προέλευση: Από το επίθετο "alone", to οποίο συντμήθηκε αρχικά σε "lone" περί το 1400.
Παράθεμα: "Believe't not lightly – though I go alone / Like to a lonely dragon that his fen - Κοριολάνος.

"Radiance"
Ορισμός: Μεταφ. η ακτινοβολία που εκπέμπει ένα πρόσωπο όταν είναι χαρούμενο.
Προέλευση: Προέρχεταια πό το λατινικό "radiοr," που σημαίνει ακτινοβόλος.
Παράθεμα: "For by the sacred radiance of the sun" - Βασιλιάς Ληρ.

"Hurry"
Ορισμός: Φούρια, βιασύνη.
Προέλευση: Πιθανότατα προέρχεται από το ρήμα "harry".
Παράθεμα: "Lives, honors, lands, and all hurry to loss." - Ερρίκος ΣΤ' - Μέρος 1ο.

"Generous"
Ορισμός: Γενναιόδωρος, γαλαντόμος, ανοιχτοχέρης
Προέλευση: Από το λατινικό "generosus" (δηλ. ευγενούς καταγωγής), το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το αρχαιοελληνικό "γέννος".
Παράθεμα: "Free me so far in your most generous thoughts / That I have shot mine arrow o'er the house / And hurt my brother." - Άμλετ.

"Frugal"
Ορισμός: Λιτός, ολιγαρκής, οικονομικός, φειδωλός.
Προέλευση: Aπό το λατινικό "frugi" (δηλ. χρήσιμο, σωστό, άξιο, τίμιο)
Παράθεμα: "Chid I for that at frugal Nature's frame?" - Πολύ κακό για το τίποτα.

"Critical"
Ορισμός: Aποφασιστικός, κρίσιμος, επικριτικός.
Προέλευση: Από το λατινικό "criticus," το οποίο, με τη σειρά του, προέρχεται από το αρχαιοελληνικό "κριτικός" (κρίνω).
Παράθεμα: "For I am nothing if not critical" - Οθέλος.

"Courtship"
Ορισμός: Κόρτε, ερωτική πολυορκία, ερωτοτροπία.
Προέλευση: Το ουσιαστικό "Court" απέκτησε για πρώτη φορά "ερωτικό" περιεχόμενο περί το 1570 ενώ νωρίτερα ήταν σήμαινε βασιλική κατοικία (από τη γαλλική λέξη " cort").
Παράθεμα: "To courtship and such fair ostents of love" - O Έμπορος της Βενετίας.

"Zany"
Ορισμός: Αστείος, αλλόκοτος, γουστόζικος.
Προέλευση: Από το ιταλικό "zani" ή "Zanni" ή το ελληνικό "Γιάννη", εκδοχή του ιταλικού Giovanni ή του ελληνικού Ιώαννη αντίστοιχα, όπως και τα δύο προέρχονται από το εβραϊκό όνομα יוחנן (Γιοάναν), το οποίο παραδοσιακά μεταφράζεται στα ελληνικά ως "δώρο Θεού".
Παράθεμα: "Some carry-tale, some please-man, some slight zany" - Αγάπης Αγώνος Άγονος.

"Undress"
Ορισμός: Γδύνω, γδύνομαι.
Προέλευση: Το ρήμα "dress" προέρχεται από το γαλλικό "dresser," το οποίο, με τη σειρά του, σημαίνει "προετοιμάζω, τακτοποιώ". Ο Σαίξπηρ ήταν ο πρώτος που πρόσθεσε το πρόθεμα "un-".
Παράθεμα: "Madam, undress you and come now to bed." - Η Στρίγγλα που Έγινε Αρνάκι.

"Rant"
Ορισμός: Μιλάω έντονα, γκρινιάζω, παραληρώ.
Προέλευση: Από το ολλανδικό "randten", το οποίο με τη σειρά του σημαίνει "μιλάω βλακωδώς, ανοήτως". Παράθεμα:"I'll rant as well as thou" - Άμλετ.




ΠΗΓΗ
Κύρα Κάπη, Clickatlife.gr