ΔΩΔΕΚΑΤΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ

Πλάτωνος Μένων 100b-c

(Το συγκεκριμένο θέμα περιέχεται στα προτεινόμενα θέματα του Υπουργείου Παιδείας)

 

Ἐκ μὲν τοίνυν τούτου τοῦ λογισμοῦ, ὦ Μένων, θείᾳ μοίρᾳ ἡμῖν φαίνεται παραγιγνομένη ἡ ἀρετὴ οἷς ἂν παραγίγνηται·τὸ δὲ σαφὲς περὶ αὐτοῦ εἰσόμεθα τότε, ὅταν πρὶν ᾧτινι τρόπῳ τοῖς ἀνθρώποις παραγίγνεται ἀρετή, πρότερον ἐπιχειρήσωμεν αὐτὸ καθ ̓ αὑτὸ ζητεῖν τί ποτ ̓ ἔστιν ἀρετή. νῦν δ ̓ ἐμοὶ μὲν ὥρα ποι ἰέναι, σὺ δὲ ταὐτὰ ταῦτα ἅπερ αὐτὸς πέπεισαι πεῖθε καὶ τὸν ξένον τόνδε Ἄνυτον, ἵνα πρᾳότερος ᾖ· ὡς ἐὰν πείσῃς τοῦτον, ἔστιν ὅ τι καὶ Ἀθηναίους ὀνήσεις.

-------------------------------------------------------------------------------


ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Γ1.

Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο.

Μονάδες 20

Γ2.

Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για τις επόμενες λέξεις

του κειμένου:

σαφές: το επίρρημα του επιθέτου

πρότερον: τον υπερθετικό βαθμό του επιρρήματος

πρᾳότερος: τη γενική πληθυντικού του αρσενικού στον θετικό βαθμό

ᾧτινι: την αιτιατική πληθυντικού του ουδετέρου

ἐμοί: την ίδια πτώση και τον ίδιο αριθμό στο τρίτο πρόσωπο

φαίνεται: το β ́ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του παθητικού β ́ αορίστου

εἰσόμεθα: το γ ́ ενικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού

ἰέναι: το α ́ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα

ζητεῖν: την αιτιατική του ουδετέρου της μετοχής του ενεστώτα στην ίδια

φωνή

ὀνήσεις: το β ́ ενικό πρόσωπο της ευκτικής του μέσου αορίστου.

Μονάδες 10

Γ3.α.

Να αναγνωρίσετε πλήρως συντακτικά τις ακόλουθες λέξεις και

φράσεις του κειμένου:

παραγιγνομένη, περὶ αὐτοῦ, ἐμοὶ, ποι, ἔστιν ὅ τι.

(μονάδες 5)

Γ3.β.

Να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου στην επόμενη περίοδο και να τον τρέψετε σε υποθετικό λόγο της απλής σκέψης του λέγοντος:

ὡς ἐὰν πείσῃς τοῦτον, ἔστιν ὅ τι καὶ Ἀθηναίους ὀνήσεις.

(μονάδες 2)

Γ3.γ.

Να τρέψετε τον ευθύ λόγο της επόμενης περιόδου σε πλάγιο,

εξαρτώμενο από τη φράση «Σωκράτης ἔφη»: τὸ δὲ σαφὲς περὶ αὐτοῦ εἰσόμεθα τότε, ὅταν πρὶν ᾧτινι τρόπῳ τοῖς ἀνθρώποις παραγίγνεται ἀρετή, πρότερον ἐπιχειρήσωμεν αὐτὸ καθ ̓ αὑτὸ ζητεῖν τί ποτ ̓ ἔστιν ἀρετή.

(μονάδες 3)

Μονάδες 10

---------------------------------------------------------------------------------

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

 

Γ1.

Από αυτόν τον συλλογισμό λοιπόν, Μένωνα, φαίνεται πως με την

επενέργεια θεϊκής τύχης μάς έρχεται η αρετή, σε όποιους τυχόν έρχεται·

την αλήθεια όμως για αυτό θα τη μάθουμε τότε, όταν, πριν ερευνήσουμε

με ποιον τρόπο έρχεται η αρετή στους ανθρώπους, προηγουμένως

επιχειρήσουμε να εξετάσουμε το θέμα αυτό καθαυτό, τι τέλος πάντων

είναι η αρετή. Σώρα όμως είναι ώρα κάπου να πάω, αλλά εσύ σε αυτά που ο ίδιος έχεις πειστεί, στα ίδια ακριβώς προσπάθησε να πείσεις και αυτόν εδώ τον φίλο σου τον Άνυτο, για να γίνει πιο ήρεμος· γιατί, αν τον πείσεις, θα προσφέρεις κάποια ωφέλεια και στους Αθηναίους.

Γ2.

σαφές: σαφῶς

πρότερον: πρῶτον

πρᾳότερος: πραέων

ᾧτινι: ἅτινα ή ἅττα

ἐμοί: οἷ, οἱ

φαίνεται: φάνηθι

εἰσόμεθα: ᾔδει ή ᾔδειν

ἰέναι: ἴωμεν

ζητεῖν: ζητοῦν

ὀνήσεις: ὄναιο.

Γ3.α.

Συντακτική αναγνώριση λέξεων και φράσεων του κειμένου:

παραγιγνομένη: κατηγορηματική μετοχή, εξαρτώμενη από το ρήμα «φαίνεται», συνημμένη στο υποκείμενό του («ἡ ἀρετή»), στο οποίο λειτουργεί ως κατηγορούμενο.

περὶ αὐτοῦ: επιρρηματικός εμπρόθετος προσδιορισμός της αναφοράς στο ρήμα «εἰσόμεθα»

ἐμοί: δοτική προσωπική στην απρόσωπη έκφραση «ὥρα ἐστὶν» (το ρήμα «ἐστὶν» εννοείται)»

ποι: επιρρηματικός προσδιορισμός κίνησης σε τόπο στο απαρέμφατο

«ἰέναι»

ἔστιν ὅ τι: αναφορική έκφραση που λειτουργεί ως σύστοιχο έμμεσο

αντικείμενο στο ρήμα «ὀνήσεις».

Γ3.β.

ὡς ἐὰν πείσῃς τοῦτον, ἔστιν ὅ τι καὶ Ἀθηναίους ὀνήσεις:

Αναγνώριση του υποθετικού λόγου:

• Υπόθεση: ἐὰν πείσῃς τοῦτον,

• Απόδοση: ἔστιν ὅ τι καὶ Ἀθηναίους ὀνήσεις

• Ο υποθετικός λόγος δηλώνει το προσδοκώμενο.

Τροπή του σε υποθετικό λόγο της απλής σκέψης του λέγοντος:

• Υπόθεση: εἰ πείσαις ή πείσειας τοῦτον

• Απόδοση: 

1. α ́. ἔστιν ὅ τι καὶ Ἀθηναίους ἂν ὀνήσαις ή ἂν ὀνήσειας.  

1. β ́. ἔστιν ὅ τι καὶ Ἀθηναίους ὀνίνης.

• α ́ περίπτωση,

η απόδοση με δυνητική ευκτική («ἂν ὀνήσαις ή ἂν ὀνήσειας») δηλώνει το πιθανό ή ενδεχόμενο.

• β ́ περίπτωση

η απόδοση με απλή οριστική («ὀνίνης») δηλώνει το βέβαιο αποτέλεσμα του υποθετικού συλλογισμού.

Γ3.γ.

Τροπή του ευθέος λόγου σε πλάγιο: 

Σωκράτης ἔφη τὸ σαφὲς περὶ αὐτοῦ εἴσεσθαι τότε, ὅτε πρὶν τίνι τρόπῳ τοῖς ἀνθρώποις παραγίγνοιτο ἀρετή, πρότερον ἐπιχειρήσαιεν (ή ἐπιχειρήσειαν) αὐτὸ καθ ̓ αὑτὸ ζητεῖν ὅ τι ποτ ̓ εἴη ἀρετή.