Συμβουλές για τη συγγραφή ενός μυθιστορήματος αγωνίας από την Πατρίτσια Χάισμιθ

Η Πατρίτσια Χάισμιθ, γνωστή Αμερικανίδα συγγραφέας μυθιστορημάτων και διηγημάτων κυρίως αγωνίας, χαρακτηριζόμενα παράλληλα και ως ψυχολογικά θρίλερ κάποια, μεσουράνησε το δεύτερο μισού του 20ου αιώνα.

Επηρεασμένη από κλασικούς Ευρωπαίους συγγραφείς έθεσε την προσωπική της σφραγίδα στο είδος της. Βιβλία της μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες και μεταφέρθηκαν στη μεγάλη οθόνη. Αναμφισβήτητα με τόση επιτυχία δικαιούται να δώσεις συμβουλές δημιουργικής γραφής σε νέους συναδέλφους της.

Αυτό επιχειρεί στο βιβλίο της «Πώς να γράψετε ένα βιβλίο αγωνίας και δράσης», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Σε εννέα κεφάλαια η Πατρίτσια Χάισμιθ παραθέτει τις πολύτιμες συμβουλές της.

Με εννέα κεντρικούς άξονες αναλύει τις διαφορές διηγήματος και μυθιστορήματος, τις έννοιες της ανάπτυξης και της πλοκής, καθώς και θέματα που μπορεί να ανακύψουν. Ας δούμε επιγράμματα τα κύρια σημεία:

«Το πρώτο πρόσωπο που οφείλεις να τέρψεις γράφοντας ένα βιβλίο είσαι εσύ.»

Η αρχή, το εναρκτήριο έναυσμα, είναι κάτι που πρέπει να σε συγκινήσει. Ιδέες άφθονες ενυπάρχουν γύρω σου αλλά πρέπει να αντιληφθείς ποια αξίζει να γίνει βιβλίο αλλά και να έχεις το θάρρος να την απορρίψεις όταν δεις ότι δεν τραβάει κάπου παρακάτω.

«Για να βρεις την απαραίτητη ορμή, αυτή τη σταθερή ροή που θα σου επιτρέψει να ολοκληρώσεις το βιβλίο, ίσως χρειαστεί να περιμένεις ώσπου να νιώσεις την ιστορία να σε κατακυριεύει. Αυτό γίνεται σταδιακά, καθώς η πλοκή εξελίσσεται και διαμορφώνεται, δεν μπορείς να το επισπεύσεις: Είναι μια ψυχική διαδικασία, μια αίσθηση συναισθηματικής ολοκλήρωσης, ώσπου μια ωραία πρωία νιώθεις την ανάγκη να πεις: ((Αυτή η ιστορία είναι όντως εξαιρετική, πρέπει να την αφηγηθώ!». «Τότε ξεκίνα να γράφεις.

Το γράψιμο απαιτεί πίστη και ορμή. Για να το επιτύχεις αυτό μπορείς να στραφείς στα προσωπικά σου βιώματα. Αυτά αν τα καλλιεργήσεις σε συνδυασμό με τη φαντασία θα γονιμοποιήσεις ένα καλό διήγημα.

Σημείωνε όλες σου τις ιδέες. Είναι εκπληκτικό να βλέπεις συχνά μια φράση καταγεγραμμένη σ’ ένα σημειωματάριο να σε οδηγεί κατευθείαν σε μιαν άλλη. Μπορεί και να σχηματιστεί μια ολόκληρη πλοκή καθώς κρατάς σημειώσεις. Κλείσε το σημειωατάριο, σκέψου το μερικές μέρες, και μετά επί το έργον! Είσαι έτοιμος να γράψεις ένα διήγημα.»

Ένας εύκολος τρόπο ώστε να γράψεις και ταυτόχρονα να κερδίσεις γρήγορα πολλά χρήματα συνιστά το διήγημα. Εκατοντάδες ιδέες μπορούν να μετατραπούν σε ένα σύντομο διήγημα αγωνίας που θα καταφέρει να κρατήσει το ενδιαφέρον περισσότερο από ό,τι αν αφηγούταν σε ένα εκτενές μυθιστόρημα.

«Η ανάπτυξη μιας ιστορίας είναι τόσο δημιουργική όσο και η αρχική της σύλληψη.»

Μεταξύ του εναρκτήριου εναύσματος που αποτελεί η ιδέα και της κατασκευής της πλοκής απαιτείται ένα πολύ σημαντικό στάδιο, αυτό της ανάπτυξης. Εκεί ο συγγραφέας οφείλει να ζήσει με τους ήρωες του και να επιλέξει τι είναι πιο σημαντικό- η δράση ή ο χαρακτήρας. Η ανάπτυξη φυσικά είναι δυνατόν να συνεχίζεται και κατά τη διάρκεια της συγγραφής καθώς είναι θεμιτό να επιφυλάσσεις εκπλήξεις και για τον ίδιο σου τον εαυτό.

«Το ταμπεραμέντο αλλά κι ο χαρακτήρας του συγγραφέα αντανακλώνται στη δόμηση της πλοκής»

Η πλοκή έρχεται να συμπληρώσει και συχνά να συμβαδίσει με την ανάπτυξη. Τώρα θα πρέπει ο συγγραφέας να αποφασίσει για το ρυθμό της δράσης και την τελειωτική προσωπικότητα των ηρώων του. Θα πρέπει να είναι διαρκώς σε εγρήγορση ώστε να χτίζει και να γκρεμίζει ιδέες προκειμένου να γίνει το διήγημά του – αν όχι πρωτότυπο – το μάλλον αξιοπρόσεκτα απολαυστικό

«Στο πρώτο κεφάλαιο ενός αφηγήματος αγωνίας πρέπει να υπάρχει δράση ή η υπόσχεση δράσης.»

Στις πρώτες γραμμές ενός διηγήματος πρέπει να υπάρχει κινητικότητα. Οι φορτικοί συναισθηματισμοί περισσεύουν καθώς ο αναγνώστης δεν έχει προλάβει να δεθεί με τους ήρωες. Επίσης η κίνηση βοηθά το συγγραφέα να βρει και να διατηρήσει το ρυθμό της ιστορίας.

«Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, οι περισσότερες δυσκολίες φωλιάζουν μάλλον στο μυαλό του συγγραφέα παρά στο χαρτί.»

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει πιο συχνά ένας συγγραφέας αφορούν συνήθως την εξέλιξη της ιστορίας όταν φτάνει θεωρητικά σε ένα τέλμα αλλά και την οπτική γωνία που θα επιλέξει. Γι’ αυτό το γεγονός περισσότερη ευθύνη έχει η ανασφάλειά του. Γνώριμα συναισθήματα και η αναζήτηση νέων οριζόντων είναι τα συστατικά που θα τον βοηθήσουν να ξεμπλοκάρει.

«Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει κανείς αρχίζοντας να γράφει το κείμενο δεύτερη φορά είναι να διαβάσει από την αρχή ως το τέλος το πρώτο, σαν να ήταν ένας αναγνώστης που δεν έχει ξαναδεί ποτέ το βιβλίο.»

Με το πέρας της πρώτης γραφής ενός βιβλίου σηματοδοτείται η ώρα της διακόσμησης του. Τώρα ο συγγραφέας πρέπει να το εξωραΐσει κυρίως αφαιρώντας περιττά μέρη και δευτερευόντως προσθέτοντας ενδιαφέρουσες πινελιές. Είναι η ώρα να βρει τις διαφοροποιήσεις που κάνουν ξεχωριστό το κείμενό του, τους χαρακτήρες και την πλοκή.

«Μια αναθεώρηση συνήθως δύσκολη για έναν πρωτάρη συγγραφέα είναι και η απαίτηση του εκδότη να απαλείψει τελείως ένα χαρακτήρα απ’ το χειρόγραφο – ή και δύο καμιά φορά.»

Κι ενώ νομίζεις ότι το βιβλίο σου είναι έτοιμο η πραγματικότητα σε διαψεύδει. Συχνά οι εκδότες απαιτούν κάποιες αναθεωρήσεις προκειμένου η πλοκή να γίνει πιο σαφής και πιο αληθοφανής. Στο τέλος του δοκιμίου της περί της συγγραφής, η Πατρίτσια Χάισμιθ, εκθέτει με ένα παράδειγμα όλες αυτές τις συμβουλές. Διαβάζουμε, λοιπόν, πώς ακριβώς έγραψε το «Γυάλινο κελί» και βλέπουμε πρακτικώς πώς λειτουργούν όλα τα στάδια της δημιουργίας ενός μυθιστορήματος αγωνίας. Κλείνοντας η συγγραφέας αφιερώνει λίγες σελίδες σε εξομολογητικό τόνο προκειμένου να παροτρύνει τους νέους συγγραφείς να εξασκηθούν και εφεύρουν το δικό τους είδος αλλιώς κάτι που έχει ήδη ειπωθεί πρέπει να επαναληφθεί μόνο με διαφορετικό κι ενδιαφέροντα τρόπο. Αναγνωρίζει το σύγγραμμα της ως γενικότερες συμβουλές στο μυθιστόρημα και όχι μόνο στο είδος της. b119133

ΠΗΓΗ 
Γιώργος Πανόπουλος, Literature.gr