ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ

Άνθρωποι που δεν ξέρουν να διαβάζουν

Με πρωτοβουλία της UNESCO, η 8η Σεπτέμβρη έχει καθιερωθεί από το 1966 ως η διεθνής ημέρα για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού. Πολλές χώρες στον κόσμο, ακόμη και σήμερα, ζουν υπό την σκιά του φαινομένου.

Άγνοια των στοιχειωδών γραμμάτων, αδυναμία ανάγνωσης και γραφής. Αυτή είναι η κλασική έννοια του όρου αναλφαβητισμός ενώ ο όρος του αναλφάβητου, συμπληρώνεται από την πολιτιστική οργάνωση της UNESCO με την παρακάτω διατύπωση, “αναλφάβητος είναι όποιος δεν έχει αποκτήσει τις αναγκαίες γνώσεις και ικανότητες για την άσκηση όλων των δραστηριοτήτων για τις οποίες η γραφή, η ανάγνωση και η αρίθμηση είναι απαραίτητες”. 

Οι αναλφάβητοι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, στους οργανικά και λειτουργικά αναλφάβητους. Οι πρώτοι δεν διδάχθηκαν ποτέ γραφή και ανάγνωση, άρα δεν φοίτησαν ποτέ στο σχολείο, ενώ οι δεύτεροι δεν καλλιέργησαν τις γνώσεις που πήραν με αποτέλεσμα αυτές να μην αξιοποιηθούν και να ξεχαστούν.

Ο αναλφαβητισμός θεωρείται ότι είναι ένα φαινόμενο που αφορά κυρίως, τις τριτοκοσμικές χώρες, καθώς έκθεση του ΟΗΕ για τα έτη 2013-2014 δείχνει ότι μεταξύ των παιδιών που ζουν σε χώρες της Αφρικής, τα τέσσερα πέμπτα αυτών τελειώνουν το δημοτικό χωρίς να έχουν μάθει τα βασικά στην ανάγνωση και τα μαθηματικά.

Παιδιά στις τριτοκοσμικές χώρες προσπαθούν να μάθουν γράμματα

Από αυτά τα παιδιά, μόλις τα 130 εκατομμύρια έχουν καταφέρει να ολοκληρώσουν τα τέσσερα πρώτα σχολικά έτη, ενώ τα υπόλοιπα φοίτησαν για μικρότερο χρονικό διάστημα ή και καθόλου, όπως προκύπτει από δήλωση του επικεφαλής της UNESCO Νέας Υόρκης, Βίμπεκε Τζένσεν. Η κακή ποιότητα εκπαίδευσης σημαίνει ότι περίπου 250 εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο δεν διαθέτουν τις βασικές ικανότητες ανάγνωσης και τις κατάλληλες δεξιότητες. Αυτό σημαίνει ότι η απουσία εκπαίδευσης "μεταφράζεται κατ' εκτίμηση, σε απώλειες της τάξης των 129 δισεκατομμυριών δολαρίων", όπως αναφέρει η σχετική έκθεση του ΟΗΕ.

Τα 2/3 των αναλφάβητων του κόσμου είναι γυναίκες

Τα δύο τρίτα από τα 775 εκατομμύρια αναλφάβητων του κόσμου, σύμφωνα με τη UNICEF, είναι γυναίκες, ενώ σε 47 από 162 χώρες με διαθέσιμα στοιχεία, τα κορίτσια έχουν λιγότερες πιθανότητες από τα αγόρια να τελειώσουν το δημοτικό. Σε σύγκριση δύο χωρών, το ποσοστό των γυναικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στο Μπαγκλαντές είναι 55%, ενώ στο Πακιστάν αγγίζει μόλις το 29%.

Από τα αποτελέσματα της έκθεσης 2013- 2014 προκύπτει πως στο ένα τρίτο των χωρών που μελετήθηκαν, μεταξύ των ανθρώπων ηλικίας 15 και 24 ετών, περίπου 175 εκατομμύρια από αυτούς δεν μπορούν να διαβάσουν ολόκληρη ή μέρος μιας πρότασης. Το ένα τρίτο του ποσοστού αυτού είναι γυναίκες από τη νότια και δυτική Ασία. Ακόμη και εάν τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να φοιτήσουν, σε κάποιες χώρες όπως στην Ινδία δεν έχουν την πολυτέλεια να κάθονται σε θρανία.   

Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι πολλά νεαρά κορίτσια και γυναίκες δεν ξέρουν να διαβάζουν και να γράφουν, σε 11 χώρες, το ποσοστό των αναλφάβητων ενηλίκων είναι μεγαλύτερο από 50%, ενώ 67 εκατομμύρια παιδιά σχολικής ηλικίας δεν παρακολουθούν μαθήματα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Πρόκειται μεταξύ άλλων, για χώρες όπως το Μπενίν, η Αιθιοπία, η Γκάμπια, η Σενεγάλη, η Σιέρα Λεόνε, η Γουινέα, η Αϊτή.

Τα κορίτσια έχουν λιγότερες πιθανότητες να μορφωθούν σε κάποιες χώρες

Στη χώρα μας, η σκέψη ότι παραμονεύει δίπλα μας ο αναλφαβητισμός θεωρείται ξεπερασμένη. Το ποσοστό των εγγράμματων ενηλίκων ωστόσο, φτάνει το 91% του πληθυσμού, (94% άνδρες και 88% γυναίκες, ποσοστό ιδιαίτερα χαμηλό για μια χώρα- μέλος της ΕΕ). 

 

Αντίθετα, το ποσοστό των εγγράμματων ανηλίκων ως 15 ετών κινείται σε πολύ υψηλά επίπεδα, (99,5% στο σύνολο). Τα τελευταία χρόνια, πέρα από τον καθαρό αναλφαβητισμό, υπάρχει έντονα μία ακόμη έμμεση μορφή. Δεν καταγράφεται ούτε ποσοτικοποιείται αλλά σχετίζεται σύμφωνα με τους ειδικούς, με όλους εκείνους τους μαθητές που, ενώ ολοκληρώνουν τη φοίτησή τους στο σχολείο, στην πορεία αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα κατανόησης ενός κειμένου, παρουσιάζουν αδυναμία έκφρασης, σύνδεσης γεγονότων, ενώ πολλές φορές οι ίδιοι αδυνατούν να συντάξουν μια ολοκληρωμένη πρόταση στο χαρτί. 

 

Από παλαιότερες μελέτες, η χώρα μας εμφάνιζε λιγότερο ενθαρρυντικά στοιχεία από το σήμερα, για το εκπαιδευτικό επίπεδο των νέων όσον αφορά την κλασική του μορφή. Από την απογραφή της προηγούμενης δεκαετίας, περίπου 4 εκατομμύρια άτομα ηλικίας 16 ετών και άνω, κοινώς ένας στους δύο, δεν εμφανίζονταν να έχουν ολοκληρώσει την βασική εκπαίδευση που προϋποθέτει τις στοιχειώδεις γνώσεις.

 
Ένα φαινόμενο, όπως ο αναλφαβητισμός, θα μπορούσε να θεωρηθεί πολύ μακρινό για τα σημερινά δεδομένα. Όπως φαίνεται, η εξάπλωση του δεν έχει χρονικά και γεωγραφικά σύνορα. Ακόμη και αν δεν παρατηρείται στην κλασική μορφή, συναντάται σε μία πιο υπόγεια, και ασφαλώς πιο ήπια μορφή. Και ως γνωστόν, "Η κρίση της εκπαίδευσης είναι αυτή που αφήνει πίσω της μια κληρονομιά αναλφαβητισμού". Όποια μορφή κι αν έχει, όποια χώρα και αν πλήττει. 


ΠΗΓΗ
Έλενα Κρητικού